قیمت‌گذاری جدید بر اساس ارز نیمایی چه تاثیری در بازار قندی‌ها خواهد داشت؟
اهرم احیای صنعت شکر
پیش‌بینی رشد بلندمدت
شکر در مقایسه با مواد جایگزین، مقرون‌به‌صرفه‌تر بوده و به‌راحتی در دسترس است. جالب است بدانید که صنعت غذایی و آشامیدنی در جهان نسبت به هرگونه رکود اقتصادی ناشی از نوسانات اقتصادی مصون است. درنتیجه، این بخش طی چند سال گذشته شاهد رشد مداوم بوده است. در حال‌حاضر، بخش مواد غذایی و آشامیدنی عامل اصلی مصرف شکر است و انتظار می‌رود که تاثیر مثبتی در صنعت قند ایجاد کند. علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود که رشد بازار در بلندمدت ادامه یابد. اگرچه بازار شکر در اقتصادهای پیشرفته مانند آمریکای‌شمالی و اروپای‌غربی همچنان اشباع‌شده است، اما در مناطق در حال ظهور رشد امیدوارکننده‌ای را نشان می‌دهد. تقاضا برای محصولات حاوی شکر در بازارهای درحال‌توسعه مانند هند، چین و خاورمیانه، با افزایش درآمد روزانه شهرنشینی و تغییر عادات غذایی رشد چشمگیری را نشان می‌دهد، ضمن اینکه برزیل بزرگ‌ترین تولیدکننده شکر در جهان است و رابطه معناداری بین قیمت جهانی نفت و قیمت شکر وجود دارد به‌نحوی‌که شکر نقش اصلی را به‌عنوان منبع تولید اتانول در برزیل دارد. بازار قند نیز در حال‌حاضر با افزایش استانداردهای زندگی و افزایش قدرت خرید در اقتصادهای در حال ظهور هدایت می‌شود و معمولا منجر به مصرف بیشتر غذاهای فرآوری شده مانند لبنیات، نوشابه و ... می‌شود که دارای محتوای بالای شکر هستند. ضمن اینکه مصارف صنعتی (نوشیدنی‌ها، شیرینی و شیرینی‌سازی) بزرگ‌ترین بازار مصرف نهایی قند را نشان می‌دهند. در حال‌حاضر نیز بزرگ‌ترین تولیدکننده قند آمریکای‌لاتین و بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان قند، آسیا و اقیانوسیه هستند.
بررسی صنعت قند و شکر در ایران
طبق آمارها نیاز کشور به شکر سالانه حدود 5/ 2 میلیون تن است. در ایران 70 درصد بهای تمام‌شده قند و شکر صرف مواد اولیه (نیشکر و چغندرقند) می‌شود. حتی با افزایش قیمت‌ها نیز تغییری در تقاضای این کالا ایجاد نمی‌شود. افزایش قیمت در شکر معمولا با مقاومت دولت همراه است، اما اگر شرکت‌های این گروه از این فرصت استفاده کنند با فرآوری بیشتر شکر خام به سودآوری بیشتری خواهند رسید.
وضعیت مناسب‌تر کارخانه‌های غرب کشور
در ایران تولید شکر به هر دو روش کاشت نیشکر و چغندرقند صورت می‌پذیرد، اما با این حال باید یادآوری کرد، فقط در استان خوزستان کشت نیشکر انجام می‌شود و در مابقی استان‌ها چغندرقند پایه تولید شکر است. کشت چغندرقند در فصول بهار و پاییز انجام می‌شود و صنایع مرتبط با آن بخشی در غرب و شمال غرب کشور و بخشی در شرق و مرکز کشور ایجادشده‌اند. کارخانه‌هایی که در غرب و شمال‌غرب مشغول به فعالیت هستند مزیت بهتری نسبت به شرق و مرکز کشور دارند، علت این موضوع هم به وضعیت بارندگی بهتر و فراوانی آب در این مناطق برمی‌گردد.
ریسک‌های بالقوه صنعت
طبق گزارش‌ها می‌توان اصلی‌ترین ریسک‌های صنعت قند و شکر را در مواردی مانند خشکسالی و تغییرات اقلیمی، نرخ ارز، تعرفه‌های گمرکی، نبود نظارت بر واردات، میزان تقاضا در بازار اتانول و در نهایت قیمت جهانی نفت خلاصه کرد که ازجمله عوامل اثرگذار بر قیمت این محصول استراتژیک محسوب می‌شوند.
نرخ ارز، تهدیدها و فرصت‌ها
با حذف ارز دولتی 4200 تومانی برای واردات شکر، شرکت‌های این گروه جانی دوباره خواهند یافت. ارز 4200 تومانی موجب قیمت‌گذاری دستوری از سوی دولت می‌شد به‌نحوی‌که شرکت‌های داخلی توان رقابتی چندان مساعدی نداشتند و باید محصولات خود را مانند نرخ شکر وارداتی در محدوده قیمتی 5500 تا 8500 تومان به‌فروش می‌رساندند. در این تحلیل به علت فراوانی شرکت‌های فعال در این صنعت، فقط به بررسی 5 شرکت از این گروه خواهیم پرداخت.بزرگ‌ترین شرکت ازنظر میزان سرمایه قند ثابت خراسان (قثابت) و ازنظر ارزش بازار شرکت فرآورده‌های غذایی و قند چهارمحال و بختیاری (قچار) است. کوچک‌ترین شرکت از حیث میزان سرمایه و ارزش بازار شرکت قند ارومیه (قاروم) است. 17 نماد فعال در گروه قند و شکر وجود دارد که نیم درصد از ارزش کل بازار سرمایه را به خود اختصاص می‌دهند. عدم تخصیص ارز دولتی و جایگزینی ارز نیمایی موجب شده تا ذخایر شکر با ارز 4200 تومانی رو به اتمام باشد و شکر وارده شده با ارز نیمایی نیز مشمول قیمت‌گذاری تثبیت‌شده نباشد. یکی از گروه‌هایی که طی دو هفته گذشته با اقبال نسبتا خوبی مواجه شد گروه قند و شکر بود.
نقاط ضعف صنعت
یکی از مشکلات و نقاط ضعف این صنعت کم بودن میزان سرمایه شرکت‌های فعال در این حوزه است که موجب عدم اثربخشی و تاثیرگذاری مناسب بر بازار قند و شکر می‌شود. میزان رقبا در این صنعت بسیار زیاد و قدرت چانه‌زنی بسیار محدود است. در این میان شرکت‌هایی موفق هستند که بتوانند بیشترین سهم از بازار را به خود اختصاص دهند و هزینه‌های تولید عملیاتی خود را کاهش دهند. یکی دیگر از مشکلات این صنعت فصلی بودن کار و فعالیت است.
قند ثابت خراسان (قثابت): این شرکت به‌تازگی افزایش سرمایه 1167 درصدی را از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های خود داشته است. نوسانات قیمتی این سهم پس از ریزش بازار از اواسط مردادماه 99 شروع شد و حداکثر قیمت این سهم 155 هزار ریال در نوزدهم مرداد 99 بود و کمترین قیمت هشتم بهمن‌ماه همان سال و در محدوده قیمتی 52 هزار و 30 ریال دیده شد. سهامداران این شرکت در صورت صبوری و دید بلندمدت به سود خوبی خواهند رسید. به گفته مدیرعامل این شرکت پس از افزایش سرمایه 1167 درصدی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، افزایش سرمایه دیگری از محل سرمایه‌گذاری‌ها در آینده نزدیک خواهند داشت. گزارش فعالیت ماهانه شرکت نیز در اردیبهشت و خرداد 1400 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته وضعیت مطلوبی را نشان نمی‌دهد و کاهش فروش محسوس شرکت، سهامداران را مایوس ساخته است. سهامداران اصلی حقوقی این شرکت از زیرمجموعه‌های شرکت ایران‌خودرو هستند.
فرآورده‌های غذایی و قند پیرانشهر (قپیرا): این شرکت نیز به‌تازگی پس از افزایش سرمایه 1165 درصدی از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها بازگشایی‌شده است. سهامداران این شرکت نیز باید دید بلندمدت به سهم داشته باشند. سهامداران حقوقی شرکت حمایت بسیار خوبی را طی چند روز گذشته از سهم داشته‌اند. بیشترین سود ناخالص در گروه قند و شکر بر اساس صورت‌های مالی پایان دوره 1399 متعلق به این نماد است. سهامداران اصلی حقوقی این شرکت از زیرمجموعه‌های بانک ملی ایران هستند. براساس تحلیل بنیادی این سهم کمتر از ارزش ذاتی خود در حال معامله است.
قند اصفهان (قصفها): به‌جرات می‌توان گفت یکی از شارپی‌ترین سهم‌های بازار سرمایه طی 2 سال گذشته قند اصفهان بوده است. سقف قیمتی این سهم در تاریخ بیستم مرداد 1399 بود که 308 هزار ریال به ازای هر سهم معامله شد، این در حالی است که شانزده ماه قبل از آن، یعنی در 5 فروردین 1398 قیمت هر سهم قند اصفهان تنها 14.286 ریال بود. یکی از بنیادی‌ترین سهم‌های بازار سرمایه قند اصفهان است. قند اصفهان دومین شرکت در میزان سود ناخالص بر اساس صورت‌های مالی پایان دوره 1399 است. نشانه‌هایی از نوسان‌گیری در سهم دیده می‌شود که موجب شده تعداد قابل‌توجهی از سهامداران حقیقی از سهم خارج شوند.
قند شیروان قوچان و بجنورد (قشیر): اکثر شرکت‌های این گروه طی 2 سال گذشته افزایش سرمایه داشته‌اند، اما نماد «قشیر» تاکنون اقدامی صورت نداده است و مستعد رشد شارپی قبل از اعلام خبر افزایش سرمایه احتمالی است. سهمی بسیار چابک و کوچک که از نگاه بنیادی بسیار قابل‌تامل است. طی یک سال گذشته در پیک قیمتی خود در تاریخ شانزدهم مرداد 1399 به 45.415 ریال رسید و در کف قیمتی ثبت‌شده خود در تاریخ 31 خرداد سال جاری به 14.683 ریال رسید. این سهم در پاییز و زمستان 1399 دچار نوسان‌گیری سهامداران شد و ترند قیمتی ناموزونی را نمایان ساخت. ارزش ذاتی این سهم بسیار بیشتر از قیمت این روزهای سهم است و در آینده نزدیک از این نماد بیشتر خواهیم شنید. پیش‌بینی می‌شود این سهم در محدوده قیمتی 1325 تومان تا 2670 تومان تا 60 روز کاری آینده در نوسان باشد.
فرآورده‌های غذایی و قند چهارمحال و بختیاری (قچار): باارزش‌ترین نماد گروه قند و شکر است. بیش از دو ماه است که نماد این سهم بسته‌شده که علت آن‌هم افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف در رابطه با دریافت مجوز افزایش قیمت بیش از 10 درصدی فروش محصولات است. افزایش سرمایه 339 درصدی این شرکت نیز طی مجمع عمومی فوق‌العاده 4 اردیبهشت 1400 برگزار و تصمیم‌گیری شد. با شروع روند مثبت بازار طی دو هفته گذشته امید است در روز بازگشایی روند سهم مثبت دنبال شود مگر آنکه فشار فروش سهامداران شرکت غیرقابل‌تصور باشد. بالاترین قیمت «قچار» طی یک سال گذشته 219 هزار ریال به ازای هر سهم بوده و کمترین قیمت در یازدهم آذرماه 1399 با 52.010 ریال ثبت‌شده است. یکی از شاخص‌های مهم سلامت مالی شرکت و کارآیی مدیریت آن توانایی شرکت در کسب سود قابل‌قبول بر روی سرمایه‌گذاری صورت گرفته است. سودآوری به دلیل تاثیر مستقیمی که در قیمت سهام و توانایی بالقوه شرکت در پرداخت سود سهام دارد، مهم‌ترین عامل در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر به دلیل وجود ریسک اعتباری برای بانک‌ها، جذب سرمایه از طریق بدهی برای شرکت‌های سودآور آسان‌تر خواهد بود. می‌توان گفت شرکت‌های قچار و قثابت از نظر حاشیه سود در وضعیت مناسب‌تری در مقایسه با دیگر شرکت‌های مورد بررسی قرار دارند. اما نکته‌ای دیگری که در میان نسبت‌های سودآوری حائز‌اهمیت است، بازده حقوق صاحبان سهام است که طی سال مالی 99، قند اصفهان در مقایسه با دیگر شرکت‌ها رشد بیشتری را تجربه کرده است. همان‌طور که می‌دانید ROE نشان دهنده آن است که مدیریت شرکت و کلا آن مجموعه تا چه حد توانسته‌اند با پولی که سرمایه‌گذاران بابت خرید سهام شرکت پرداختند در جهت ایجاد سود استفاده کنند. به 3مورد در رابطه با بازار سرمایه و عموم سهامداران لازم می‌دانم اشاره کنم که در رابطه با صنعت قند و شکر نیز قابل استناد است:
1)تجربه ثابت کرده است که سهامداران حقوقی در شرایط ریزش و اصلاح بازار اوردرهای ترس ایجاد می‌کنند و سهامداران حقیقی حتی با علم به این موضوع که حقوقی در حال بازی‌دادن سهم است با نازل‌ترین قیمت فروشنده می‌شوند، این نشان‌دهنده داشتن استراتژی از سوی سهامداران حقوقی و هیجانی رفتار‌کردن سهامداران حقیقی است و مورد مهم دیگر تکرار این نوع رفتار از سوی سهامداران حقیقی و حقوقی است.
2)نقدینگی خارج شده از بازار سرمایه در تابستان سال 1399 هنوز به بازار موازی دیگری (طلا، خودرو، دلار و مسکن) وارد نشده و طبق آخرین اطلاعات یا در حساب نقدینگی پرتفوی‌ها نگه داشته شده یا به‌صورت نقد نگهداری می‌شود.
3)تنها بازاری که توانایی جبران ضرر و زیان سهامداران حقیقی را دارد همین بازار سرمایه است.
