«دنیای‌اقتصاد» یکی از شرکت‌های بورسی گروه پردازش داده را بررسی می‌کند
اما و اگرهای سودسازی «مداران»
سرمایه ثبتی این شرکت در حال حاضر 65میلیارد تومان است و با افزایش سرمایه 200درصدی از سود انباشته که به‌منظور جلوگیری از خروج نقدینگی، تامین سرمایه در گردش، شرکت در مناقصات و اصلاح ساختار مالی بوده است، در نهایت سرمایه شرکت به 195میلیارد تومان تغییر خواهد کرد. «مداران» در حال حاضر ارزش بازار حدود 950میلیارد تومانی دارد. همچنین این شرکت 16درصد سهام شناور دارد. این نماد حدود650میلیون برگه سهم دارد که به قیمت هزار و 450تومان به ازای هر سهم توسط معامله‌گران دادوستد می‌شود. «مداران» 18درصد از صنعت فناوری اطلاعات بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد و بازدهی این نماد در یک‌ماه، سه‌ماه و یک‌‌‌سال اخیر به‌ترتیب منفی 10، منفی 41 و منفی 18درصد بوده است. طبق آخرین صورت مالی 12ماهه شرکت داده‌پردازی ایران، حاشیه سود ناخالص آن 36درصد، حاشیه سود عملیاتی 27درصد و حاشیه سود خالص آن 17درصد بوده است. نسبت P/ E این شرکت در حال حاضر 13واحد است؛ این در حالی است که نسبت P/ E صنعت 20واحد بوده است. همچنین بتای 36ماهه شرکت 97/ 0 است که نشان می‌دهد این سهم به رفتار شاخص کل بورس و رفتار صنعت خود وابستگی زیادی دارد.
سهامداران عمده «مداران»
سهامدار اصلی شرکت داده‌پردازی ایران، بانک رفاه کارگران است و مجتمع اقتصادی کمیته امدادامام خمینی، صندوق صباگستر نفت و گاز تامین، یک‌شخص حقیقی و بیمه البرز از دیگر سهامداران درصدی شرکت هستند.
در سال 1381 شرکت ملی انفورماتیک، بخش عمده سهام شرکت داده‌پردازی ایران را از صندوق بازنشستگی خریداری و در سال 1393 عمده سهام خود را به بانک‌رفاه کارگران واگذار کرد. هم‌اکنون، بانک رفاه کارگران با 52درصد و مجتمع اقتصادی کمیته امداد امام خمینی (ره) با 27درصد کل سهام، به‌عنوان سهامداران عمده شناخته می‌‌‌‌شوند.
موضوع فعالیت شرکت
«مداران» با پنج‌دهه حضور پایدار، موفق و موثر به‌عنوان پیشتاز در صنعت فناوری اطلاعات کشور، موضوع فعالیت خود را پشتیبانی و حمایت از تمام کاربران فناوری اطلاعات به‌عنوان مشتریان خود قرار داده و تلاش کرده است در طول سال‌های طولانی فعالیت خود، ضمن تامین نیازهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از منابع تامین متنوع و نه محدود به تامین‌کننده خاص، پیشتاز ارائه خدمات و محصولات نوین براساس نیازهای بازار باشد. این شرکت توانسته است در طول مدت نیم‌قرن فعالیت، عملکرد مناسبی از نظر فنی و اقتصادی ارائه دهد و هر روز شکوفاتر و با اقتدار بیشتری در صحنه فعالیت‌های حرفه‌ای و تجاری کشور ایفای نقش کند. تجربه و توان تخصصی شرکت داده‌پردازی ایران، توانایی جذب و پرورش مداوم نیروی انسانی خبره و بهره‌مند از تخصص‌های موردنیاز، سابقه ممتاز و دیرینه، خوش‌نامی و صداقت حرفه‌ای، گستردگی فعالیت‌ها و پوشش اکثریت قریب به اتفاق زمینه‌های مرتبط با صنعت ارتباطات و اطلاعات، شرایطی را فراهم کرده است که با توجه به روند رو به گسترش این صنعت در کشور، شرکت داده‌پردازی ایران به‌عنوان یکی از پشتوانه‌های اصلی و مهم در راهبری پروژه‌های ملی و کلان کشور شناخته شود و در برنامه‌های گسترش این صنعت نقش بارزی ایفا کند، به نحوی که «داده‌پردازی ایران» بی‌تردید در این صنعت در کشور به‌نوعی اعتبار تلقی می‌شود.
تحولات عمیق صنعت انفورماتیک در دهه‌های اخیر، تکنولوژی اطلاعات را به ابزاری موثر و ضروری در مدیریت و راهبری سازمان‌ها تبدیل کرده است. اهمیت تعیین‌کننده این فناوری و حجم سرمایه‌گذاری لازم به‌منظور بهره‌برداری موثر از آنها و نیز تاثیرات دیرپای تصمیمات مربوط به ساختارهای پردازشی و سیستم‌های کاربردی، انتخاب فرم و محتوای تکنولوژی اطلاعات را به فرآیندی پیچیده از مطالعه و طراحی تبدیل کرده است.
صنعت فناوری اطلاعات
برخی، عصر فعلی را عصر اطلاعات لقب داده‌اند. این نام‌گذاری شاید به این دلیل باشد که امروزه اطلاعات به جزء تفکیک‌ناپذیر زندگی بشر تبدیل شده است. اگرچه اطلاعات از دیرباز در زندگی بشر تاثیر بسزایی داشته و انسان برای تصمیم‌گیری‌ها و طی طریق همواره نیازمند آن بوده است؛ ولی آنچه امروزه اهمیت آن را صدچندان کرده، شرایط نوین زندگی و افزایش سهم اطلاعات در آن است. اختراع رایانه، امکان پردازش سریع و ذخیره حجم انبوهی از داده‌ها را فراهم آورد و پیشرفت‌های بعدی در زمینه ارتباط بین رایانه‌ها و امکان تبادل داده بین آنها، تبادل و انتقال اطلاعات را در سطح وسیعی ممکن ساخت. این رویدادها به همراه سایر پیشرفت‌های صورت‌گرفته در زمینه الکترونیک و ارتباطات، اعم از میکروالکترونیک، ماهواره و روباتیک به وقوع انقلابی در زمینه نحوه جمع‌آوری، پردازش، ذخیره‌سازی، فراخوانی و ارائه اطلاعات منجر شد که شکل‌گیری فناوری اطلاعات حاصل این رویداد بود. براساس تعریف، فناوری‌های اطلاعاتی مجموعه‌ای از ابزارها، تجهیزات، دانش و مهارت‌هاست که از آنها در گردآوری، ذخیره‌سازی، پردازش و انتقال اطلاعات اعم از متن، تصویر و صوت استفاده می‌شود. در این میان نقش ابزارهای رایانه‌ای و مخابراتی به‌وضوح مشخص است. این فناوری به‌سرعت در حال رشد است و فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در این زمینه، به‌ویژه پس از ظهور پدیده اینترنت، بسیار چشمگیر است. همچنین دامنه علوم مرتبط با آن بسیار گسترده و وسیع بوده و مباحثی نظیر علوم رایانه و مهندسی نرم‌افزار، مخابرات، هوش مصنوعی، سیستم‌های اطلاعاتی مدیریتی، سیستم‌های پشتیبانی تصمیم، مهندسی دانش، فناوری چندرسانه‌ای، مدیریت اطلاعات، امنیت داده و اطلاعات، دادوستد و ارتباطات انسان و رایانه، ارتباطات گروهی مبتنی بر رایانه، روباتیک و پایگاه‌های اطلاعاتی اینترنتی را شامل می‌شود. پرتوهای این فناوری نوین بسیاری از زوایای زندگی انسان را فرا گرفته و بسیاری از علوم و موضوع‌ها را تحت‌تاثیر خود قرار داده است. امروزه موارد استفاده از فناوری اطلاعات را می‌توان در آموزش، مدیریت و سازمان، پزشکی، تجارت، امور نظامی، تولید و صنعت، تحقیقات، حمل‌ونقل، کنترل ترافیک و صنعت نشر به‌وضوح مشاهده کرد.
درآمد و سودسازی شرکت
«مداران» در شهریورماه سال‌جاری حدود 39میلیارد تومان درآمد داشته که این میزان در مقایسه با ماه گذشته 57درصد کاهش و در مقایسه با میانگین درآمد شرکت در 6ماه سال‌جاری 68درصد رشد داشته است. همچنین این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 40درصد افت را به ثبت رسانده است. در کل شرکت عملکرد خوبی در سال‌جاری نداشته است که دلیل عمده کاهش درآمد را می‌توان افزایش بهای تمام‌شده و کاهش درآمد نسبت به سال گذشته در نظر گرفت. مجموع درآمد «مداران» در 6ماه گذشته حدود 200میلیارد تومان بوده که در مقایسه با 6ماه سال گذشته که 400میلیارد تومان بوده است، از کاهش 50درصدی حکایت دارد.
ترکیب درآمد
ترکیب درآمد شرکت داده‌پردازی ایران در 6ماه سال‌جاری به ترتیب مربوط به 43درصد خدمات سیستم کاربردی، 34درصد خدمات داده‌پردازی، 11درصد تجهیزات سخت‌افزاری، 8درصد ملزومات و اقلام مصرفی، 2درصد خدمات شبکههای ارتباطی و یک‌‌درصد محصولات نرم‌افزاری است که در مجموع از این ترکیب به فروش 200میلیارد تومانی طی این مدت رسیده است. تقریبا عمده درآمد شرکت مربوط به خدمات سیستم‌های کاربردی و خدمات داده‌پردازی بوده است.
چشم‌انداز درآمد
در سال مالی 1400 درآمد شرکت داده‌پردازی ایران به 678میلیارد تومان رسید که افزایش درآمد جذابی نسبت به سال 1399 داشت؛ اما پیش‌بینی می‌شود شرکت تا پایان سال مالی خود حدود 460میلیارد تا 430میلیارد تومان درآمد را به ثبت برساند، این در حالی است که کل درآمد شرکت در سال گذشته 678میلیارد تومان بوده است. نکته مهم این است که به نظر می‌رسد با توجه به کاهش درآمد و افزایش بهای تمام‌شده‌ای که در شرکت صورت گرفته، در نهایت «مداران» در گزارش سه‌ماهه 1401 سودی را محقق نکرده است و در صورت تداوم شرایط فعلی به زیان حدود 2 تا 4تومانی با در نظر گرفتن سرمایه جدید خواهد رسید.
چالش‌ها و ریسک‌های شرکت
مهم‌ترین دلیل عدم‌تحقق سود و انحراف از پیش‌بینی، عدم‌تحقق سرفصل فروش کالا و درآمد ارائه خدمات است. با توجه به اینکه درآمد پیش‌بینی‌شده سالانه شرکت براساس یک مدل احتمالی با توجه به کلیه جنبه‌های بااهمیت و اثر‌گذار در انعقاد قرارداد با مشتریان از جمله ظرفیت مشتری، برنامه‌های توسعه IT در داخل، توان کارشناسان و مسوولان فروش و سایر عوامل و پس از صحت‌سنجی و اعتبار‌سنجی صورت پذیرفته توسط مدیریت در پیش‌بینی منظور می‌شود، به‌طور کلی درآمد شرکت‌های مناقصه‌محور مانند داده‌پردازی ایران غیر‌خطی است و عملا در نیمه دوم سال محقق می‌شود. کاهش درآمد عملیاتی دوره سه‌ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل عمدتا به این دلیل بوده که در اواخر سال ۹۹ دو مورد قرارداد فروش تجهیزات به دو بانک با مبلغ ۳۰۰میلیارد تومان با شرط فروش فوری منعقد شد و شرکت نیز در سه‌ماه اول سال ۱۴۰۰ نسبت به تحویل و صدور صورت‌حساب فروش آن اقدام کرد.
بهای تمام‌شده
مبلغ بهای تمام‌شده شرکت را ترکیب مواد مستقیم مصرفی به‌میزان 67درصد، دستمزد مستقیم تولید به‌میزان 23درصد و هزینه سربار به‌میزان 9 تشکیل می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود، بهای تمام‌شده شرکت در سال‌جاری حدود 344میلیارد تومان باشد که حدود 225میلیارد آن مربوط به مواد مستقیم مصرفی است. این در حالی است که مواد مستقیم مصرفی شرکت در سال گذشته 420میلیارد تومان از کل 508میلیارد تومان هزینه ارائه خدمات شرکت بوده است. افزایش بهای تمام‌شده در سال‌جاری را می‌توان از دلایل مهم تعدیل حاشیه سود‌های شرکت دانست.
خلاصه تحلیل
این شرکت در سال‌جاری با افت درآمد و افزایش شدید بهای تمام‌شده همراه بوده و در نتیجه زیانی که در سه‌ماه بهار 1401 گزارش کرده، باعث افت 50درصدی قیمت سهم در چند ماه اخیر در بازار سرمایه شده است. نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم، ارائه گزارش عملکرد 6ماهه شرکت است که هنوز منتشر نشده است و باید به نسبت بهای تمام‌شده و درآمد شرکت توجه به‌خصوصی داشت. اگر شرکت سیاست درستی در زمینه چشم‌انداز آتی و افزایش درآمد و کنترل بهای تمام‌شده خود نداشته باشد و همین رویه تا پایان سال ادامه یابد، انتظار نمی‌رود که بتواند در سال‌جاری به سود برسد؛ مگر اینکه با توجه به اینکه درآمد شرکت خطی نیست، بتواند در 6ماه دوم خیلی قوی عمل کند. به‌طور کلی با توجه به کم‌عمق بودن ارزش معاملات در بازار سرمایه و کمبود نقدینگی که در بازار وجود دارد، برای اینکه «مداران» بتواند مورد اقبال سرمایه‌گذاران باشد، باید بتواند در 6ماه آینده عملکرد قوی‌تری را نسبت به 6ماه گذشته ثبت کند.
