«دنیای‌اقتصاد» عملکرد یکی از بانک‌های فرابورسی را بررسی می‌کند
نگاهی به «وآیند»
تعلیق «وآیند»
بانکآینده 29 فروردین سال 1392 با ادغام بانک‌تات، تعاونی اعتباری صالحین‌خراسان و تعاونی توسعه اعتباری آتی به دستور شورای پول و اعتبار تاسیس شد. فعالیت اصلی این بانک به استناد ماده 3 اساسنامه، انجام کلیه عملیات و خدمات بانکی و دارای 275شعبه تا پایان سال 1400 بوده است. بانکآینده دارای سه‌سهامدار 5درصدی شامل شرکت مدیریت سرمایه ارزش‌آفرین دانا، شرکت مدیریت سرمایه آسای دانا و شرکت توسعه سرمایه پارمیس است. این بانک با نماد «وآیند»، در بازار پایه نارنجی فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد. این نماد از اواخر شهریور امسال تاکنون، به دلیل مشکلات مربوط به شفاف‌سازی صورت‌های مالی و سلب حق رأی سهامداران در مجامع، به حالت تعلیق درآمده است.
نگاهی کلی به عملکرد مالی «وآیند»
مهم‌ترین دارایی بانکآینده، تسهیلات اعطایی و مطالبات از اشخاص غیردولتی به مبلغ 94هزار و 300میلیارد تومان بوده و پس از آن سرمایه‌گذاری در سهام به مبلغ 81هزار و 300میلیارد تومان مهم‌ترین دارایی‌های این بانک به شمار می‌آید. عمده بدهی‌های این بانک نیز شامل بدهی به بانک‌ها و موسسات اعتباری به مبلغ 24هزار و 700میلیارد تومان و سپرده‌های مشتریان به مبلغ 12هزار و 800میلیارد تومان است. درآمد حاصل از تسهیلات در سال 1400، مبلغ 23هزار و 800میلیارد تومان بوده که نسبت به سال 99 افزایش 6درصدی داشته است. این در حالی است که هزینه سود سپرده‌ها با افزایش 31درصدی به 47هزار و 700میلیارد تومان رسیده است. این امر موجب شده است تا بانکآینده با زیان حاصل از تسهیلات و سپرده‌گذاری مواجه باشد؛ دلیل این موضوع، عدم‌مدیریت ورودی‌های بانک یا همان سپرده‌های بلندمدت اشخاص حقیقی یا حقوقی است.
بررسی صورت جریان نقدی نیز می‌تواند دلیل محکم‌تری برای سوءمدیریت ارائه کند. در صورت جریان نقدی سال 1400، درآمد نقدی حاصل از تسهیلات اعطایی و سپرده‌گذاری اوراق مبلغ 2هزار و 300میلیارد تومان درج شده که نسبت به سال 99 حدود 50درصد کاهش یافته است. همچنین افزایش 31درصدی پرداخت‌های مربوط به سود سپرده‌ها حاکی از آن است که جذب بیشتر سپرده‌ها موجب شده است تا این هزینه آهنگ رشد تندتری نسبت به درآمد تسهیلات داشته باشد که در ادامه توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه خواهد شد. درآمد حاصل از کارمزدها در سال 1400، حدود 438میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل از آن، 69درصد افزایش یافته است. از طرف دیگر هزینه کارمزدها با افزایش 45درصدی همراه بوده است. خالص درآمدهای عملیاتی در سال 1400، حدود منفی 23هزار و 700میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل، مبلغ این زیان 71درصد افزایش یافته است. بخشی از دارایی‌های شرکت شامل مطالبات از دولت و مبلغ آن در سال 1400، حدود 2میلیارد و 100میلیون تومان بوده است که در طبقه تسهیلات جاری قرار می‌گیرد و شامل 5/ 1درصد ذخیره عمومی است.
تسهیلات اعطایی به بخش غیردولتی؛ مهم‌ترین دارایی «وآیند»
تسهیلات اعطاشده به اشخاص غیردولتی، مهم‌ترین دارایی بانکآینده به حساب می‌آید که عمده این تسهیلات، جاری یا مشکوک‌الوصول هستند. خالص تسهیلات جاری غیردولتی بانک آینده در سال 1400، حدود 63هزار و 600میلیارد تومان بوده که 5/ 1درصد آن معادل 954میلیارد تومان به‌عنوان ذخیره عمومی در نظر گرفته شده است. این موضوع نشان‌دهنده این است که وثایق چندان محکمی در قبال این تسهیلات دریافت نشده است. همچنین به طور خالص، حدود هزار و 191میلیارد تومان تسهیلات در طبقه سررسید گذشته قرار گرفته که 104میلیارد تومان به‌عنوان ذخیره اختصاصی در نظر گرفته شده است. علاوه بر آن، 7هزار و 500میلیارد تومان نیز به‌عنوان تسهیلات در طبقه معوق قرار داشته و هزار و 300میلیارد تومان آن به‌عنوان ذخیره اختصاصی در نظر گرفته شده است.
در کنار این موارد 48هزار و 100میلیارد تومان نیز در طبقه مشکوک‌الوصول قرار گرفته که 23هزار و 800میلیارد تومان از آن شامل ذخیره اختصاصی است. در این تسهیلات، 26هزار و 800میلیارد تومان تسهیلات بیش از 24درصد و 60هزار میلیارد تومان شامل سود 18 تا 21درصد می‌شود. از طرفی سررسید عمده این تسهیلات سال 1403 و پس از آن است و مابقی این تسهیلات، اغلب مربوط به سررسیدهای سال 1399 به قبل است. این امر موجب شده است تا ذخیره اختصاصی این تسهیلات افزایش یابد و سودسازی این بانک را با اختلال همراه کند. از طرفی طبقه‌بندی این تسهیلات به تفکیک وثایق، حاکی از آن است که در سال 1400، عمده وثایق شامل چک و سفته به ارزش 83هزار و 300میلیارد تومان بوده که نسبت به سایر وثایق باارزش به حساب می‌آید؛ اما وثیقه زمین و ساختمان به ارزش 3هزار و 700میلیارد تومان بوده که با وجود محکم بودن این وثیقه به میزان کمی دریافت شده است.
سرمایه‌گذاری در سهام؛ مهم‌ترین سرمایه‌گذاری شرکت
عمده سرمایه‌گذاری بانکآینده در سهام، مربوط به خرید شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس بوده و بهای تمام‌شده آن 14میلیارد و 100میلیون تومان است. عمده سرمایه‌گذاری‌های بانکآینده مربوط به سهام شرکت توسعه بین‌الملل ایران‌مال با بهای تمام‌شده 34هزار میلیارد تومان است. مجموع سرمایه‌گذاری در این سهام و سایر شرکت‌هایی که به طور تملیکی ایجاد شده‌اند، 81هزار میلیارد تومان است.
درآمد تسهیلات اعطایی
عمده درآمد حاصل از تسهیلات اعطایی در سال‌های اخیر مربوط به درآمدهای مشاع بوده و اغلب آنها جزو عقود مشارکت مدنی به حساب می‌آیند. این درآمدها نسبت به سال قبل تغییرات چندانی نداشته‌اند. دلیل این امر نیز همان‌طور که در ابتدای گزارش به آن اشاره شد، سوءمدیریت و عدم‌استفاده صحیح از منابع یا سپرده‌های مشتریان است. اعطای تسهیلات با نرخ‌های پایین، جذب سپرده‌ها با نرخ‌های بالا و پرداخت سودهای غیر‌واقعی موجب شده است تا بانک بزرگی مانند آینده بازدهی لازم را از عملیات بانکی خود کسب نکند.
تفاوت سودهای علی‌الحساب و قطعی؛ دردسری برای بانک آینده
عمده سود علی‌الحساب پرداختی به سپرده‌های سرمایه‌گذاری مربوط به سپرده‌های بلندمدت یکساله بوده و رقم آن معادل 37هزار و 800میلیارد تومان است. شاید سود علی‌الحساب شگردی برای جذب سپرده‌ها به حساب آید. موضوع مهم‌تری که از سوی دیگر اهمیت پیدا می‌کند، این است که مجموع سود قطعی پرداختی تنها 20هزار و 800میلیارد تومان است؛ این درحالی است که مجموع سود علی‌الحساب پرداختی، رقمی در حدود 47هزار و 700میلیارد تومان است. تفاوت 27هزار میلیارد تومانی بین سود علی‌الحساب و قطعی موجب شده است تا هزینه سود سپرده‌گذاری به‌شدت افزایش یابد؛ چرا که در صورتی که سود قطعی از سود علی‌الحساب کمتر باشد، بانک‌ها موظف به پرداخت سود علی‌الحساب و توافق‌شده هستند. شاید برابری رقم زیان انباشته شرکت در سال 1400 و تفاوت سود علی‌الحساب و قطعی کمی عجیب به نظر برسد.
کارمزدها
عمده درآمدهای حاصل از کارمزد مربوط به شبکه شتاب بوده و 143میلیارد تومان در سال 1400 از این محل برای بانک، درآمد شناسایی شده که نسبت به سال قبل از آن با 40درصد افزایش همراه بوده است. هزینه کارمزد نیز شامل کارمزد دستگاه‌های پوز بوده و این هزینه 124میلیارد تومان از هزینه 215میلیارد تومانی را تشکیل می‌دهد. رشد سریع درآمدهای کارمزد نسبت به هزینه‌های آن باعث شده است تا خالص درآمدهای کارمزد مثبت باشد و نسبت به سال‌های قبل از آن روند رو به رشد خوبی را ثبت کند. شاید این موضوع تنها نقطه درخشان در صورت‌های مالی بانک آینده به حساب آید.
