زیر و بم سامانه افشای تخلفات سازمان بورس
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، ارزش بازار سرمایه کشور حدود ۶هزار و ۵۰۰میلیون همت برآورد می‌شود و این نقدینگی که ناشی از سرمایه مردم و کشور است، به‌‌‌طور تخمینی توسط ۷هزار و ۹۵۰نفر از مدیران‌عامل شرکت‌ها، ناشران و مدیران نهادهای مالی مدیریت می‌شود.
دور از ذهن نیست که در اداره و مدیریت این مبلغ هنگفت، انگیزه ارتکاب تخلف و لغزش مسوولان به وجود بیاید و فساد اداری مانع تحقق اهداف کلان شود. هرچند مراجع قضایی بر چنین موضوعاتی ناظر هستند؛ اما زمان‌بربودن فرآیند رسیدگی و طول پرونده‌‌‌ها، فرصت حداکثری در تصرف سمت دیگری را برای مدیران متخلف به وجود می‌‌‌آورد یا اینکه احتمال زد و بند و قسر در رفتن آنها به وجود می‌‌‌آید. سازمان بورس با آسیب‌‌‌شناسی این موضوع، راهکاری را برای رفع معضل مطرح‌شده، اتخاذ کرده است.
مطابق بند «چ» ماده «۳۶» قانون احکام دائمی توسعه کشور، سازمان بورس و اوراق بهادار می‌‌‌تواند بهعنوان سازمانی خودانتظام، به تخلفات به‌سرعت رسیدگی کند و مدیران متخلف را متناسب با عمق نقض مسوولیت، رتبه‌‌‌بندی کرده و با استفاده از سامانه طراحی‌شده، در معرض عموم مردم قرار دهد.
از آنجا که شرکت‌های تحت نظارت سازمان بورس تمایلی به بدنامی و ماندگاری سابقه ناشایست در فعالیت حرفه‌‌‌ای خود ندارند، نظارت‌‌‌های جزئی و با دقت نظر بالا از سوی مسوولان هر بخش شکل می‌گیرد و به این واسطه احتمال ارتکاب جرم تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
هدف از راه‌اندازی این سامانه چیست؟
از جمله راهکارهای ارتقای شفافیت عملکردها و پیشگیری از ناهنجاری‌‌‌ها و مقابله با آنها، اعلام عمومی سوابق متخلفان و مجرمان است. این راهکار از یکسو می‌‌‌تواند با معرفی عمومی مجرم و متخلف، موجب پیشگیری وضعی از وقوع تخلفات و جرائم شود و از سوی دیگر، پس از وقوع این ناهنجاری‌‌‌ها، با معرفی شخص ناقض قانون، پاسخ قاطع و بازدارنده در مقابله با آنها داده شود.
انتشار تخلفات چه نفعی برای اهالی بازار سرمایه دارد؟
این سامانه آثار و نتایج قابل‌توجهی برای بازار دارد که از جمله آنها می‌‌‌توان به ارتقای شفافیت در بدنه بازار سرمایه، اطلاع سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه از وضعیت عملکرد مدیران، شناسایی افراد کارآمد و رتبه‌‌‌بندی اشخاص تحت نظارت، حفظ حقوق سرمایه‌گذاران از طریق عنصر بازدارندگی، حذف و جلوگیری از ورود افراد ناشایست به سمت‌‌‌های مدیریتی و پاسداری از اصل حاکمیت قانون و اجرای عادلانه آن اشاره کرد. با اجرای این دستورالعمل بخش قابل‌توجهی از دغدغه‌‌‌ها و معضلات ساختاری بازار برطرف می‌شود و بازار سهام در بلندمدت از آثار جانبی آن بهره‌‌‌مند خواهد شد.
سوابق مدیران خاطی بر چه اساس و شروطی منتشر می‌شود؟
با توجه به ضریب اهمیت و میزان اثرگذاری تخلفات، مجازات مدیران متخلف تعیین شده و از طریق بستر سامانه مذکور امکان دسترسی به سوابق فرد خاطی ممکن می‌شود. البته سوابق کیفری و تخلفاتی مدیران تحت نظارت سازمان بورس به شرطی منتشر خواهد شد که ضمن وجود ارتباط میان سوابق کیفری با قوانین و مقررات حاکم بر بازار، محکومیت آنها به طور قطعی مشخص شده باشد. همچنین این امر با درنظرگرفتن جهات عادلانه و قانونی و همچنین با توجه به فراوانی و وضعیت آماری سوابق و عملکرد مدیران انجام خواهد شد.
سازمان بورس اختیار قانونی در شفاف‌‌‌سازی تخلفات دارد؟
دستورالعمل اجرایی انتشار عملکرد اشخاص تحت نظارت سازمان در اجرای بند «چ» ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌‌‌های توسعه کشور به تصویب شورای‌‌‌عالی بورس رسیده است. موضوع انتشار سوابق کیفری و تخلفاتی مدیران نهادهای مالی، ناشران اوراق بهادار و تشکل‌های خودانتظام بهمنظور حسن اجرای وظایف و اختیارات سازمان بورس و اوراق بهادار در تایید صلاحیت مدیران اشخاص تحت نظارت و بهعنوان نوع جدیدی از ضمانت اجرا در قبال تخلفات و جرائم فعالان بازار، بدوا ضمن بند «ز» ماده ۹۹ در قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه مصوب سال ۱۳۸۹ پیش‌بینی شده و متعاقبا ضمن بند «چ» ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌‌‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵ به عنوان الزامی دائمی وضع شد.
قانون‌گذار ضمن الزام سازمان به انتشار سوابق کیفری و تخلفاتی اشخاص مورد اشاره، با عنایت به آثار و تبعات ناظر بر این اقدام، تعیین ترتیبات اجرایی ناظر بر انتشار سوابق مذکور را به شورای عالی بورس و اوراق بهادار بهعنوان مرجع تعیین‌کننده سیاست‌‌‌ها و خط‌مشی بازار سرمایه محول کرده است.
در اجرای بند «چ» ماده ۳۶ که مقرر می‌دارد: «کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بهعنوان مدیران نهادهای مالی، تشکل‌های خودانتظام و ناشران اوراق بهادار موضوع ماده ۱۳ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید بهمنظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی مصوب ۱۳۸۸ انتخاب شده یا می‌‌‌شوند، مکلفند هویت و کلیه اسناد و مدارک مربوط به سوابق شغلی و تحصیلی خود را جهت ثبت در پایگاه اطلاعاتی مدیران مربوطه به سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه کنند.
در همین راستا سازمان بورس و اوراق بهادار موظف است مشخصات و سوابق تحصیلی و تجربی مدیران یادشده را در پایگاه اطلاعاتی مذکور ثبت کند و عملکرد آنها را از حیث رعایت قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار و سوابق تخلفاتی و کیفری مربوط به آنها در طول مدیریت در نهادهای مالی و ناشران اوراق بهادار بر اساس ترتیبات اجرایی که به تصویب شورای‌‌‌عالی بورس و اوراق بهادار می‌‌‌رسد، منتشر کند.
