متغیرهای مالی کاغذی‏‏‌های بازار سرمایه یکپارچه نزولی شد

راز تراژدی کاغذسازان

دنیای اقتصاد-عباس بیات : شرکت‌های کاغذساز بازار سرمایه در دوره‏‏‌های اخیر با توجه به کمبود ماده‏‏‌اولیه یعنی آخال (کاغذ باطله) با مشکلات عدیده‏‏‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. این مشکلات تا جایی ادامه یافته که در بهار امسال زیان‌ده شده‏‏‌اند. وارداتی بودن آخال به‌عنوان ماده کلیدی تولید کاغذ موجب شده است تا شرکت‌های کاغذساز برای تامین آن با هزینه‏‏‌های گزافی مواجه شوند. از طرفی تقاضا برای آخال در داخل ایران بسیار بالاست و همین موضوع موجب فزونی تقاضا بر عرضه می‌شود و در نتیجه نزول متغیرهای بنیادین کاغذسازان را به دنبال داشته است. طی نیمه نخست امسال، مقادیر تولید و فروش شرکت‌های کاغذساز بورسی در قیاس با مدت مشابه به‏‏‌ترتیب افت ۳۴ و ۳۱درصدی را تجربه کرده است. به دنبال این کاهش، کاغذسازان نزول درآمدی را نیز تجربه کرده‏‏‌اند.

طی شش‌ماه امسال فروش صنعت کاغذ  105میلیارد تومان بوده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل 28درصد کاهش یافته است. نرخ‌‌‌گذاری در این صنعت به‌طور آزاد بوده و سایه نرخ‌گذاری دستوری بر آن حاکم نیست. با این حال زخم ناشی از تامین ماده‌‌‌اولیه تا جایی عمیق است که روی سودآوری این صنعت نیز تاثیر گذاشته است. در بازه سالانه طی سال 1402 متوسط حاشیه سود این صنعت 10درصد به ثبت رسید که در قیاس با متوسط فصلی 9درصد کاهش را تجربه کرده است. در مقیاس فصلی طی بهار امسال کاغذسازان زیان‌ده شده‌‌‌ و میانگین حاشیه سود منفی 20درصدی را به ثبت رسانده‌‌‌اند.

 پاشنه‌‌‌آشیل کاغذسازان

ارزیابی روند تولیدات شرکت‌های محصولات کاغذی بازار سرمایه نشان می‌دهد که در مقیاس سالانه، به‌طور متوسط هر سال 107هزار تن انواع کاغذ توسط شرکت‌های بورسی تولید و هر سال 6درصد به این میزان تولید افزوده شده است. با این حال روند تولیدات طی سال‌های اخیر تا جایی نزولی شده که طی 12ماه 1402 مجموع تولیدات این صنعت با 11درصد کاهش نسبت به سال ماقبل به 117هزار تن تنزل یافته است. در مقیاس فصلی، اوضاع تولیدات صنعت کاغذ بحرانی‌‌‌تر است. طی تابستان امسال مجموع تولیدات صنعت کاغذ به میزان 18هزار و 186تن به ثبت رسید که در قیاس با تابستان سال گذشته 36درصد نزول را تجربه کرده است.

در نیمه نخست سال‌جاری نیز این افت تولیدات تکرار شده است. طی شش‌ماه آغازین 1403 میزان تولیدات صنعت کاغذ 39هزار و 982تن به ثبت رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 34درصد افت داشته است. اصلی‌‌‌ترین عاملی که می‌‌‌توان برای وضعیت بحرانی تولیدات این صنعت در نظر گرفت، بحث مواداولیه است. کاغذ باطله یا آخال اصلی‌‌‌ترین ماده اولیه صنعت کاغذ است. فزونی تقاضا بر عرضه آخال (کاغذ باطله) موجب شده است تا همواره به‌‌‌رغم تخصیص ارز ترجیحی، شرکت‌های کاغذی و کارتنی با کمبود آخال مواجه شوند. تمامی چهار شرکت کاغذساز بورسی در نیمه نخست امسال با کاهش تناژ تولید همراه شده‌‌‌اند. از میان این چهار شرکت «لطیف» با ثبت 640تن تولید و نزول 15درصدی مقدار تولید خود، کمترین میزان افت تناژ را تجربه کرده است.  با توجه به خاصیت دپوپذیری کاغذ، ارزیابی مقدار فروش در کنار تولید می‌‌‌تواند عملکرد مالی این شرکت را بهتر نمایان کند.

میزان تناژ فروش شرکت‌های کاغذی در 13سال گذشته به‌طور متوسط 107هزار تن بوده و هر سال 6درصد به این میزان فروش افزوده شده است. همان‌طور که عنوان شد کمبود آخال تا جایی بحرانی شده است که اثر خود را بر درآمد و مقدار فروش این صنعت نیز نمایان کرده است. در دو سال اخیر مقدار فروش این صنعت نزولی بوده است. طی سال 1402 مجموع مقدار فروش شرکت‌های تولیدکننده کاغذ بورسی، 115هزار و 638تن به ثبت رسید که در قیاس با سال ماقبل کاهش 10درصدی را تجربه کرده است. در بازه فصلی طی تابستان امسال و در مجموع شش‌ماه نخست 1403 به‌‌‌ترتیب نزول 34 و 31درصدی در تناژ فروش صنعت کاغذ رقم خورده است. تمامی چهار شرکت بورسی صنعت کاغذ در شش‌ماهه امسال با افت مقدار تولید مواجه شده‌‌‌اند. در این میان شرکت «چکاپا» با ثبت تولید 22هزار و 971تن نزول 25درصدی را تجربه کرد که کمترین میزان افت در میان شرکت‌های کاغذساز بورسی بوده است.

 طعم خوش قیمت آزاد

برخلاف عمده صنایع تولیدی کشور که در حصار قیمت‌گذاری دستوری قرار دارند، نرخ‌‌‌گذاری در کاغذسازان مرجع خاصی ندارد و به‌‌‌صورت آزاد تعیین می‌شود. با این حال نبود آخال به‌‌‌حدی وضعیت این صنعت را بحرانی کرده که حتی قیمت آزاد هم مرهمی بر زخم عمیق کاغذسازان نبوده است. در بازه شش‌ماهه متوسط نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های کاغذساز بورسی 9درصد نسبت به نیمه نخست 1402 افزایش یافته است. در این مقیاس بیشترین رشد نرخ فروش به شرکت «لطیف» تعلق دارد. شرکت نام‌برده موفق شد محصول اصلی خود یعنی تیشو (دستمال کاغذی) را در شش‌ماه آغازین امسال با 16درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به فروش برساند.

در ششمین ماه از سال‌جاری، شرکت‌های تولیدکننده کاغذ بورسی محصول اصلی خود را به‌طور متوسط با رشد 5درصدی نسبت به میانگین امسال به فروش رسانده‌‌‌اند. در این بازه زمانی بیشترین میزان رشد نرخ فروش مربوط به شرکت «چکاپا» بوده که خمیر ویرچین خود را با 11درصد افزایش نسبت به متوسط امسال به فروش رسانده است. در مقیاس نقطه به نقطه طی شهریورماه متوسط رشد نرخ فروش کاغذسازان 13درصد بوده است. در این مدت شرکت «لطیف» دستمال کاغذی تولیدی خود را با افزایش 15درصدی نسبت به شهریور سال قبل به فروش رسانده و با این اوصاف بیشترین میزان جهش نرخ فروش در میان هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود را تجربه کرده است.

 فوران درآمدی «لطیف»

روند سالانه درآمد فروش شرکت‌های کاغذساز بورسی نشان می‌دهد که در 13سال اخیر به‌طور متوسط هر سال 41درصد به فروش این صنعت افزوده شده است. با این حال طی دوره‌‌‌های اخیر روند رشد درآمدی این صنعت متوقف شده است. در سال 1402 فروش کاغذسازان 2هزار و 977میلیارد تومان بوده که در قیاس با سال ماقبل تنها یک‌درصد بهبود یافته است. این موضوع نشان‌دهنده کاهش شتاب 40درصدی فروش این صنعت است. وضعیت رکودی درآمد این صنعت تا جایی ادامه یافته که در مقیاس فصلی درآمد این صنعت با کاهش همراه شده است. در تابستان امسال فروش این صنعت 506میلیارد تومان به ثبت رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 29درصد کاهش یافته است. تجمیع شش‌ماهه فروش این صنعت 105میلیارد تومان بوده که در قیاس با نیمه نخست 1402 نزول 28درصدی را تجربه کرده است. در میان چهار شرکت تولیدکننده کاغذ بورسی، تمامی تولیدکنندگان این صنعت با نزول درآمد در نیمه نخست امسال همراه بوده‌‌‌اند. در این بین «لطیف» با ثبت فروش 305میلیارد تومان و نزول 19درصدی درآمد شش‌ماهه خود کمترین میزان نزول درآمدی را تجربه کرده است.

 از سود به زیان

همان‌طور که عنوان شد، مواداولیه شرکت‌های کاغذساز یعنی آخال عمدتا از طریق واردات تامین می‌شود. همین موضوع موجب تحمیل هزینه‌ بر شرکت‌های تولیدی و درنتیجه کاهش درآمد و سودآوری کاغذسازان شده است. متوسط حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص شرکت‌های کاغذساز بورسی طی 13سال اخیر به‌‌‌ترتیب 23، 18 و 15درصد بوده است. در سال 1402 متوسط سه‌حاشیه سود این صنعت 10درصد به ثبت رسید که در قیاس با متوسط سالانه 9درصد کاهش یافته است. در بازه فصلی نیز نزول حاشیه سود کاملا مشهود است. میانگین حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص شرکت‌های کاغذی بورس از بهار 99 به میزان 16درصد بوده است. با این حال کاهش حاشیه سود این صنعت تا جایی ادامه یافته که طی بهار امسال شرکت‌های کاغذساز به زیان رسیدند. در بهار سال‌جاری متوسط حاشیه سود شرکت‌های کاغذساز به میزان منفی 20درصد به ثبت رسیده است.