والاستریت؛ دو سقوط تنها در یک‌سال
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، به‌تازگی (۱۴سپتامبر ۲۰۲۲)، تشکیل صف‌‌‌های فروش سنگین ناشی از نگرانی‌های پیش‌آمده به خاطر تورم در آمریکا باعث شد تا شاهد سقوط بورس آمریکا و بدترین افت والاستریت در دو سال گذشته باشیم.
افزایش بیش از انتظار تورم باعث ناامید شدن سهامداران به عقب‌‌‌نشینی بانک مرکزی آمریکا نسبت به ادامه سیاست افزایش نرخ بهره شد. در این تاریخ، تمام سه‌شاخص اصلی بورس والاستریت شامل نزدک، S&P ۵۰۰ و داوجونز در معاملات این روز سقوط سنگینی را به ثبت رساندند و بدترین افت خود از ماه ژوئیه سال ۲۰۲۰ و در بحبوحه کرونا تاکنون را به ثبت رساندند.
کمی پیش‌تر (۲۱ مه۲۰۲۲)، سقوط بورس ایالات‌متحده، شاخص سهام والاستریت را در بحبوحه ترس از تورم و رکود به وضعیت نزولی سوق داده و سرمایه‌گذاران را نیز در معرض طولانی‌‌‌ترین روند زیان خود از زمان رکود بزرگ در سال ۱۹۳۲ قرار داد. در این روز، شاخص S&P ۵۰۰ به میزان ۳/ ۲درصد کاهش یافت و آن را به ۲۱درصد پایین‌تر از رکورد خود در ماه ژانویه رساند و اساسا به روند صعودی بازار که از مارس ۲۰۲۰ آغاز شده بود، پایان داد. شاخص داوجونز نیز تا ۶۱۷واحد کاهش یافت که ۲درصد در روز و ۱۶درصد نسبت به سال گذشته کاهش نشان می‌‌‌داد.
بزرگ‌ترین ریزش بورس آمریکا، معروف به «پنج‌شنبه سیاه» در اکتبر ۱۹۲۹ رخ داد. دهه ۱۹۲۰ میلادی که در آمریکا با رشد فراوان اقتصادی و سیاسی و اجتماعی همراه بود، پایانی دراماتیک و غیر‌منتظره داشت. در اکتبر سال ۱۹۲۹ بورس این کشور سقوط شدیدی را تجربه کرد و باعث پیدایش دوره‌ای تاریک شد که به رکود بزرگ معروف شده است.
در ۲۴ اکتبر سال یادشده، بورس آمریکا با ۱۱درصد کاهش نسبت به روز قبل باز شد. برخی از موسسه‌‌‌های اقتصادی برای اینکه بازار را عادی جلوه دهند و جلوی هول و هراس مردم را بگیرند، با پیشنهادهایی با رقم بالا سعی کردند ارزش بازار را بالا ببرند که این موضوع باعث شد طی دو روز بعد، ارزش بازار تقریبا به میزان قبلی بازگردد. در حقیقت، بازگشت ارزش بازار به میزان قبلی موقتی بود و دوشنبه هفته بعد که با نام «دوشنبه سیاه» شناخته می‌شود، بازار با ۱۳درصد کاهش بسته شد. روز بعد، یعنی سه‌‌‌شنبه‌سیاه، تقاضایی در بازار وجود نداشت و بازار باز هم ضرر ۱۲درصدی را متحمل شد. از آن روز به بعد روند منفی بازار ادامه پیدا کرد و در سال ۱۹۳۲ به پایین‌‌‌ترین نقطه رسید.
به عقیده کارشناسان، این سقوط به خاطر خرید بیش از حد و قیمت‌گذاری نامعقول اتفاق افتاد و شرایط اقتصادی کشور به‌درستی بررسی و آنالیز نشده بود. قبل از سقوط و در تاریخ سوم سپتامبر ۱۹۲۹ بازار در اوج خود قرار داشت و ارزش متوسط داوجونز ۱۷/ ۳۸۱واحد بود. بدترین حالت بازار نیز در تاریخ هشتم ژوئیه ۱۹۳۲ مشاهده شد که ارزش متوسط داوجونز تنها ۴۱ واحد بود؛ یعنی سقوط ۸۹درصدی. این اتفاق باعث شد بسیاری از شرکت‌های کوچک اعلام ورشکستگی کنند و از بازار خارج شوند. بازار بورس آمریکا تا سال ۱۹۵۴ نتوانست دوباره به ارزش متوسط قبلی خود یعنی ۳۸۱واحد بازگردد.
پیامدهای سقوط سیاه
سقوط بورس آمریکا، به بیکاری بیش از ۱۳میلیون کارگر آمریکایی، قحطی شدید کشاورزان، بی‌‌‌‌خانمان‌شدن میلیون‌‌‌‌ها نفر دیگر و ورشکستگی کارخانه‌‌‌‌ها و بانک‌ها انجامید. همچنین مردم آمریکا که در روزهای شکوفایی نسبی اقتصادی، سهام زیادی جمع کرده بودند و از این طریق ثروت زیادی بر کاغذ برای خود فراهم آورده بودند، از ترس از دست دادن دارایی خود شروع به فروش سهام خود کردند. این امر سبب کاهش مجدد قیمت سهام شد، به طوری که ظرف ۱۹روز، قیمت سهام از ۴۰۰دلار به ۳۰دلار رسید و ظرف یک‌ماه، ارزش رسمی سهام شرکت‌های آمریکا، ۴۰میلیارد دلار تنزل پیدا کرد.
با کم‌شدن قیمت سهام، قدرت خرید مردم پایین آمد؛ در نتیجه، تقاضا برای خرید کالا کم شد. فروش نرفتن محصولات کارخانه‌‌‌‌ها، سبب بیکاری کارگران و ورشکستگی کارخانه‌‌‌‌ها و مراکز تولید شد و تعداد بیکاران تا ۱۰درصد جمعیت کشور بالا رفت. دولت آمریکا برای مقابله با بحران، مالیات‌‌‌‌ها را افزایش داد؛ در نتیجه، مالیات‌دهندگان توان خرید خود را بیشتر از دست دادند و دور باطل تورم و بیکاری از سر گرفته شد. در این میان، از آنجا که از سوی سرمایه‌‌‌‌داران آمریکایی، سرمایه‌گذاری‌‌‌‌های کلانی در اروپا صورت گرفته بود، دامنه بحران اقتصادی آمریکا به‌سرعت به قاره اروپا نیز کشیده شد و بیکاری و ورشکستگی در این قاره نیز رواج پیدا کرد. هیچ‌یک از رکودهای اقتصادی تاریخ آمریکا به اندازه این بحران، موجب نارضایتی مردم از بی‌‌‌‌کفایتی مسوولان و برنامه‌‌‌‌ریزان اقتصادی آمریکا نشده بود. این بحران در آن زمان، بزرگ‌ترین لطمه را به وجهه نظام سرمایه‌‌‌‌داری نزد مردم و دولت‌‌‌‌هایی که به‌‌‌طور مستقیم از این بحران متضرر شده بودند، وارد آورد.
بحران اقتصادی والاستریت سرانجام با روی کار آمدن فرانکلین روزولت به ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۱۹۳۲ پایان یافت.
