متغیرهای بنیادی موثر بر عملکرد یک صنعت ریالی در بازار سهام بررسی شد
رشد نامحسوس درآمد ماشینآلات الکتریکی
حضور پررنگ ماشین‌‌‌های الکتریکی در لوازم ضروری
ماشین الکتریکی یک‌نام کلی برای دستگاهی است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی یا بالعکس تبدیل می‌کند یا سطح ولتاژ جریان متناوب را به سطح دیگری از ولتاژ تغییر می‌دهد. ماشین‌‌‌های الکتریکی رابطی بین سیستم الکتریکی و سیستم مکانیکی محسوب میشوند که این ارتباط در ماشین‌‌‌های الکتریکی بر مبنای میدان الکترومغناطیسی صورت می‌گیرد. ترانسفورماتورها سطح ولتاژ جریان متناوب را تغییر می‌دهند و از دو بخش اساسی متحرک و دوار (روتور) و قسمت ساکن (استاتور) تشکیل شده‌اند. ماشین‌‌‌های الکتریکی در زندگی روزمره امروزی حضور فراوانی دارند. موتورهای الکتریکی در لوازم‌خانگی مانند یخچال، جاروبرقی، همزن، پنکه، تهویه مطبوع و در بسیاری از وسایل الکتریکی مشابه دیگر حضور داشته و در راه‌‌‌اندازی آنها نقش موثری دارند. در مراکز صنعتی و کارخانه‌ها، عامل حرکت بیشتر ابزارها موتورهای الکتریکی هستند. ژنراتورهای الکتریکی نیز با تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی نقش اصلی را در تامین برق موردنیاز مصرف‌کننده‌‌‌های الکتریکی ایفا می‌کنند.
صنعت 29هزار میلیاردی بازار سهام
پنج‌شرکت در صنعت ماشینآلات الکتریکی فعالیت می‌کنند که در مجموع بالغ بر 29هزار میلیارد تومان از ارزش بازار سهام را تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین شرکت در این گروه «بترانس» محسوب میشود که ارزش بازار 11هزار و 800میلیاردی دارد و کمترین ارزش بازار نیز مربوط به شرکت «بشهاب» با یک‌هزار و 870میلیارد تومان است. میانگین نسبت قیمت به سود هر سهم در ماشینآلات الکتریکی 11واحد است که کمترین میزان را شرکت «بموتو» با 5/ 9واحد تشکیل می‌دهد. این امر نشان می‌دهد که شرکت موتوژن پتانسیل بالایی نسبت به هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود برای رشد قیمت دارد و در صورت ورود پول به صنعت ماشینآلات، «بموتو» می‌‌‌تواند از جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران برخوردار شود. میانگین بازدهی پنج‌شرکت فعال این صنعت طی 30روز اخیر منفی 9درصد به‌‌‌ثبت رسیده که شرکت «بترانس» با منفی 3درصد کمترین میزان بازدهی منفی و شرکت «بشهاب» با ثبت بازدهی منفی 18درصدی بیشترین زیان را داشته است.
تک‌سهم صادرات‌محور ماشینآلات برقی
معیار ابتدایی برای سنجش یک‌شرکت تولیدی، میزان درآمد فروش آن است. طی 10سال اخیر میانگین رشد درآمد صنعت ماشینآلات الکتریکی 33درصد بوده و هیچ سال رشد درآمدی منفی در این گروه از بازار سرمایه طی مدت مذکور اتفاق نیفتاده است. بیشترین افزایش فروش این صنعت طی سال 1399 رقم خورده که به‌طور میانگین 80درصد افزایش درآمد در این صنعت به ثبت رسیده و کمترین میزان درآمد این صنعت هم طی دهه اخیر در سال 1395 با افزایش 3درصدی رقم خورده است. درآمد فروش ماشینآلات الکتریکی طی 1401 به‌‌‌میزان 8هزار و 707میلیارد تومان به ثبت رسیده که «بترانس» با فروش بیش از 3هزار و 400میلیارد تومان توانسته است 40درصد درآمد کل صنعت را به خود اختصاص دهد. ارزیابی صادرات شرکت‌های تولیدکننده ماشینآلات برقی نشان می‌دهد که عمده درآمد شرکت‌های این صنعت از محل داخل صورت گرفته و صادرات اندکی دارند. تنها شرکتی که از محل صادرات 7درصد طی 1401 درآمد کسب کرده، «بترانس» بوده که با ترانسفورماتور فوق توزیع تمام درآمد صادرات این شرکت را تشکیل داده است.
رشد 47درصدی نرخ موتورهای کولر و مبدل ولتاژ
پس از ارزیابی درآمد صنعت، نوبت به بررسی محصولات و نرخ فروش آنها میرسد. در این بخش از جستار مقصود رسیدن به مهم‌ترین محصولات پنج‌شرکت تولیدی این صنعت که بیشترین درآمد را برای شرکت خلق کرده‌‌‌اند و میزان رشد نرخ فروش این محصولات طی سومین‌ماه از سال 1402 است تا بتوان میزان موفقیت یک شرکت در قیمت‌گذاری و فروش محصولاتش را ارزیابی کرد. بر این اساس طی خردادماه شرکت‌های «بموتو» و «بترانس» با رشد 47درصدی نرخ فروش مهم‌ترین محصولات خود که به‌‌‌ترتیب «الکتروموتور کولری» و «ترانسفورماتور فوق توزیع» است توانستند بیشترین میزان افزایش نرخ را در بین هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود کسب کنند. الکتروموتور کولری در توان‌‌‌های مختلف بنا به ظرفیت کولر طراحی و ساخته میشود که محرک کولرهای آبی است. با توجه به فصل گرما تقاضا برای این محصول افزایش یافته که این امر موجب رشد قیمت موتورهای کولر آبی شده است. ترانسفورماتورها جریان متناوب را در فرکانسی ثابت، از یک‌سطح ولتاژ به سطح ولتاژی دیگر (بیشتر یا کمتر) تبدیل می‌کنند. عمده کارکرد این محصول در پست‌‌‌های توزیع زمینی، محدودسازی جریان و افزایش امپدانس در شبکه، صرفه‌‌‌جویی در هزینه‌‌‌های برق‌‌‌رسانی، پست‌‌‌های فوق توزیع و انتقال و پست‌‌‌های نیروگاهی و انتقال است. با توجه به افزایش تقاضای شرکت‌های تولیدی برای ترانسفورماتورهای فوق توزیع این محصول طی خرداد یکی از بیشترین افزایش نرخ‌ها را تجربه کرد.
«بسویچ» سودآورترین سهم صنعت
بعد از ارزیابی میزان درآمد و نرخ فروش محصولات ماشینآلات برقی نوبت به حاشیه سود این صنعت میرسد. این نسبت به ما نشان می‌دهد که شرکت‌های تولیدی چه میزان توانستند از فروش محصولات خود سود کسب کنند و از آنجا که هدف غایی یک کسب‌وکار تولید حداکثر سود با حداقل هزینه است، هرچه میزان حاشیه سود در یک‌شرکت بیشتر باشد، ریسک تداوم‌نداشتن فعالیت در آن کاهش می‌‌‌یابد و در بلندمدت میتوان به گسترش آن شرکت امیدوار بود. بررسی حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص گروه ماشینآلات الکتریکی نشان می‌دهد که طی 10سال اخیر به‌‌‌ترتیب 30، 5/ 17 و 19درصد بوده است. اوج سودآوری این صنعت طی دهه اخیر در سال 1399 رقم خورد که شرکت‌های فعال آن میانگین حاشیه سود ناخالص 42درصدی را تجربه کردند. روند سودآوری ماشینآلات برقی حاکی از آن است که همواره روبه‌‌‌رشد بوده، به‌طوری که حاشیه سود ناخالص از 22درصد در سال 1392 به 42درصد در 1399 افزایش یافته است. با این حال طی سال 1401 نتوانسته است این روند افزایشی را حفظ کند و به 31درصد کاهش یافته است. علت عمده این موضوع به معضل مواداولیه در این صنعت بازمی‌گردد که با تشدید تحریم‌‌‌های بین‌المللی شرکت‌ها در تامین به‌‌‌موقع این مواد با چالش مواجه هستند و گاه به‌ناچار با قیمت‌های گزاف باید این مواد را تهیه کنند که این موضوع باعث افزایش هزینه‌‌‌های صنعت میشود. در میان شرکت‌های فعال ماشینآلات برقی «بسویچ» با ثبت حاشیه سود ناخالص 41درصد و حاشیه سود خالص 36درصد، طی سال 1401 بیشترین میزان سودآوری را از آن خود کرده است.
دوره وصول بیش از 200روزه مطالبات
یکی از نسبت‌‌‌های بسیار کاربردی در ارزیابی نقدینگی شرکت‌های تولیدی، نسبت نقد عملیاتی به فروش شرکت‌هاست. این نسبت در کل صنعت به‌‌‌میزان 6درصد است که رتبه اول این نسبت به «بسویچ» با 19درصد تعلق می‌گیرد. کمترین میزان جریان نقد را نیز «بترانس» با منفی 8درصد طی 12ماه 1401 به ثبت رسانده است. دومین معیاری که با آن میتوان گردش نقدینگی را در شرکت‌های یک صنعت ارزیابی کرد، دوره وصول مطالبات است. میانگین این نسبت در کلیت صنعت 204روز است که عدد بسیار بالایی محسوب میشود و نشان می‌دهد عمده شرکت‌های این صنعت در وصول مطالبات خود با مشکل مواجه هستند. کمترین نسبت را شرکت «بموتو» با ثبت 105روز به ثبت رسانده و بیشترین میزان را نیز «بترانس» با 417روز در سال 1401 از آن خود کرده است.
از تولید خودروی برقی تا طرح ایجاد کارخانه GIS
با بررسی متغیرهای بنیادی در صورت‌های مالی ارائه‌شده توسط شرکت‌های تولیدی در صنعت ماشینآلات نوبت به طرح‌‌‌های توسعه پنج‌شرکت فعال این صنعت میرسد. این طرح‌‌‌ها نشان می‌دهد که آیا میتوان به افزایش ظرفیت‌‌‌های موجود در کارخانه‌‌‌های تولیدی امیدوار بود یا خیر.
در شرکت ایران ترانسفو که یکی از قدیمی‌‌‌ترین شرکت‌های تولیدکننده این صنعت محسوب میشود و تحت لیسانس شرکت زیمنس آلمان در سال 1345 تاسیس شد، طرح توسعه کارخانه قدرت خود را در سال 1396 متوقف کرد؛ اما طی افشای اخیر خود در سامانه کدال از اخذ مجوز تولید، طراحی و مونتاژ خودروی سواری برقی رونمایی کرد. براساس این مجوز شرکت می‌‌‌تواند واحد صنعتی برای تولید، طراحی و مونتاژ خودروی سواری برقی ون بزرگ با ظرفیت 10 و بیشتر به تعداد 10هزار دستگاه در سال و 90هزار دستگاه از ردهB در سال اقدام کند. این مجوز که توسط وزارت صمت صادر شد موجب شد تا سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در شرکت «بترانس» تمایل پیدا کنند. دومین شرکت در گروه ماشینآلات برقی که طرح توسعه دارد، «بسویچ» است که دو طرح خرید ماشینآلات و تجهیزات برای کارخانه GIS و تجهیز قطعه‌سازی دارد که موجب افزایش سودآوری و توسعه فعالیت‌‌‌های شرکت میشود و برآورد میشود تا پایان 1402 به بهره‌‌‌برداری برسد.
