گزارش «دنیای‌اقتصاد» از یک صنعت پرپتانسیل بازار
چشم‌‌‌انداز روشن شیشه‌‌‌سازها
شیشه در قاب اقتصادی
شیشه جزو مواد پرکاربرد در مصارف روزانه و صنعتی است و همواره تقاضا در این صنعت روند باثباتی را تجربه کرده است. شیشه از نظر جنس به سه نوع تقسیم میشود. شیشه سودالایم، جزو پرمصرف‌‌‌ترین شیشه‌‌‌ها در این صنعت است و در ساخت در و پنجره خانه‌‌‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیشه کریستال نیز در طراحی داخلی و ویترین‌‌‌ها کاربرد دارد. شیشه بوروسیلیکات نیز در ظروف آزمایشگاهی و آشپزخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شیشه به لحاظ اقتصادی نیز به دو دسته شیشه تخت و ظروف تقسیم میشود. متداول‌‌‌ترین نوع شیشه، شیشه فلت است. حدود 80درصد شیشه فلت در صنعت ساخت‌وساز کاربرد دارد و در صورتی که بازار ساخت‌وساز داغ شود، فرصت خوبی برای تولیدکنندگان شیشه فلت فراهم خواهد شد. صنعت خودرو نیز در این نوع شیشه سهم مهمی دارد.
شیشه فلت این قابلیت را دارد که با حرارت به شیشه سکوریت تبدیل شود. این نوع شیشه گران‌‌‌تر و مستحکم‌‌‌تر است و در طراحی داخلی ساختمان‌‌‌ها کاربرد فراوانی دارد. نوع دیگری از شیشه، به ظروف شیشهای معروفند که برای نگهداری انواع ترشی، رب و سایر خوراکی مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرند. یکی از پرکاربردترین انواع شیشه در بازار، همین نوع شیشه است.
تقاضای شیشه در گرو توسعه انسانی
تقاضای شیشه در کشورهای مختلف ارتباط بسیار تنگاتنگی با شاخص توسعه انسانی و رشد اقتصادی دارد، به همین دلیل است که کره‌جنوبی در صدر مصرف‌کنندگان شیشه در جهان است. فرانسه، آلمان و چین نیز در میزان مصرف شیشه در رتبه‌‌‌های بعدی قرار گرفته‌‌‌اند. اما ایران نیز در زمره متقاضیان کم‌‌‌مصرف جهان به شمار می‌‌‌آید.
محصول جایگزین بطری شیشهای، بطری پلاستیکی یا PET است که به لحاظ کیفیت محتوای درون ظرف، کیفیت محصولات ظروف شیشهای بسیار بهتر است و محصولات مدت بیشتری در آن خواهند ماند.
با وجود اینکه محصولات پلاستیکی ارزان‌قیمت‌‌‌تر هستند، کیفیت محصولات شیشهای را ندارند و از این نظر، امتیاز کافی را کسب نمی‌کنند. کیفیت بطری شیشهای پس از بازیافت هم کاهش نمی‌یابد و همچنان قابلیت استفاده را حفظ می‌کند. همچنین محصولات شیشهای نسبت به بطری پلاستیکی مصرف انرژی بیشتری دارند و حمل‌ونقل آنها بسیار سخت‌‌‌تر است. علاوه بر این شاخص هزینه تولید محصولات شیشه، نشان می‌دهد که هزینه تولید این ماده در جهان رو به افزایش بوده و عمده دلیل این افزایش، هزینه‌‌‌های انرژی و رشد چشمگیر هزینه‌‌‌های حمل‌ونقل و تامین مواد اولیه بوده است.
تولید صنعت شیشه در جهان همواره رو به افزایش است و چین سهم بزرگی از تولیدات جهان دارد، به طوری که 51درصد یا بیش از نیمی از تولیدات شیشه جهان به این کشور تعلق دارد. پس از آن اروپا سهم زیادی از تولید شیشه در جهان دارد. ایران نیز با تولید 2میلیون تن شیشه نیم‌درصد تولید شیشه دنیا را در اختیار دارد.
تجارت شیشه
با توجه به ماهیت شیشه و وزن نسبی آن، امکان صادرات چندان برای آن فراهم نیست و عمدتا به صورت جغرافیایی تولید و مصرف میشود. این مورد، تقریبا شبیه صنعت سیمان است و صرفه صادراتی آن بسته به موقعیت جغرافیایی شرکت می‌‌‌تواند کاملا متفاوت باشد. همچنین به دلیل فراوانی ماده اولیه محصولات شیشهای در عمده کشورهای جهان، امکان تولید برای کشورهای جهان فراهم شده و شرکت‌ها به طور کلی در مناطقی تاسیس می‌شوند که به مواد اولیه دسترسی کافی وجود داشته باشد. حجم صادرات ایران نیز در این میان، نزدیک به 900میلیون دلار است.
گسترش ظرفیت تولید
تولید ظروف شیشهای و شیشه جام، در ایران به طور میانگین حدود یک‌میلیون تن است. نگاهی به میزان تولید در دهه 90 شمسی نشان می‌دهد که در سال 94 میزان تولید این محصول در ایران به‌شدت کاهش یافته و دلیل این امر نیز رکود ساخت‌وساز مسکن به دلیل تحریم‌‌‌ها و شوک‌‌‌های تورمی بوده است.
پس از سال 94 تولید این محصول تاکنون روند رو به رشد و باثباتی داشته که دلیل این امر نیز وجود تقاضا در بازار شیشه بوده و بخشی از آن نیز صادر شده است. وجود تقاضا در بازار سبب شده است تا ظرفیت کارخانه‌‌‌های تولید شیشه نیز افزایش قابل‌توجهی را تجربه کند و این کارخانه‌‌‌ها توانستند جوابگوی تقاضا باشند.
عملکرد صنعت شیشه در بازار سرمایه
عمده شرکت‌های شیشه‌ساز بازار سرمایه کشور در شمال و شمال‌غرب کشور فعال هستند. نگاهی به عملکرد صنعت شیشه در سال گذشته نشان می‌دهد که میزان فروش در سال 1401 نسبت به سال قبل‌‌‌تر از آن، رشد بسیار خوبی را تجربه کرده است، به طوری «کگاز» رشد فروش 84درصدی داشته و «کساپا» با رشد 30درصدی همراه شده است. طبیعی است که «کگاز» رشد بالای 163درصد را طی مدت مذکور تجربه کرده است. علاوه بر این «کقزوی» توانسته است رشد بسیار خوبی در نرخ فروش داشته باشد.
علاوه بر این، حاشیه سود ناخالص شرکت‌ها نشان می‌دهد که دوران رکود و رونق این صنعت با دوران رکود و رونق بازار همبستگی زیادی دارد و این صنعت با اندکی وقفه نسبت به بازار، حرکت خود را شروع خواهد کرد.
در اوایل دهه 90 شمسی، حاشیه سود صنعت شیشه کاهشی بود؛ اما در دوران رونق روند این حاشیه سود بهبود یافته است. در این میان «کهمدا» توانسته است رقابت بالاتری نسبت به سایر شرکت‌ها داشته باشد و حاشیه سود بالاتری را به ارمغان بیاورد.
از طرف دیگر نماد «کساپا»، حاشیه سود بسیار پایین‌‌‌تری را به ثبت رسانده؛ چرا که این شرکت به‌واسطه تولید شیشه ماشین نسبت به سایر شرکت‌ها رقابت پایین‌‌‌تری داشته و دخالت‌‌‌های سایپا، در نرخ محصولات این شرکت اثرگذار است. انتظار می‌رود، در مجموع با توجه به گزارش‌‌‌های فصلی، حاشیه سود این شرکت‌ها اندکی تعدیل شود. اما با توجه به رونق بازار در سال‌جاری و افزایش انتظارات تورمی، احتمال رونق و افزایش دوباره حاشیه سود در سال‌های آتی وجود دارد.
ارزش‌گذاری نسبی صنعت شیشه
نسبت قیمت به سود شرکت‌های شیشه‌‌‌سازی در بازار سرمایه نشان می‌دهد که این نسبت همواره در شرکت‌های این صنعت نسبت به کل بازار بسیار بالاتر است. دلیل این امر ریسک پایین این صنعت نسبت به صنایع بزرگ و شاخص‌‌‌ساز بوده و به طور کلی شیشه‌‌‌سازهای بازار سرمایه با روند ملایم و قابل پیش‌بینی حاشیه سود و سایر متغیرهای اثرگذار مواجه‌‌‌اند. همچنین میزان رشد این صنعت و تقاضا برای محصولات در حالت باثباتی قرار دارد و طبیعی است که معامله‌‌‌گران حاضرند بهای بیشتری برای خرید سهام این شرکت‌ها پرداخت کنند.
نگاهی به سود سال آینده شرکت‌های تولیدکننده شیشه، نشان می‌دهد که با توجه رشد قیمت سهام این صنعت، قیمت‌های فعلی توجیه مناسبی برای خرید ندارند و انتظار می‌رود، در صورتی که گزارش‌‌‌های ماهانه منتشر شود، شرایط برای این صنعت بهتر شود و تقاضا برای سهام شیشه‌‌‌سازها افزایش یابد.
در هر صورت، طی سال‌جاری چشم‌‌‌انداز سودآوری برای این صنعت بسیار بالا بوده و انتظار می‌رود، حاشیه سود نیز در محدوده فعلی حفظ شود و حتی بهبود یابد. اما نکته قابل‌توجه این است که در صنعت شیشه‌‌‌سازی با وجود همه فراز و نشیب‌‌‌ها در دهه اخیر، تنها نماد «کقزوی» توانسته است روند بلندمدت حاشیه سود خود را تاکنون حفظ کند.
