«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
متانول‌ساز‌ها چقدر سود می‌سازند؟
در ایران خوراک اصلی واحد‌های متانولی به دلیل مزیت نسبی کشور در بحث گاز، گازطبیعی است. متانول به عنوان ضد یخ، حلال و در بهترین کارکرد خود به عنوان سوخت (در موتورهایی با سیستم احتراق داخلی) و همچنین به منظور غیرقابل شرب کردن اتانول استفاده می‌شود. ۴۰درصد از متانول تولیدی برای تهیه فرمالدئید استفاده می‌شود که کاربرد اصلی آن در تهیه پلاستیک، رنگ و مواد منفجره است. همچنین دی متیل اتر از مشتقات متانول است که به جای CFCها در افشانه‌های آتروسل به عنوان پیشرانه استفاده می‌شود.
متانول در جهان
در سال میلادی گذشته ظرفیت اسمی تولید متانول در جهان حدود 150 میلیون تن بوده است و مصرف جهانی متانول حدود 95 میلیون تن و تجارت جهانی حدود 25 میلیون تن داشته است. چین 55درصد ظرفیت تولید متانول و 45 درصد از تولید کل متانول در سطح جهانی را به خود اختصاص داده است. بر اساس برآوردها سهم تقاضای چین در سال 2021 می‌تواند تا 70 درصد رشد پیدا کند که باعث می‌شود سهم آمریکای شمالی 9 درصد و اروپای غربی به 8 درصد کاهش پیدا کند.
متانول در ایران
ظرفیت تولید سالانه متانول در ایران نزدیک به ۱۲ میلیون تن است که ۸۰ درصد این ظرفیت تولید می‌شود. از این رقم ۷۰۰ هزار تن در کشور مصرف و بقیه صادر می‌شود که 26درصد از تجارت جهانی متانول را تشکیل داده است. پس از افتتاح کلیه طرح‌های متانولی کشور، ظرفیت به 24میلیون تن در سال خواهد رسید. سهم تولید متانول ایران در خاورمیانه 42 درصد است. به ترتیب عربستان (38درصد)، عمان (12درصد) و قطر (6درصد) در رتبه‌های بعدی قرار دارند. قیمت فروش متانول به عنوان یک محصول صادراتی برمبنای قیمت جهانی (عمدتا CFR چین و هند) و قیمت فروش محصولات داخلی در بورس انرژی و برپایه نرخ اعلامی صنایع پایین‌دستی پتروشیمی تعیین می‌شود. سه شرکت متانولی بورسی زاگرس، خارک و فن‌آوران هستند.
پتروشیمی زاگرس
بزرگ‌ترین متانول‌‌ساز کشور و رده اول تولید (حتی پس از راه‌اندازی طرح‌های توسعه متانول) را دارد، که حدود 40 درصد از متانول ایران و 10 درصد از تجارت جهانی متانول را به خود اختصاص داده است. زاگرس 96درصد از محصول متانول خود را صادر می‌کند و 4 درصد فروش داخلی دارد. مقاصد صادراتی مهم این شرکت چین(85درصد) و هند(15درصد) هستند. ظرفیت اسمی تولید متانول زاگرس 3.300 هزار تن در سال است و خوراک آن از منطقه پارس جنوبی و پتروشیمی مبین تامین می‌شود. نرخ فروش صادراتی شرکت بر مبنای CFR چین است و نرخ فروش داخلی بر مبنای 95درصد قیمت فوب خلیج فارس(حدود 80درصد نرخ صادراتی) است.
پتروشیمی خارک
خوراک این متانولی گاز ترش است که از منطقه چاه‌های فلات قاره تامین می‌شود. به دلیل سنگین بودن گاز خوراک دریافتی این پتروشیمی متانولی (80درصد متانول)، 305هزارتن در سال تولید LPG (پروپان، بوتان)، پنتان (مصارفی جهت تهیه الفین و سوخت) و 170 هزارتن گوگرد نیز در سبد محصولات این شرکت قراردارد و نیمی از درآمد این شرکت از محل فروش این میعانات گازی محقق می‌شود. گاز ترش به علت غیرقابل حمل بودن آن و نبود تقاضای فعال در گروه خوراک‌های کم‌تقاضا قرار می‌گیرد. 100درصد از فروش این شرکت صادراتی(به کشورهای چین، هند و پاکستان)است.
پتروشیمی فن‌آوران
شفن، 1.000 هزارتن در سال ظرفیت اسمی تولید متانول دارد و در منطقه ماهشهر (بندرامام) قرار گرفته است. 80درصد از محصولات این شرکت به مقاصد چین و هند صادر می‌شود. اسید استیک (150هزار تن در سال) و منواکسیدکربن (140هزارتن درسال) نیز از محصولات تولیدی این پتروشیمی به حساب می‌آیند. منواکسید کربن برای تولید اسید استیک استفاده می‌شود که این محصول نیز جهت تولید وینیل استات منومر، خالص‌سازی اسید ترفتالیک، به عنوان حلال و... کاربرد دارد. نرخ اسید استیک به طور میانگین 38/ 1 برابر نرخ متانول است و برای هرتن تولید اسید استیک 550 کیلوگرم متانول مورد نیاز است.
نرخ متانول آسیای شرقی، از ابتدای ژانویه 2020، از حدود 260دلار در هر تن معاملاتش آغاز شد و تا فوریه به نزدیک 340دلار در هر تن رسید. سپس به دلیل وقوع بحران کرونا کاهشی تا سطح 210دلار را تجربه کرد. از ابتدای جولای 2020 حرکت صعودی قیمت متانول آغاز شد به طوری که این رشد تا فوریه 2021 ادامه داشته و قیمت بیش از 400دلار در هر تن در حال معامله است. CFRچین در ابتدای ژانویه 2020، از 232 دلار در هرتن معاملاتش آغاز شده و در کمترین قیمت خود در این سال حدود 153 دلار در هرتن را تجربه کرده و در حال حاضر 300دلار در هرتن معامله می‌شود.
با توجه به نوسانات قیمت دلار و قدرت بالای تاثیرگذاری آن بر درآمد پتروشیمی‌های متانولی برای سال آینده نرخ 23هزارتومان برای آن برآورد می‌شود همچنین قیمت گاز 5/ 11 سنت و نرخ متانول 300 دلار برآورد می‌شود بنابراین با این مفروضات برای سال 1400، پتروشیمی زاگرس (44.500 ریال)، پتروشمی خارک (8.550 ریال) و پتروشیمی فن آوران (61.000 ریال) سود هر سهم را می‌توانند محقق کنند. در صورت تغییر در هر یک از مفروضات این سودها دستخوش تغییر خواهند شد. بر اساس این برآوردها میانگین نسبت قیمت به فروش 1400 صنعت 2/ 3 و میانگین نسبت قیمت به سود هر سهم 6/ 7 برآورد می‌شود. از عمده ریسک‌هایی که این صنعت را تهدید خواهد کرد مازاد ظرفیت تولیدی در محصول متانول است که باعث فشار بر قیمت‌ها خواهد بود هرچند با بهره‌برداری روزافزون از واحد‌های MTO (متانول به الفین) این فشار موقتی و کوتاه‌مدت پیش‌بینی می‌شود.
