اماواگرهای ورود دانش‌بنیان‌ها و استارت‌آپ‌ها به بورس
بلاتکلیفی دارایی نامشهود استارت‌آپ‌ها
در هفته اول مرداد برخی از شرکت‌های استارت‌آپی در بورس عرضه شوند. اما در این میان یکی از موضوعاتی که دغدغه فعالان بازار سرمایه است، بحث دارایی نامشهود شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ است. خیلی از آنها در عین حال که از ورود چنین شرکت‌هایی به بورس استقبال می‌کنند اما این مساله را مطرح می‌کنند که دارایی‌های نامشهود این شرکت‌ها چطور باید بررسی شود. موضوعی که دغدغه سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور هم است، اما راهکاری برای آن ارائه نکرده و تنها به گفتن باید و لازم است اکتفا کرده است. او در عین حال که دارایی‌های نامشهود را نمادهای اقتدار کشورها خوانده است، گفته است که چالش موضوع دارایی‌های نامشهود باید برطرف شود و لازم است در بحث دارایی‌های نامشهود، فرآیندهای قیمت‌گذاری مشخص باشد. فرآیند قیمت‌گذاری موضوعی است که بهروز شهدایی، کارشناس بازار سرمایه هم برای حضور چنین شرکت‌هایی در بورس روی آن تاکید دارد. او در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» بیان کرد که «قیمت‌گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان با قیمت‌گذاری که در بازار سرمایه طراحی شده است، متفاوت خواهد بود و متوجه این موضوع نشده‌ام که بر چه مبنایی میخواهند این شرکت‌ها را عرضه کنند که بعد از گذشت چندماه شائبه گرانفروشی یا ارزان‌فروشی به وجود نیاید.» حمید اعرابی از دیگر کارشناسان بازار سرمایه هم نظری مانند بهروز شهدایی دارد. او به «دنیای اقتصاد» گفت: «تا جایی که من در خبرها و گفت‌وگوها خوانده‌ام و شنیده‌ام راهکاری برای بررسی دارایی‌های نامشهود این شرکت‌ها در نظر گرفته نشده است.» به گفته اعرابی بهتر است قبل از ورود این شرکت‌ها به بورس، شرایطی مهیا شود تا دارایی‌های نامشهود آنها مشخص شود تا بعداً اسباب اماواگر در بازار سرمایه نشود. البته هستند افرادی که معتقدند ارائه سهام شرکت‌های استارت‌آپی یا دانش‌بنیان در بورس به معنای دستیابی این شرکت‌ها به تکامل است و این اتفاق می‌تواند جرقه‌ای برای بهبود شرایط این حوزه باشد و باعث می‌شود که شرکت‌های استارت‌آپی نسبت به آینده نگاه مثبتی داشته باشند و فعالیت بیشتری در حوزه کاری خود بکنند و از بحران‌ها با امید بیشتری عبور کنند.
هرچند به گفته سورنا ستاری، در حال حاضر ۳۳ شرکت دانش‌بنیان روی تابلوی بورس حاضر هستند که ارزش آنها به گفته او به ۱۸۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد اما بحث حضور شرکت‌ها در بورس چنان داغ است که حتی معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، برای حضور این شرکت‌ها در بازار سرمایه معافیت‌های مالیاتی و گمرکی هم در نظر گرفته است تا در باغ سبز را بیشتر از هر زمان دیگری به چنین شرکت‌هایی برای حضور در بورس نشان دهد. اما بحث حضور استارت‌آپ‌ها یا شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس فقط مختص به سخنرانی و گفت‌وگو نبوده است و در شبکه‌های اجتماعی هم درباره آن صحبت شده است. یکی از افرادی که در روزهای گذشته با انتشار نوشته‌ای بار دیگر این بحث را به‌صورت گسترده‌تری آغاز کرد، حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی کشور بود. او در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توییتر نوشت: «ورود دیجی کالا، کافه بازار، تپ‌سی، فیلیمو و شیپور به بورس، یک تحول در بورس و استارت‌آپ‌ها خواهد بود. سهام آنها رونق می‌گیرد چون مردم با این شرکت‌های نوپا زیسته‌اند و می‌دانند به ازای هر سفارش، عملا ارزش سهام خود را بالا می‌برند.» اما برخی از کاربران توییتر نوشتند که بهتر است قبل از ورود این شرکت‌ها به بورس، آنها صورت‌های مالی خود را منتشر کنند تا ببینیم در چه وضعیتی هستند و بعد برای ورود یا عدم ورودشان به بورس تصمیم‌گیری شود. عده‌ای دیگر هم نظرشان این بود که چنین شرکت‌هایی با حضور در بورس بیشتر از قبل بزرگ می‌شوند اما در این بزرگ شدن، خبری از سود نخواهد بود.
از دیگر نکاتی که مدام در صحبت‌های مسوولان مطرح می‌شود از این قرار است که با توجه به مشارکت مردم در بازار سهام و برتری بورس نسبت به سایر بازارها، ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بورس و حمایت آنها از سوی دولت گامی در جهت پیشرفت اقتصادی است؛ اما مساله‌ای که توسط کارشناسان این حوزه مطرح می‌شود این است که پیشرفت اقتصادی به چه قیمتی باید انجام شود؟ آیا مسوولان فقط امروز را می‌بینند یا نه دورنمایی هم به آینده چنین اقدامی دارند؟ بحثی که کارشناسانی که «دنیای اقتصاد» با آنها صحبت کرده‌اند از این قرار است که اولا باید تفکیکی بین شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ وجود داشته باشد و نکته دوم هم این است که دولت و سایر نهادها می‌گویند میخواهند از این شرکت‌ها حمایت کنند چون دولت امروز می‌خواهد بیش از هر زمان دیگری بورس پابرجا و سبز بماند اما در آینده چه کسی جوابگوی سهامداران این شرکت‌ها است؟ شرکت‌هایی که حتی دارایی نامشهود آنها مشخص نیست.
پیش‌تر حمید محمدی، بنیان‌گذار دیجیکالا گفته بودکه ورود استارت‌آپ‌ها به بورس مستلزم تغییر در ذهنیت و رویکرد تصمیم‌گیرندگان به‌ویژه سازمان بورس است. این نکته‌ای است که مهدی طحانی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» درباره آن می‌گوید: «یادمان نرود نسلی که در حال حاضر در حال ورود به بازار کار است، نسلی است که حوزه آی‌تی و فضای مجازی را به خوبی بلد است، برای همین هم رفتن به سمت شرکت‌های دانش‌بنیان ایده خوبی است.» او اضافه می‌کند: «آینده اقتصاد کشور دست شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی است و برای همین هم سازوکار حضور آنها در بازار سرمایه باید هرچه سریع‌تر راه‌اندازی شود.»
با تمام این مسائل اما همچنان بحث دارایی‌های نامشهود شرکت‌های استارت‌آپی برای کارشناسان مبهم است و خیلی از آنها معتقدند در برابر حضور این شرکت‌ها در بورس باید دست و پا شکسته رفتار کرد.
