«دنیای‌اقتصاد» عملکرد یکی از تولیدکنندگان زغال‌سنگ را بررسی می‌کند
«کزغال» در مسیر بازارهای جهانی
علاوه بر این، شروع جنگ در اروپای شرقی بین روسیه و اوکراین، سیر صعودی قیمت زغال‌سنگ را تشدید کرده و همچنان پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که این روند رو به رشد ادامه‌دار خواهد بود؛ چرا قیمت این سوخت، با تقاضای بالای کشورهایی مانند هند که بیش از نیمی از زغال‌سنگ دنیا را مصرف می‌کنند، مواجه است. البته نباید از این موضوع غافل شد که فضای رکودی حاکم بر اقتصاد‌های بزرگی مانند چین می‌تواند مانع بزرگی بر سر راه رشد قیمت زغال‌سنگ باشد یا حتی جهت قیمت را معکوس کند. شرکت زغال‌سنگ پروده طبس یکی از تولیدکنندگان ایرانی زغال‌سنگ است که ذخیره زمین‌شناسی زغالی آن در منطقه طبس، نزدیک به 63میلیون تن است و با نماد «کزغال» شناخته می‌شود. طرح توسعه «کزغال» با هدف تسریع فرآیند استخراج و افزایش تولید زغال‌سنگ تا پایان سال‌جاری به بهره‌برداری می‌رسد و می‌تواند موجب افزایش تولید و فروش و در نتیجه درآمد این شرکت شود. همچنین آزادسازی صادرات زغال‌سنگ موجب افزایش انگیزه تولید و ارز‌آوری شده و می‌تواند فرصت مناسبی برای تجارت زغال‌سنگ با قیمت‌های جهانی فراهم آورد. مطابق آخرین اطلاعیه‌های منتشرشده، این شرکت در حال عقد قرارداد و بازاریابی برای صادرات زغال‌سنگ است.
شرکت زغال‌سنگ پروده طبس برابر صورتجلسه مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام مورخ 07/ 07/ 1386 در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید. زغال‌سنگ به‌عنوان کلیدی‌ترین منبع تامین انرژی به دو دسته کلی زغال‌سنگ کک‌شو و زغال‌سنگ حرارتی تقسیم می‌شود. محدوده زغال‌دار در اختیار زغال‌سنگ پروده طبس از نوع زغال‌سنگ کک‌شو و ذخیره زمین‌شناسی آن 63میلیون تن است. سرمایه فعلی این شرکت حدود 200میلیارد تومان بوده و سهامدار اصلی آن شرکت سرمایه‌گذاری صدرتامین است. این شرکت مالکیت بیش از 57درصد سهام شرکت «کزغال» را بر عهده دارد.
ریسک‌های اصلی «کزغال» : فعالیت‌های عملیاتی و بخش فروش شرکت زغال‌سنگ پروده طبس به نرخ ارز و قیمت جهانی زغال‌سنگ وابسته است و بررسی این شرکت در طول دوره‌های مختلف نشان می‌دهد که «کزغال» موجودی انبار و فروش خود را با نوسانات بازار هماهنگ کرده است که این امر موجب کاهش چشمگیر ریسک بازار خواهد شد. اما همچنان افزایش تقاضای انرژی در جهان می‌تواند آینده روشنی را برای این صنعت و محصولات آن ترسیم کند. با توجه به اینکه تعمیرات عمده قطعات موردنیاز به نرخ ارز وابسته بوده و عمده تاسیسات شرکت خارجی است، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیرات منفی بر عملکرد شرکت بگذارد و سود‌آوری آن را در معرض آسیب قرار دهد. یکی از راه‌هایی که می‌توان آسیب این ریسک را به حداقل رساند، این است که نگاه شرکت به خرید تجهیزات خارجی از کوتاه‌مدت به بلندمدت تغییر یابد و دفعات تعمیر یا تعویض تجهیزات کاهش پیدا کند. با وجود تلاش‌های شرکت به نظر می‌رسد، تاکنون اقدامات مهمی در این زمینه صورت نگرفته است. یکی از ریسک‌هایی که هر بنگاه اقتصادی می‌تواند داشته باشد، ریسک اعتباری است. ریسک اعتباری در واقع میزان توانایی مشتریان شرکت در ایفای تعهدات خود است. با توجه به اینکه حدود 71درصد از فروش محصولات شرکت به شرکت‌های گروه است و بابت فروش‌های صورت‌گرفته به شرکت‌های خارج از گروه، وثیقه‌هایی نیز اخذ می‌شود، بنابراین وصول مطالبات در سررسید‌های معین مصرانه انجام می‌شود.
آزادسازی صادرات زغال‌سنگ
اواخر شهریورماه سال‌جاری بود که اخباری مبنی بر آزادسازی صادرات زغال‌سنگ در فضای مجازی منتشر شد و اطلاعیه‌های آن توسط شرکت‌های صنعت زغال‌سنگ روی کدال قرار گرفت. با وجود اینکه اغلب دستورالعمل‌های دولت، نتیجه‌ای جز التهاب‌های ایجادشده برای بازار نداشته و خاطره خوبی در اذهان عمومی به ثبت نرسانده است، اگر اراده مسوولان و سیاستگذاران در جهت بهبود شرایط برای شرکت‌های این گروه جدی باشد، پتانسیل خوبی برای این صنعت ایجاد می‌شود.
وضعیت بازار زغال‌سنگ در سال‌های اخیر
پس از همه‌گیری کرونا در اوایل سال 2020 تقاضای جهانی زغال‌سنگ در جهان بزرگ‌ترین کاهش را از ابتدای جنگ‌جهانی دوم تجربه کرد. افت تقاضای مصرف زغال‌سنگ عمدتا مربوط به صنعت برق بوده است. همچنین تعطیلی بنگاه‌های بزرگ اقتصادی در نیمه اول سال برای مقابله سریع با کووید-19 موجب شد تا تقاضا برای برق در جهان با افت شدیدی همراه شود. این امر به نوبه خود موجب افت تقاضا برای زغال‌سنگ و کاهش قیمت آن شد. قیمت نفت نیز در این بازه زمانی با کاهش قیمت چشمگیری مواجه بود، به طوری که قیمت طلای سیاه در معاملات آتی به زیر صفر کاهش یافت و منفی شد. به نظر می‌رسد تقاضای زغال‌سنگ در پنج‌سال آینده در مناطق مختلف جهان متفاوت باشد. با توجه به اینکه مصرف ترکیبی زغال‌سنگ در اروپا و ایالات‌متحده در حال حاضر حدود 10درصد مصرف زغال‌سنگ جهان را تشکیل می‌دهد، انتظار می‌رود قیمت زغال‌سنگ به روند کاهشی خود ادامه دهد. اما خوشبختانه باید گفت، تقاضای روزافزون هند که بیش از نیمی از زغال‌سنگ دنیا را مصرف می‌کند، می‌تواند روند قیمتی زغال‌سنگ را بهبود بخشد؛ زیرا تولیدات صنعتی در این کشور رو به افزایش است و می‌تواند ظرفیت‌های جدیدی را برای آن ایجاد کند.
طرح‌های توسعه شرکت
طرح توسعه و خرید تجهیزات تمام‌مکانیزه ست دوم لانگ‌وال: خرید این تجهیزات باعث شده است تا زمان توقف بین کارگاه‌های استخراج مکانیزه و بهره‌گیری از تجهیزات مکانیزه کاهش یابد و موجب افزایش ظرفیت استخراج زغال‌سنگ‌خام و افزایش ظرفیت تولید زغال‌سنگ کک‌شو شود. این طرح توسعه احتمالا تا پایان سال 1401 به بهره‌برداری خواهد رسید.
پیش‌بینی روند تولید : بررسی میانگین تولید ماهانه «کزغال» در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که میانگین تولید این محصول، حدود 50هزار تن در ماه است. این روند برای سال 1402 و پس از بهره‌برداری از طرح‌های توسعه رو به افزایش است و می‌تواند میزان تولید بیشتری را به ثبت برساند. در حال حاضر انتظار می‌رود این شرکت تا پایان سال 1401، 650هزار تن زغال‌سنگ را تولید و آماده فروش کند.
پیش‌بینی فروش: با توجه به اینکه در طول سال‌های اخیر تمایل شرکت زغال‌سنگ پروده طبس به انبارداری زغال‌سنگ بسیار پایین بوده و تقریبا تمام محصولات تولیدی خود را به فروش رسانده است، انتظار می‌رود در سال‌های آتی نیز تمام محصولات تولیدی خود را به فروش برساند. همچنین بررسی‌ها حاکی از آن است که در بودجه ارائه‌شده از سوی شرکت، پیش‌بینی شده است که حدود 74درصد محصولات در داخل کشور به فروش برسد. اما با آزادسازی صادرات زغال‌سنگ و افزایش انگیزه تولیدکنندگان برای صادرات، انتظار می‌رود محصولات بیشتری به صادرات اختصاص یابد. همان‌طور که نرخ‌های داخلی زغال‌سنگ و صادراتی آن در سال‌های اخیر نشان می‌دهد، نرخ‌های صادراتی از نرخ‌های داخلی زغال‌سنگ بیشتر است و این امر می‌تواند دلیل محکمی برای افزایش انگیزه در تولیدکنندگان باشد.
بر این اساس، میزان فروش داخلی شرکت تا پایان سال 1401، می‌تواند به 516هزار تن و فروش صادراتی به 175هزار تن نزدیک شود. همچنین به احتمال زیاد، فروش داخلی شرکت در سال 1402 به 390هزار تن و فروش صادراتی آن به 210هزار تن خواهد رسید. انتظار می‌رود، نرخ فروش زغال‌سنگ با توجه به چشم‌اندازی که در مطالب قبل برای آن ترسیم شد، روند صعودی داشته باشد و نرخ آن به 130 تا 150دلار به‌ازای هر تن برسد. پیش‌بینی‌ها از میانگین نرخ دلار در سامانه نیما نیز در 9ماه پایانی سال، 27هزار تومان و در سال 1402، حدود 32هزار تومان است. نرخ داخلی زغال‌سنگ بین 70 تا 80درصد نرخ صادراتی آن بوده و با نرخ کمتری مورد معامله قرار می‌گیرد. با توجه به نرخ‌ها و مقادیری که به آنها اشاره شد انتظار می‌رود، درآمد عملیاتی «کزغال» در سال 1401 به 2هزار و 400میلیارد تومان و در سال 1402 به 2هزار و 800میلیارد تومان برسد.
مواد اولیه
تنها ماده اولیه خریداری‌شده از سوی شرکت زغال‌سنگ پروده طبس، زغال‌سنگ خام است که با ضریب مصرف معینی در خط تولید به کار گرفته می‌شود. متوسط ضریب مصرف طی سال‌های اخیر، حدود 25درصد بوده است؛ به این معنا که برای تولید یک‌تن زغال‌سنگ نیاز به 250کیلوگرم زغال‌سنگ خام است. بنابراین با توجه به ضریبی که در نظر گرفته شده است، احتمالا زغال‌سنگ مصرفی در این شرکت تا پایان سال 1401، به 150هزار تن و تا پایان سال 1402 به 147هزار تن خواهد رسید. نرخ زغال‌سنگ خام نیز، در سال 1401، یک‌میلیون و 700هزار تومان و در سال 1402، 2میلیون تومان در نظر گرفته شده است که با توجه به افزایش نرخ‌ها در گذشته، معقول به نظر می‌رسد. با این تفاسیر پیش‌بینی می‌شود، «کزغال» در سال 1401، 247میلیارد تومان و در سال 1402، حدود 294 میلیارد تومان زغال‌سنگ خام برای تولید محصولات مصرف کند.
