«دنیای‌اقتصاد» یک شرکت حمل‌ونقلی را بررسی می‌کند
زیر و بم فعالیت «حتاید»
سهامداران
شرکت فرازانرژی دنا با 64درصد، شرکت سرمایه‌گذاری افتخارسهام با 46/ 2درصد و شرکت خدمات دریایی و کشتیرانی خط دریابندر با یک‌‌درصد مالکیت، بزرگ‌ترین سهامداران عمده «حتاید» هستند.
موضوع فعالیت
شرکت تایدواتر خاورمیانه در سال 1347 با نام شرکت داریوش، سرمایه 10میلیون ریالی و با هدف فعالیت در حوزه خدمات دریایی و ساخت اسکله و خدمات وابسته با مشارکت شرکت تایدواتر آمریکا تاسیس و پس از انقلاب اسلامی ایران در خلال سال‌های 1359 تا 1368 به سازمان‌های مختلف دولتی واگذار شد. در سال 1368 با تملک سهام تایدواتر آمریکا توسط دولت جمهوری اسلامی ایران، این شرکت به سازمان بنادر و کشتیرانی واگذار شد. در سال 1387 با شروع موج خصوصی‌سازی شرکت‌های بزرگ دولتی، تایدواتر نیز به شرکت سرمایه‌گذاری مهر اقتصاد واگذار شد. پس از مشکلاتی که به‌واسطه حضور در لیست تحریم‌های ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا برای شرکت ایجاد شد، مجموعه مهر اقتصاد تصمیم به فروش تایدواتر و خروج از آن گرفت. در سال 1397 سهام شرکت فراز انرژی دنا، سهامدار عمده تایدواتر، به شرکت سیما مارین بندرعباس واگذار شد تا پس از 10سال شرکت تایدواتر به‌طور واقعی به بخش خصوصی واگذار شود. سیما مارین از جمله شرکت‌های خصوصی فعال و باتجربه در زمینه خدمات بندری و دریایی به حساب می‌آید. پس از این رویداد با استقرار تیم مدیریتی باتجربه و حرفه‌ای در تایدواتر، تجدید ساختار و تنوع‌بخشی به فعالیت‌های مولد و تاکید بر افزایش سودآوری و حفاظت از حقوق سهامداران در دستور کار قرار گرفت.
اهمیت صنعت حمل‌ونقل
دیدگاه اول مبتنی بر این نکته است که این صنعت بسیار سودآور است و همواره هر جامعه با هر ساختاری، به زیرساخت‌های ترابری نیاز دارد. یکی از ویژگی‌های صنعت حمل‌ونقل که آن را از دیگر صنایع متمایز می‌کند، این است که در بدترین شرایط اقتصادی نیز، جامعه به خدمات آن نیاز دارد. این عامل باعث تکرار‌پذیر شدن سود شرکت‌های فعال در آن می‌شود. از طرف دیگر به دلیل کاربرد فراوان حمل‌ونقل، افراد زیادی در آن مشغول به کار می‌شوند و موجب کاهش نرخ بیکاری در کشورها می‌شود. دیدگاه دوم به شکل غیرمستقیم به کاربرد این صنعت می‌پردازد؛ به این معنا که فعالیت و زنده‌ماندن بسیاری از صنایع، به زیرساخت‌های حمل‌ونقل بستگی دارد و ارائه خدمات و محصولات تولیدشده توسط صنایع مختلف، تا حدود زیادی به صنعت حمل‌ونقل وابسته است.
عملیات بندری در ایران
بیش از یک‌سوم عملیات بندری در ایران در بندر شهید رجایی واقع در بندرعباس انجام می‌شود. 90درصد کالاهای کانتینر کشور، 70درصد ترانزیت و 55درصد صادرات و واردات بنادر کشور از این بندر جابه‌جا می‌شود. در حال حاضر مهم‌ترین پایانه‌های این بندر عبارتند از: ترمینال کانتینری شماره یک با هشت‌جرثقیل و ترمینال کانتینری شماره2 با 12جرثقیل. تایدواتر به دنبال سهم برابر در بهره‌برداری از بندر شهیدرجایی در مقابل سایر رقبا نظیر خدمات بندر سیناست.
درآمد و سود‌سازی
این تحلیل شامل پیش‌بینی سود عملیات شرکت تایدواتر است و سود تلفیقی محاسبه نشده است. با در نظر داشتن اینکه برای پیش‌بینی سود سال‌جاری مفروضات و عوامل تاثیر‌گذار محتاطانه در نظر گرفته شده است، درآمدهای عملیاتی شرکت تایدواتر در سال گذشته، 8درصد کاهش داشته، به طوری که از 585میلیارد تومان به 534میلیارد تومان در سال 1400رسیده است. درآمد شرکت در صورت برگشت به شرایط عادی و همزمان با بهبود عملیات تخلیه و بارگیری، پتانسیل افزایش دارد. «حتاید» در سال گذشته 712میلیارد تومان سود خالص داشته و 101تومان سود به‌ازای هرسهم خود محقق کرده است. این در حالی است پیش‌بینی سود خالص برای سال 1401 در سطح 636میلیارد تومان و تحقق حدود 85 تا 90تومان سود به ازای هر سهم است. نکته مهم این است که در سال گذشته حدود 32درصد از سود خالص 712میلیارد تومانی شرکت را سود غیر‌عملیاتی تشکیل می‌داد. به دلیل اینکه سود این شرکت قابلیت تکرارشوندگی بالایی ندارد و اصولا قابل پیش‌بینی نیست برای سال‌جاری صفر در نظر گرفته شده و اگر در سال‌جاری درآمدی به صورت غیر‌عملیاتی در صورت‌های مالی شرکت بیاید (نظیر فروش دارایی) و رقم قابل‌توجه‌ای باشد، میتواند پیش‌بینی سود شرکت را دستخوش تغییر کند. تایدواتر خاورمیانه در فصل تابستان توانسته است به‌ازای هر سهم 19تومان محقق کند. سهم در فصل گذشته سود 26تومانی را گزارش کرده بود. سود 45تومانی 6ماه سال‌جاری نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد 9درصدی دارد. در کل سال مالی قبل، شرکت سودی برابر 101تومان داشته است. این شرکت در 6ماه سود عملیاتی 372میلیارد تومانی را گزارش کرده است. شرکت در 6ماه اول و دوم سال مالی گذشته به‌ترتیب 241میلیارد تومان و 323میلیارد تومان سود عملیاتی داشته است.
نکات مهم
نسبت قیمت به سود تاریخی شرکت تایدواتر بعد از سقف 21واحدی که در مردادماه سال 99 داشته، در حال حاضر به 48/ 4واحد رسیده است. همچنین نسبت P/ E تاریخی «حتاید» از سال 84 حدود 5/ 5واحد است. این در حالی است که شرکت در وضعیت فعلی زیر P/ E تاریخی خودش است. P/ E TTM «حتاید» با گزارش 6ماهه 1401 با 2درصد افت از 57/ 4واحد به 48/ 4واحد رسیده است و انتظار می‌رود در سال‌جاری با افزایش سودآوری و گزارش‌های مطلوب فصل‌های آتی نسبت قیمت به سود «حتاید» تا 4واحد تعدیل پیدا کند. این در حالی است که نسبت قیمت به سود صنعت حمل‌ونقل حدود 6واحد است که نشان‌دهنده وضعیت مطلوب «حتاید» نسبت به صنعت خودش است.
بهای تمام‌شده
سیر کاهشی بهای تمام‌شده درآمدهای عملیاتی شرکت تایدواتر خاورمیانه از سال 1396 تا 1400 به دلیل تصمیمات هیات‌مدیره شرکت اصلی در خصوص اصلاح ساختار مالی از طریق حذف هزینه‌های راهبردی، نگهداری و استهلاک تجهیزات عملیاتی انتقال این دارایی‌ها به شرکت‌های فرعی و در ادامه خرید خدمات از این شرکت‌ها به‌واسطه انعقاد قراردادهای BOT بوده است.
چالش‌ها و ریسک‌ها
گروه حمل‌ونقل در بازار سرمایه به‌عنوان یکی از گروه‌های کوچک این بازار، متشکل از سهام شرکت‌های گوناگون است. این شرکت‌ها همواره به دلیل تحریم‌های اقتصادی در چند سال اخیر آسیب دیده‌اند و سودآوری آنها دچار نوسان شده است. انجام مذاکره و رفع تحریم‌های اقتصادی میتواند این صنعت را متحول کند. در حال حاضر از کل ظرفیت 285میلیون تنی بنادر کشور تنها حدود 60درصد مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. دلیل این عمر عمدتا شرایط تحریمی و محدودیت‌های بازرگانی خارجی است که رفع تحریم نیز میتواند با کمک به بهره‌برداری از حجم وسیع‌تری ازاین ظرفیت به توسعه عملیات شرکت منجر شود. حجم عملیات اصلی شرکت تایدواتر به شکل مستقیم به حجم فعالیت‌های بازرگانی و بندری کشوری بستگی دارد و این عامل خود به شکل جدی متاثر از کمیت و کیفیت روابط تجاری با سایر کشورها و جامعه بین‌المللی است. پس از این گزاره می‌توان نتیجه گرفت که به نتیجه رسیدن توافق‌هایی ازجنس برجام میتواند از طریق توسعه و بهبود همکاری‌های بین‌المللی، موجب بهبود شرایط «حتاید» شود.
زیرمجموعه‌ها
شرکت تایدواتر دارای ساختار مالی است که بهتر است به صورت تلفیقی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین درآمد عمده اکثر شرکت‌های هم‌گروه از محل خدمات بندری حاصل می‌شود. سبد درآمدی شرکت تایدواتر نسبت به رقبا تنوع بیشتری دارد و این نکته مزیت مثبت مجموعه «حتاید» نسبت به رقبای خود است.
شرکت رهیاب رایانه‌گستر
یکی از زیرمجموعه‌های تایدواتر، شرکت رهیاب رایانه‌گستر است که علاوه بر ارائه خدمات نرم‌افزاری در امور بندری، در حوزه ارائه خدمات SMS به سازمان‌ها و موسسات فعال است. این شرکت در سال 1400 حدود 443میلیارد تومان درآمد شناسایی کرد که حاشیه سود 14درصدی را نصیب این شرکت کرد. این حوزه با عقد قراردادها با سازمان‌های مختلف توانایی کسب سهم بیشتر از درآمدهای شرکت تایدواتر خاورمیانه را دارد. صد درصد شرکت رهیاب رایانه‌گستر در اختیار تایدواتر خاورمیانه است و در حوزه محصولات نرم‌افزاری و راهکارهای بانکی نیز فعالیت دارد. «حتاید» سهامدار 100درصد شرکت رهیاب رایانه‌گستر است که در حوزه خدمات پیامکی فعالیت می‌کند و به عرضه اولیه در بازار سرمایه تمایل دارد. پیش‌بینی ارزش این شرکت توسط کارشناسان حکایت از این امر دارد که شرکت مذکور 500 تا 550میلیارد تومان ارزش برآوردی دارد.
خلاصه تحلیل
شرکت تایدواتر عمده درآمد خود را از محل فعالیت امور بندری کسب می‌کند که همسو با میزان فعالیت در بندر شهیدرجایی است. درآمد حاصل از این فعالیت ثابت نیست و تغییر می‌کند. شرکت «حتاید» یکی از دو اسکله بندر شهیدرجایی را در اختیار دارد. سهم این شرکت از بندر شهیدرجایی 48درصد است. شرکت یادشده در سال گذشته حدود 230 میلیارد تومان سود حاصل از فروش دارایی‌ها شناسایی کرده است (فروش به شرکت تندر ایرانیان). در تحلیل سال‌های 1401، فرض بر عدم‌فروش دارایی ثابت بوده است. زیرمجموعه‌های تایدواتر از جمله افتخارسهام و رهیاب رایانه، در دو سال گذشته عملکرد مناسبی داشته‌اند. «حتاید» با توجه به بازده منفی هفته‌‌‌های اخیر، میتواند سود فعلی خود را به شکل عملیاتی تداوم بخشد. در حال حاضر نسبت قیمت به سود آینده‌نگر (P/ E FORWARD) این شرکت حدود 5/ 4واحد است و پیش‌بینی می‌شود بتواند در سال‌جاری 660 تا 680میلیارد تومان درآمد از محل ارائه خدمات محقق کند. باید توجه کرد که «حتاید» با ارائه گزارش عملکرد 6ماهه تقریبا 48درصد از این پیش‌بینی را محقق کرده است. در پایان ذکر این نکته ضروری است که با توجه به آسیب‌دیدن شرکت تایدواتر از تحریم‌ها در صورت بروز توافق مجدد هسته‌ای، این شرکت از توافق یادشده منتفع خواهد شد.
