در پرتفوی صندوق‌های خودرویی چه خبر است؟
دوربرگردان ریسک خودرویی‌ها
علی قاسمی : قانون راه‌‌‌اندازی صندوق‌های بخشی که از سال 96 نوشته شد، بالاخره در تیرماه سال 1401 توسط سازمان بورس اجرایی شد و صندوق‌های بخشی نظیر پتروآگاه در صنعت پتروشیمی پیشگامان این صندوق‌ها شدند. بعدها مجوز صندوق‌های بخشی در صنایع خودرو، سیمان، فولاد و بیمه هم داده شد و صندوق‌های معدودی در این صنایع فعال هستند. اما صندوق‌های خودرویی به‌عنوان صنعتی که لیدر بازار شناخته می‌شود، از اهمیت خاصی برخوردارند؛ چرا که برخلاف صنایع دیگر، این صندوق‌ها می‌‌‌توانند از بازار اختیار معامله در جهت پوشش ریسک نیز استفاده کنند. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد از میان چهار صندوقی که در این صنعت فعال هستند، در ریزشهای بازار بازدهی منفی بیشتری را نسبت به شاخص این صنعت نصیب سهامداران خود می‌کنند. در این گزارش ضمن بررسی پرتفوی این صندوق‌ها، این نکته برداشت شد که تنها بهینرو و تخت‌گاز صورت وضعیت ماهانه پرتفوی خود را منتشر می‌کنند و فقط بهینرو از بازار اختیار معامله بهره می‌‌‌برد. این صندوق‌ها برای پوشش ریسک می‌‌‌توانند از این بازار استفاده کنند؛ چرا که آپشن دو خودرویی بزرگ بازار بسیار پرمعامله است. علاوه بر این، صندوق‌های بخشی خودرویی نیز می‌‌‌توانند به عمق معاملاتی این صندوق‌ها کمک شایانی کنند. اگر این صندوق‌ها بتوانند از ظرفیت‌‌‌های فراهم‌شده نظیر خرید پوت (اختیار فروش) و فروش کال‌آپشن (اختیار خرید) بهره ببرند، احتمالا گزینه‌‌‌های امنی برای سرمایه‌گذاری خواهند بود. در حال حاضر نیز در روزهای رشد بازار، این صندوق‌ها می‌‌‌توانند بازدهی‌‌‌های بسیار خوبی برای بازار خلق کنند.
طبق بند4 قانون سازمان بورس و اوراق بهادار، صندوق‌های بخشی صندوق‌هایی هستند که می‌‌‌توانند حداکثر 30درصد سرمایه خود را در یک سهام شرکتی و حداقل 70درصد منابع صندوق را در یک صنعت خاص سرمایه‌گذاری کنند. همچنین این صندوق‌ها حداکثر 10درصد منابع خود را می‌‌‌توانند در سایر دارایی‌‌‌ها سرمایه‌گذاری کنند. از آنجا که در متون مالی به تنوع سبد سرمایه‌گذاری و تخصیص منابع به صنایع مختلف حرف به میان آمده است، به نظر می‌رسد صندوق‌های بخشی این شرایط را فراهم آورده‌‌‌اند تا سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف به کاهش زمان تحلیل و صرفه‌‌‌جویی در وقت سرمایه‌گذاران بینجامد. اما با توجه به تازه‌تاسیس بودن این صندوق‌ها نیاز است عملکرد آنها در بازه‌‌‌های زمانی مختلف سنجیده شود. در حال حاضر صندوق‌های بخشی صنعت پتروشیمی، فولاد، خودرو و سیمان، دارو و بیمه در بازار سهام فعال هستند.
صندوق‌های خودرویی
به نظر می‌رسد عملکرد صندوق‌های خودرویی برای بازار سهام از اهمیت ویژه‌‌‌ای برخوردار است؛ چرا که اولا صنعت خودرو، یکی از صنایع بزرگ بازار سهام است؛ ثانیا این صنعت بر شاخص کل و عملکرد کلی بازار تاثیر می‌‌‌گذارد و از قدیم‌الایام به عنوان لیدر بازار شناخته می‌‌‌شده است؛ ثانیا در حال حاضر، بورس تهران، شامل بخش نقدی و مشتقه است و از قضا، صنعت خودرو در بازار آپشن فعال‌‌‌تر است، به طوری که بخش اعظمی از ارزش معاملات و ارزش معاملات مفهومی بازار اختیار معامله را قراردادهای اختیار معامله خودرو و خساپا تشکیل می‌دهند و قراردادهای گروه بهمن و خگستر نیز اخیرا به این بازار افزوده شده است. بنابراین هم از منظر رسالت پوشش ریسک و هم از منظر تعمیق معاملات اختیار معامله این صنعت برای بازار مهم است و ظرفیت‌‌‌های خوبی را برای صندوق‌های خودرویی فراهم آورده است. از این‌رو، صندوق‌های خودرویی می‌‌‌توانند ضمن بهره بردن از این بازار به‌عنوان پوشش ریسک در برابر نوسانات منفی بازار، به تعمیق و رشد ارزش معاملات این بازار نیز کمک کنند.
کارنامه قرمزETF خودرویی
با وجود آنکه صندوق‌های بخشی خودرویی، باید با مدیریت صحیح پرتفو، بهترین عملکرد را در قبال شاخص صنعت نشان دهند، اما به نظر می‌رسد این‌‌‌گونه نیست که طی ریزش چند روز اخیر بازار، صندوق‌های خودرویی ضعیف‌‌‌تر از شاخص صنعت خودرو نمایان شدند، به طوری که در مقیاس ریزش چند روز اخیر که از 3اردیبهشت شروع شد، شاخص صنعت خودرو، بازدهی منفی 1.3درصدی داشت، در حالی که صندوق خودران، 1.5درصد و صندوق تخت‌گاز 1.3درصد کاهش قیمت را تجربه کردند. این درحالی است که بهینرو و اتوآگاه، بهتر از شاخص صنعت عمل کردند. این منصفانه نیست که بازدهی این صندوق‌ها را که تازه‌تاسیس هم هستند در مقیاس کوتاه‌مدت تحلیل کرد. اما به نظر می‌رسد پرتفوی این صندوق‌ها رازهایی داشته باشد که عملکرد این‌چنینی را رقم زده است. نکته قابل‌توجه آن است که تاکنون فقط بهینرو و تخت‌گاز صورت‌وضعیت پرتفوی خود را بر روی سامانه کدال بارگذاری کردند.
دلیل عملکرد ضعیف صندوق‌های خودرویی
با توجه به آنکه این صندوق‌ها احتمالا پرتفوی خود را مبتنی بر بتای بالای سهام چیده‌‌‌اند، احتمالا سهام با بتای بالاتر بخش بزرگی از پرتفوی آنها را تشکیل می‌دهد. به‌عنوان مثال، 17درصد از پرتفوی بهینرو، متعلق به سهام «خگستر» و «خبهمن» است که بتای 1.8 و 1.5دارند. علاوه بر این 29درصد از سهام این صندوق نیز به ایران‌خودرو و خاور تعلق دارد که آنها نیز بتای نسبتا بالایی دارند. ضمن آنکه تخت‌گاز نیز در پرتفوی خود ایران‌خودرو و خاور را دارد و بخش بزرگی از سرمایه خود را به آنها اختصاص داده است. با این حال، تخت‌گاز هنوز 61درصد نقدینگی دارد و احتمالا منتظر خرید در سطوح پایین قیمتی است. دلیل افت قیمت تخت‌گاز نیز به نظر می‌‌‌آید همین موضوع است. عموما این صندوق‌ها در رشد‌‌‌های بازار نیز عملکرد بهتری دارند.
نکته قابل‌توجه آن است که بهینرو، از قابلیت‌‌‌های بازار آپشن نیز استفاده می‌کند، به طوری که این صندوق از استراتژی‌‌‌های مریدپوت (خرید اختیار فروش در کنار خرید سهم) برای پوشش خطر کاهش قیمت سهام، از کال‌اسپرد صعودی (خرید کال‌آپشن با قیمت اعمال پایین و فروش کال‌آپشن با قیمت اعمال بالاتر) به منظور بهره‌گیری بیشتر از رشد‌‌‌های احتمالی بازار و از کاوردکال (خرید سهام و فروش کال آپشن) به منظور کسب درآمد بهره برد.
به‌عنوان مثال، بهینرو موفق شد با سررسید فروردین‌ماه اختیار فروش 300تومانی خودرو بخشی از ریسک خود را در برابر ریزشهای اخیر پوشش دهد. این صندوق کاوردکال‌‌‌هایی را در قیمت‌های اعمال متفاوت بر روی سهام «خبهمن» انجام داده است که برخی از آنها بازدهی خوبی داشتند. این درحالی است که اختیار فروش تبعی ایران‌خودرو، با قیمت اعمال 366تومان و اختیار فروش تبعی سایپا با قیمت اعمال 321تومان به سررسید تیرماه و شهریورماه در پرتفوی این صندوق قرار دارد. بنابراین به نظر می‌رسد در برابر کاهش قیمت سهام، این صندوق بیمه شده است. این درحالی است که 29درصد از پرتفوی متعلق به این دو سهم است.
آیا صندوق خودرویی بخریم؟
صندوق‌های خودرویی، عموما در بازار به صندوق‌هایی معروف هستند که بتای بالاتری نسبت به شاخص دارند؛ چرا که سهام خودرویی نظیر «خگستر»، «خبهمن» و حتی «خودرو» و «خساپا» بتای بسیار بالایی دارند. با توجه به وزن سرمایه‌گذاری در این سهام، احتمالا این صندوق‌ها نوسان بیشتری را نسبت به شاخص خواهند داشت. بنابراین در صورتی که شاخص کل رشد خوبی را تجربه کند، احتمالا سهام خودرویی رشد‌‌‌های عجیب و غریبی را در بازار به ثبت می‌‌‌رساند. بنابراین صندوق‌هایی که در این سهام به طور اختصاصی سرمایه‌گذاری کرده باشند، می‌‌‌توانند در هیجانات بازار نوسانات خوبی داشته باشند. ضمن آنکه بهینرو، با استفاده از اختیار معامله، می‌‌‌تواند در برابر کاهش‌‌‌ها نیز منابع سهامداران را بیمه کند. به نظر می‌رسد با افت بیش از حد بازار، زمان خرید این صندوق‌ها فرامی‌‌‌رسد.
