«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
سکانس‌هایی از p/ e آینده‌نگر بورسی‌ها
در سال‌های گذشته، شرکت‌های بورسی یک بار پیش از شروع سال مالی، بر اساس وضعیت عملکرد در سال‌های گذشته و برنامه‌هایی که مدنظر دارند در سال آینده اجرا کنند، پیشبینی خود را از سود سال آینده اعلام می‌کردند. این شرکت ها مکلف بودند به‌صورت مستمر و در دوره‌های سه ماهه، عملکرد واقعی خود را بررسی کرده و ضمن مقایسه عملکرد واقعی با بودجه پیشبینی شده، پیشبینی جدید خود را از میزان سودآوری شرکت براساس عملکرد واقعی به بازار منعکس کنند. اما در دی ماه سال ۱۳۹۶ سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار دستورالعملی تکلیف ارائه پیشبینی سود (زیان) هر سهم (EPS) را از دوش شرکت‌ها برداشت. گفته می‌شد که یکی از دلایل عمده متوقف کردن نمادهای بورسی، تفاوت بسیار زیاد بین سود محقق شده و EPS پیشبینی شده بوده است. اما با این حال شرکت‌ها به‌جای پیشبینی سود، موظف شدند گزارش تفسیری مدیریت ارائه دهند که شامل گزارشی از صورت‌های مالی و دیگر داده‌های آماری از همه موارد تولید، فروش، نرخ‌ها و سایر متغیرهای مهم است. این گزارش‌ها در سایت کدال منتشر می‌شود. تا پیش از اجرایی شدن این قانون، EPS اعلام شده در وب سایت شرکت مدیریت و فناوری بورس تهران، سود پیشبینی شده بود اما پس از اجرای این تغییر، شرکت‌ها باید سود ۱۲ ماه گذشته یا (TTM) خود را اعلام کنند. به بیان دیگر این سود بعد از اتمام سال مالی شرکت و مشخص شدن عملکرد واقعی آن سال، اعلام می‌شود. البته در بازه‌های گزارشات فصلی نیز سود یا زیان شرکت‌ها متناسب با همان دوره زمانی (مثلا ۶ ماهه یا ۹ ماهه) اعلام می‌شود.
اخیرا سازمان بورس و اوراق بهادار قانون اعلام پیشبینی سود را دوباره به شرکت‌های بورسی ابلاغ کرد. بسیاری از کارشناسان نسبت به این مساله واکنش‌های منفی یا مثبت نشان دادند. با این حال بسیاری معتقدند که اگر پیشبینی سود شرکت‌ها از سوی موسسات غیر ذی‌نفع منتشر شود و نهاد نظارتی صحت این پیش‌بینی‌ها را تایید کند، می‌تواند جنبه بسیار مثبت و مفیدی داشته باشد. همچنین برخی می‌گویند بهتر است پیشبینی سودها در سناریوهای متعدد از جمله خوشبینانه و بدبینانه منتشر شود تا سهامداران بتوانند تصمیمات درستی بگیرند.
متوسط سودها
طبق گزارش‌های کدال تاکنون حدود ۱۴۰ شرکت بورسی پیش‌بینی‌های خود را از سود سالانه منتشر کرده‌اند. اگر بخواهیم به همه این شرکت‌ها وزن مساوی بدهیم، به‌طور میانگین رقم سود این ۱۴۰ شرکت ۴/ ۲۱۷ تومان می‌شود. در میان این شرکت‌ها بیشترین رقم‌های سود ابتدا به نماد «دشیری» با پیشبینی ۷/ ۱۱۰۹ تومان و سپس به نمادهای «لخزر» و «فروی» مربوط می‌شود. دو نماد اخیر به ترتیب رقم‌های ۹۲۰ و ۹۸۳۳ تومان را برای سود سالانه خود پیشبینی کرده‌اند. البته برای درک بهتر این رقم‌ها باید نسبت آنها را با قیمت روز سهام شان سنجید. نسبتی که در ادبیات اقتصاد به آن «پی بر ای» گفته می‌شود. این نسبت نشان می‌دهد که به ازای قیمت هر سهم انتظار چقدر سودآوری برای سرمایه‌گذار وجود دارد. اگر رقم p/ e به نسبت در سطوح بالایی باشد، نشان می‌دهد که این سهم قدرت بالایی در رشد قیمتی داشته است، در مقابل سطوح پایین این نسبت نشان‌دهنده پتانسیل آن سهم برای رشدهای آتی است. به‌طور کل نسبت مذکور باید در سطح متعادلی قرار داشته باشد؛ موضوعی که از نظر کارشناسان دال بر توازن و ارتباط قیمت گذاری در بازار و عوامل بنیادین است که با توجه به رقم سود سرمایه در ایران، نسبت های بین ۵ تا ۸ را برای این توازن درنظر می‌گیرند. طبق اطلاعات بازار قیمت پایانی هر سهم نماد «دشیری» حدود۲۵هزار تومان است و از همین رو نسبت p/ e آن ۷/ ۲۲ می‌شود. با توجه به قیمت‌های پایانی دو نماد «لخزر» و «فروی» نسبت قیمت به سود آنها هم به ترتیب ۳/ ۱۹ و ۵/ ۸ شده است. بنابراین می‌توان گفت به جزء نماد «فروی» دو نماد دیگر با وجود سودهای بالای پیشبینی شده، همچنان قیمت‌های بالایی دارند. باید به این موضوع هم اشاره کنیم که سود گذشته نگر نماد «دشیری» ۱۳۷۹ تومان اعلام شده است، لذا مشخص نیست که چرا سود آینده‌نگر را کمتر از آن پیشبینی کرده‌اند. برای دیگر نمادها وضعیت به شکل دیگری است یعنی با توجه به افزایش تورم کالاها، سودهای آینده‌نگر رشد یافته‌ای نسبت به سود گذشته خود اعلام کرده‌اند.
اما در ارتباط با نمادهایی که کمترین سود را برای پایان سال مالی خود پیشبینی کرده‌اند. سه نمادی که کمترین EPS را از میان این ۱۴۰ شرکت اعلام کرده‌اند، شامل «رتکو»، «خپارس» و «شپترو» می‌شوند که به ترتیب رقم‌های منفی ۱۴۶۲، منفی ۸۱۷ و ۸ ریال را پیشبینی کرده‌اند.
طبق بررسی‌ها بیشترین p/ e مربوط به گروه ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی با رقم ۶۹ است و کمترین آنها به فرآورده‌های نفتی با رقم ۲/ ۹ رسیده است.
در میان اینها نسبت قیمت به سود گروه سیمانی‌ها ۳۲، گروه لاستیک و پلاستیک ۶/ ۱۵، گروه دارویی‌ها ۵/ ۲۳ و خودرو ۳۴ و غذایی‌ها ۶/ ۶۵ شده است. همان طور که پیش از این تاکید شد این میانگین‌ها غیروزنی هستند و تنها نشان می‌دهد که متوسط نسبت قیمت به سود آینده‌نگر شرکت‌ها به کجا رسیده است. به منظور محاسبه نسبت p/ e کل بازار میانگین موزون قیمت و سودها را درنظر می‌گیرند.
