«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
افزایش تقاضا برای الفین ساز‌ها
وضعیت جهانی
از کل ظرفیت جهانی هریک از مواد پایه صنعت پتروشیمی اتیلن (۲۲درصد) و پروپیلن (۱۵درصد) به‌عنوان محصولات شاخه الفینی بعد از آمونیاک (۲۵درصد) بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. آمریکا، چین و اروپا سه کشور برتر تولید‌کننده اتیلن در دنیا در سال ۲۰۱۹ بوده‌اند و ایران رتبه ششم را در این صنعت بعد از عربستان و هند دارد. ۶۰ درصد اتیلن تولیدی در جهان صرف واحدهای تولید پلی‌اتیلن می‌شود. پی‌وی‌سی (۱۳درصد)، اتیل بنزن (۷درصد) نیز از مصرف‌کنندگان اصلی اتیلن به حساب می‌آیند. پروپیلن نیز یکی از کاربردی ترین و مهم‌ترین ماده‌های پایه در صنعت پتروشیمی است. پلی‌پروپیلن با ۶۶ درصد سهم در زنجیره ارزش بیشترین سهم از مصرف پروپیلن در دنیا را دار‌‌است. پروپیلن اکساید (۸درصد) و آکریلو نیتریل (۷درصد) در رده‌های بعدی مصرف پروپیلن قرار می‌گیرند. تقاضای سالانه پروپیلن با رشد متوسط سالانه ۷/ ۳ درصد تا سال ۲۰۲۱ برآورد شده است. همچنین بیش از ۹۰درصد پروپیلن تولید شده در خاورمیانه به پلی پیروپیلن اختصاص دارد که برآرود می‌شود تا دو سال آینده تا ۸۵ درصد کاهش پیدا کند.
تولید و مصرف در ایران
ایران سالانه حدود۹۰۰ هزار تن تولید واقعی پلی پروپیلن دارد این در حالی است که ظرفیت اسمی کشورحدود یک میلیون و ۲۰۰هزار تن است. ۹۵درصد پروپیلن تولیدی در کشور به پلی پروپیلن و ۵درصد در پتروشیمی شازند به دواتیل هگزانول تبدیل می‌شود. خوراک واحدهای الفینی می‌تواند مایع (نفتا) یا گازی (اتان) باشد. با وجود یکسان بودن محصولات واحدهای الفینی با خوراک گاز و مایع میزان تولید محصولات اصلی اتیلن و پروپیلن در واحدهای خوراک گاز در مقایسه با خوراک مایع متفاوت است. در واحد‌هایی با خوراک اتان حدود ۸۰ درصد محصول را اتیلن و حدود ۳درصد را پروپیلن تشکیل می‌دهد اما در واحدهای خوراک نفتا ۳۱ درصد اتیلن و حدود ۱۶ درصد پروپیلن تولید می‌شود. سهم مصرف خوراک اتان و نفتا در واحدهای تولید اتیلن در جهان برابر ۴۰ درصد از هر کدام است. خاورمیانه از جمله ایران و ایالات متحده آمریکا بیشتر از خوراک گازی بهره می‌برند و اروپا و چین بیشتر مصرف خوراک مایع دارند. اتان، به‌عنوان خوراک اصلی مجتمع‌های الفینی در ایران وابسته به تغییرات قیمت پلی اتیلن و نفتا است. جدا از فرمول قیمت‌گذاری اتان، برای این محصول کف ۲۲۰ دلار و سقف ۴۰۰ دلاری تعیین شده است. طی سال جاری با توجه به ریزش قیمت‌های جهانی به دلیل وجود کف ۲۲۰ دلاری نرخ اتان ثابت باقی ماند.
تاثیر کرونا
شیوع کرونا و بحران اقتصادی تاثیرات متفاوتی در هر بخش از زنجیره الفین‌ها داشته است. تقاضای پلی‌اتیلن وابسته به محصولات زود مصرف و به دنبال آن بسته‌بندی است؛ به همین دلیل این بخش آسیب شدیدی از شیوع کرونا نخورده است. همچنین پلی‌اتیلن در ساخت انواع بطری نیز به کار می‌رود که با افزایش مصرف ضد‌عفونی‌کننده‌ها؛ این بخش حتی با افزایش تقاضا رو به رو شد به‌طوری که در اردیبهشت شاهد بهبود اسپرد نفتا- پلی‌اتیلن از منفی به نقطه سر به سر بودیم. اما در محصولات پلی پروپیلن که بیشترین مصرف آنها در صنایع خودروسازی و لوازم خانگی است و حجم قابل توجهی از قطعات آنها را تشکیل می‌دهد؛ با شیوع کرونا و عدم تمایل به کالای مصرفی و خرید خودرو و لوازم خانگی، دچار آسیب قابل توجهی در تقاضا شده است. بر اساس آخرین برآورد‌ها با موفقیت واکسیناسیون سراسری در کشورها و از سرگیری فعالیت‌های اقتصادی و خروج تدریجی کشورها از محدودیت‌ها انتظار می‌رود تقاضای پروپیلن و پلی پروپیلن برای سال میلادی آینده افزایش پیدا کند.
پتروشیمی جم
پتروشیمی جم در۶ ماه نخست سال جاری ۱.۶۹۵ ریال به ازای هر سهم محقق کرده است که حدودا ۳۰ درصد بالاتر از مدت مشابه سال گذشته است. نرخ فروش سه محصول اصلی جم یعنی پلی اتیلن سنگین، پلی اتیلن سبک و اتیلن (هرکدام با وزن ۲۳درصد از مبلغ فروش) از فروردین سال جاری نسبت به آبان بیش از ۱۰۰درصد افزایش نرخ پیدا کرده‌اند.
پتروشیمی اراک
پتروشیمی اراک در ۶ ماه نخست سال جاری ۱.۰۰۳ ریال به ازای هر سهم محقق کرده است که حدودا ۱۷ درصد بالاتر از مدت مشابه سال گذشته است. تنوع محصولی در پتروشیمی اراک بسیار بالا است اما دو محصول اصلی پلی‌پروپیلن (۲۰درصد) و پلی‌اتیلن سنگین (۱۶درصد) بیشترین وزن در فروش مبلغی را دارند. نرخ فروش پلی پروپیلن از ابتدای سال بیش از ۸۵ درصد و نرخ فروش پلی‌اتیلن سنگین بیش از ۱۰۰ درصد تا آبان ماه افزایش داشته است. در ضمن پتروشیمی شازند جزو الفینی‌هایی است که خوراک نفتا نیز دریافت می‌کنند.
پتروشیمی مارون
پتروشیمی مارون در ۶ ماه نخست سال جاری ۴.۴۵۲ ریال به ازای هر سهم محقق کرده است که حدودا ۴۵ درصد بالاتر از مدت مشابه سال گذشته است. محصولات اصلی این شرکت با وزن فروش مبلغی هر کدام ۲۶درصد اتیلن و پلی‌اتیلن سنگین است. از ابتدای سال جاری نرخ فروش اتیلن شرکت دوبرابر شده و نرخ فروش پلی‌اتیلن سنگین این شرکت بیشتر ۱۲۰ درصد نسبت به آبان افزایش داشته است.
پتروشیمی آریا ساسول
پتروشیمی آریا ساسول در ۶ ماه نخست سال جاری ۸.۷۸۲ ریال به ازای هر سهم محقق کرده است که حدودا ۹۶ درصد بالاتر از مدت مشابه سال گذشته است که بیشترین رشد سودآوری در ۶ ماه نخست امسال نسبت به سال گذشته را در بین پتروشیمی‌های الفینی دارا است و عمده دلیل آن وجود محصولات سبک در سبد محصولی این شرکت است که ارزش افزوده بالاتری ایجاد می‌کنند. بیشترن وزن فروش مبلغی این شرکت را پلی‌اتیلن سبک (۴۴درصد) و پلی‌اتیلن متوسط و سنگین (۴۰درصد) دارا می‌باشند. نرخ فروش پلی‌اتیلن سبک شرکت از فروردین ماه سال جاری تا آبان بیش از ۱۵۰ درصد افزایش داشته است. نرخ فروش سبد پلی اتیلن متوسط و سنگین شرکت نیز طی سال جاری بیش از ۱۰۰درصد افزایش پیدا کرده است.
