درخواست رئیس صنف فرش دستباف از دولت در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»:
اقتصاد فرش باید «رفو» شود
در این میان وضعیت بازارهای فرش دستباف ایرانی که از جمله مهم‌ترین صادرات غیرنفتی محسوب می‌شود و یکی از مشاغل سنتی و قدیمی است تعریفی ندارد و آمارها از کاهش صادرات این محصول ارزآور حکایت دارد. فرش دستباف کالایی است که علاوه بر ویژگی‌های مادی و اقتصادی، تاحدودی کیفیت یک کالای هنری و تزئینی را هم دارد. این عوامل باعث شده فرش در زمان‌های مختلف مورد پسند طیف وسیعی از مردم جهان با سلیقه‌های مختلف قرار گیرد و به‌طور طبیعی و سنتی درشمار کالاهایی باشد که برای تکمیل و تزئین خانه مورد استفاده است. این کالا اما با شرایطی بسیار سخت و مشقت‌آور تولید می‌شود و متاسفانه سهم تولیدکننده از این بازار بسیار ناچیز است. اما فرش دستباف ایرانی که در سال‌هایی نه‌چندان دور ۳۵ تا ۴۵ درصد صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده بود حالا با کاهش آمار صادرات در جهان مواجه شده است. عواملی مانند گسترش صنایع فرش ماشینی به‌عنوان کالای جانشین، تغییر الگوی مصرف و بالا رفتن هزینه تولید که باعث شده تولید‌کنندگان کمتر به کیفیت مواد مورد استفاده و نحوه بافت فرش توجه کنند و البته حضور رقبای دیگر مانند هند و چین باعث از دست رفتن بازارهای جهانی فرش ایران شده است. با این شرایط اگر دولت هر چه زودتر فکری برای احیای دوباره این صنعت ارزآور نکند بعید نیست که تا چند سال آینده همین بازار ضعیف را نیز از دست بدهیم.
اصلاح برخی سیاست‌ها
حالا رئیس اتحادیه بافندگان فرش‌های دستباف با توجه به مشکلات موجود از دولت درخواست کرده با ورود به موقع و اقدامات مورد نیاز اجازه ندهد شرایط تولید و صادرات این کالا بیش از این ضعیف شود. محمدعلی زرینه‌کفش با تاکید بر اینکه میزان صادرات فرش با کاهش زیادی روبه‌رو شده به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «امسال با کاهش صادرات مواجه بودیم و آمار نشان می‌دهد فقط ۱۵ تا ۲۰ میلیون دلار فروش داشتیم. این درحالی است که سال قبل این آمار ۸۰ میلیون دلار بود. این مقایسه وقتی نگران‌کننده می‌شود که بدانیم ما درسال ۹۶ چهارصد میلیون دلار بابت صادرات فرش دستباف ارزآوری داشتیم. این اتفاق قطعا به برخی سیاست‌های اشتباه دولت برمی‌گردد که نیاز است اصلاح شوند. مثلا به تاجران و فعالان این حوزه ابلاغ شده که باید ارز حاصل از صادرات را ظرف ۶ ماه برگردانند تا مشمول جریمه نشوند، این درحالی است که ارزی هم که باید برگردد با دلار نیمایی محاسبه می‌شود به همین دلیل تاجران میل و رغبت کمتری برای صادرات دارند. از طرفی دولت برای تهیه مواد اولیه فرش‌های دستباف مثل ابریشم و کرک و پشم، ارز نیمایی در نظر نگرفته و تهیه این مواد به‌صورت ارز آزاد تولیدکننده را تحت فشارهای زیادی قرار داده است. این یک تناقض بزرگ در مورد ارز در نظر گرفته برای صادرات و تولید است که دولت باید آن را برطرف کند. البته ما از لحاظ تولید مواد اولیه می‌توانیم خودکفا باشیم و پشم و پنبه و حتی ابریشم را تولید کنیم اما دولت برنامه موفقی برای توسعه این بخش‌ها نداشته که نیاز است در برخی سیاست‌ها تجدیدنظر شود تا راه را هموار کند.» رئیس اتحادیه بافندگان فرش‌های دستباف در ادامه از مسوولان رسانه ملی نیز درخواست کرده برای کمک به این صنف تبلیغات موثرتری در نظر بگیرند. «تبلیغات در تولید، فروش و صادرات نقش موثری دارد. ما انتظار داریم این تبلیغات مفید‌تر باشد مثلا اگر در نمایشگاه‌های بین‌المللی یا تبلیغات رسانه ملی کلمه «فرش ایرانی» را به‌کار نبریم این دراصل تبلیغی برای هندی‌ها و چینی‌ها است. خوشبختانه فرش دستباف ایران طرح‌های جذاب و متنوع زیادی دارد که در مناطق جغرافیایی کشور به ۱۰۰ نوع می‌رسد. کشورهای دیگر فقط یک یا دو طرح دارند ولی آن قدر برای آن تبلیغ کرده‌اند که با همین شیوه بازار بین‌المللی ایران را ضعیف کرده‌اند.این درحالی است که فرش دستباف هندی اگر ۱۰ سال زیر پا باشد از بین می‌رود اما فرش‌های ایرانی عمری صد ساله دارند.»
ظلم بزرگ در حق بافنده‌ها!
محمدعلی زرینه‌کفش در ادامه بر اهمیت توجه بیشتر به بافنده‌ها و طراحان فرش دستباف تاکید و خواستار برطرف شدن مشکلات آنها شده است. «بافنده و تولیدکننده کارخود را به درستی انجام می‌دهند اما متاسفانه اقدامات خوب حمایتی برای آنها انجام نشده است. آنها حتی یک بیمه ساده هم ندارند. چقدر برای دولت هزینه دارد که این قشر مظلوم و زحمتکش بیمه شوند؟ موضوع بیمه بافنده‌ها در سال ۹۲ با تلاش‌های مختلف تا اندازه‌ای اجرا شد و ۴۰۰هزار نفر بیمه شدند اما در ادامه کمتر و کمتر شد و حالا به زیر صدهزار نفر رسیده است. این ظلم در حق بافنده است. ما هم در اتحادیه سعی زیادی برای برطرف کردن این مشکل داشتیم اما متاسفانه تا کنون به نتیجه نرسیده‌ایم. موضوع دیگری که در پیشرفت و توسعه صنعت فرش دستباف مهم است لزوم توجه بیشتر به طراح‌ها است. متاسفانه درسال‌های اخیر کپی‌کاری طرح‌های فرش دستباف به این شغل آسیب‌های زیادی وارد کرده و حتی کار به جایی رسیده که برخی طرح‌ها را از خارج کشور وارد می‌کنند! این درحالی است که ایران از قدیم مهد طراحان فرش بوده است. اینها مسائل غیرقابل حلی نیستند و می‌شود با حمایت بیشتر باز هم جایگاه صنعت فرش دستباف ایرانی را در جهان بازپس گرفت.» این مقام صنفی در ادامه به یک نمونه کلاهبرداری در صنعت فرش دستباف اشاره کرده که می‌تواند باعث از بین بردن اعتماد مشتریان داخلی و خارجی شود. «متاسفانه مدتی است که با پدیده خطرناکی مواجه شده‌ایم. فرش‌هایی به‌عنوان دستباف داریم که تقلبی است و در اصل سودجوها و کلاهبردارها فرش‌های ماشینی را به جای دستباف صادر می‌کنند. آنها ریشه‌های انتهایی فرش دستباف را به برخی مدل‌های ماشینی اضافه می‌کنند و با برخی تغییرات آنها را به‌عنوان فرش دستباف به فروش می‌رسانند که این ثروت ملی، فرهنگ و اعتبار فرش دستباف ایرانی را زیرسوال می‌برد.»
غفلت از پتانسیل اقتصاد فرش
رئیس اتحادیه بافندگان فرش‌های دستباف در پایان با عنوان اینکه متاسفانه دولت قالیبافی را یک شغل و حرفه نمی‌بیند گفت: «انتظار داریم دولت اقتصاد فرش را ترمیم یا به قول اهالی این صنعت آن را«رفو» کند.ما فکر می‌کنیم دولت شناخت خوبی از این حرفه ندارد که چه پتانسیل عظیمی برای ارزآوری دارد. جالب اینکه آمارها نشان می‌دهد صنعت فرش دستباف چندین برابر صنایع خودرویی شغل ایجاد می‌کند و در صورت اهمیت دادن می‌تواند پول‌سازتر باشد. اگر وزیران صمت یا کار دولت‌ها دغدغه‌ای برای ایجاد شغل دارند تحقیق بیشتری در مورد پتانسیل فرش دستباف بکنند تا شرایط را بهتر درک کنند. ما از دولت درخواست حمایت بیشتر و برگزاری کلاس‌های آموزشی بهتر و فراگیرتر از چیزی که الان وجود دارد داریم تا این شغل و صنعت با فرسایش‌های موجود از بین نرود.»
