داستان پرند
داستان ۱۸ ساله مترو پرند به پایان رسید
۱۸ سال پیش مطالعات احداث خط مترو پرند انجام شد و بعد از آن کلنگ احداث مترو پرند به زمین خورد. شهر پرند در فاصله ۳۰کیلومتری تهران واقع شده و این نزدیکی سبب شده که عمدتاً مردم این شهر اقماری استان تهران برای کار، تحصیل و سایر امور روزانه، تردد زیادی به پایتخت داشته باشند؛ به‌گونه‌ای که بر اساس آمارهای ترافیکی، روزانه ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر بین تهران و پرند تردد دارند که عمده این افراد از وسایل حمل‌ونقل شخصی برای طی این مسافت استفاده می‌کنند.
پرند یکی از شهرهای اقماری اطراف تهران است که طی سال‌های اخیر رشد جمعیت پرشتابی را تجربه کرده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۵ تعداد ساکنان آن به مرز ۷۰۰ هزار نفر برسد، به همین دلیل مسئولان استان تهران تصمیم گرفتند در راستای کاهش حجم ورودی خودروهای شخصی به تهران و همچنین به منظور کاهش تصادفات در جاده تهران-ساوه خط مترو تهران را به پرند برسانند تا هم سرعت جابه‌جایی افزایش یابد و هم ایمنی سفر ارتقا یابد.
بر اساس بررسی‌های معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، برآوردهای ترافیکی نشان می‌دهد که در حال حاضر، روزانه جمعیتی حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار نفر برای رتق‌وفتق امور جاری خود، بین تهران و پرند تردد کنند و این جریان عبورومرور، غالباً با استفاده از وسایل نقلیه شخصی یا تاکسی انجام می‌شود. عادت مسافران فعلی این مسیر، از دو منظر قابل نقد و بررسی است؛ یکی آمار تصادفات جاده‌ای در آزادراه تهران-ساوه که مسیر تردد مسافران پرند است و دیگری هزینه‌ای که این تعداد مسافر طی هر روز متحمل می‌شوند.
معبر تصادف‌خیز
به لحاظ میزان تصادفات و آسیب‌های جرحی یا فوتی، نگاهی به آمار مصدومان و جان‌باختگان آزادراه تهران-ساوه که در برخی سال‌ها به ۵۸ فوتی و صدها مصدوم هم رسیده است، خود گویای تمام نکات هشداردهنده است. طبیعتاً با افزایش استفاده شهروندان از وسایل حمل‌ونقل عمومی، نه‌تنها بار ترافیک این معبر پرتردد بین‌شهری کاهش خواهد یافت؛ بلکه آمار تصادفات حمل‌ونقلی نیز به‌تبع آن تقلیل می‌یابد.
اما از حیث هزینه‌ای که روزانه هر فرد برای تردد بین این دو شهر صرف می‌کند، برآوردهای مستند حکایت از آن دارد که بر حسب مسیر انتخابی و نوع وسیله کرایه‌شده، ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان برای رفت‌وآمد در مسیر مذکور باید خرج شود تا شهروندان به امور جاری خود برسند. حال کافی است با یک حساب سرانگشتی و با این فرض که در بدو شروع فعالیت ایستگاه مترو پرند، ۱۳ تا ۱۵ هزار نفر در هر روز از این وسیله حمل‌ونقلی استفاده کنند، در هزینه‌های روزانه مسافران مربوطه نیز صرفه‌جویی می‌شود.
در واقع می‌توان گفت با شروع بهره‌برداری از این خط مترو، در مجموع روزانه حداقل یک میلیارد تا یک میلیارد و ۵۰۰ هزار تومان کمتر از جیب کل مسافران
تهران-پرند هزینه می‌شود که همین مقدار پول می‌تواند برخی نیازها و مایحتاج ضروری آنان را پوشش دهد.
محسن هرمزی، مدیرعامل شرکت مترو تهران و حومه، در مورد احداث این خط مترو و تاثیرش بر کاهش سفر ساکنان پرند گفته بود که؛ «شهر پرند به عنوان یکی از شهرهای اقماری تهران در سال‌های اخیر رشد جمعیت پرشتابی را تجربه کرده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۵ تعداد ساکنان آن به مرز ۷۰۰ هزار نفر برسد. به همین دلیل مسئولان استان تهران چندین سال پیش تصمیم گرفتند هم برای کاهش حجم ورودی خودروهای شخصی به تهران و هم به منظور کاهش تصادفات در جاده تهران-ساوه خط مترو تهران را به پرند برسانند».
هرمزی با بیان اینکه بررسی‌های اولیه احداث این خط مترو نشان می‌داد طول این خط ۵۰ کیلومتر خواهد بود، اظهار می‌کند: «پنج ایستگاه برای آن پیش‌بینی و مقرر شد تا خط مترو پرند از خط یک مترو و از ایستگاه شاهد منشعب شود. اتفاقی که همه مسئولان در وهله اول از آن حمایت کردند؛ اما در عمل ۱۸ سال به طول انجامید و حالا به پیشرفت ۱۰۰ درصد عملیات رسیده است.»
از تجریش تا پرند با مترو
او با اشاره به سرنوشت افتتاح مترو پرند ادامه می‌دهد؛ «چهار کیلومتر ابتدایی این خط تا اراضی محدوده شهر آفتاب از سوی شهرداری تهران ساخته و در سال 13۹۵ همزمان با بهره‌برداری از نمایشگاه شهر آفتاب، افتتاح شد. فاز دوم این خط نیز به طول ۲۶ کیلومتر تا شهر فرودگاهی امام خمینی به بهره‌برداری رسید و بعد اتصال مترو به پرند مانده بود که آن هم آذرماه سال گذشته افتتاح شد».
هرمزی در مورد روند تامین برق مترو پرند نیز اعلام کرد؛ «برای راه‌اندازی مترو پرند نیازمند ۱۵ مگاوات نیروی برق در قالب دو فیدر 5/7مگاواتی بودیم که این مهم با توجه به دستور رئیس‌جمهور جزو تعهدات وزارت نیرو قرار گرفت و بعد از مدتی با رسیدن برق به خط، مترو پرند آماده بهره‌برداری شد».
به اعتقاد او؛ «روزانه صدها هزار نفر از شهرهای اطراف برای کسب‌وکار به پایتخت می‌آیند و این آمار با تعداد خودروهایی که به پایتخت وارد می‌شوند، برابری می‌کند که این موضوع ترافیک سنگین، هدررفت سوخت و اتلاف وقت را در پی دارد».
داستان طولانی رسیدن مترو به پرند در حالی است که چهار کیلومتر ابتدایی این خط اقماری تا اراضی محدوده شهر آفتاب را شهرداری تهران ساخته و در سال 13۹۵ همزمان با بهره‌برداری از نمایشگاه شهر آفتاب، افتتاح شد. فاز دوم این خط نیز به طول ۲۶ کیلومتر تا شهر فرودگاهی امام خمینی به بهره‌برداری رسید و رسیدن مترو به پرند تنها معطل ۱۹ کیلومتر بود که در نهایت سال گذشته به سرانجام رسید.
کمبود جدی واگن
مترو پرند بعد از مترو کرج و هشتگرد، سومین مترو اقماری تهران است که بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، قرار است در امتداد ایستگاه مترو شاهد، به خط یک مترو تهران متصل شود و آن‌گونه که روابط عمومی شرکت مترو اعلام کرده بود قرار بر فعالیت سه رام قطار هفت‌واگنه در این خط بود، اما مردادماه امسال علیرضا فخاری، استاندار سابق تهران اعلام کرد که خط پرند مشکل جدی کمبود واگن دارد.
وی گفت: «مترو پرند یکی از نقاطی است که جمعیت بسیار زیادی را جابه‌جا می‌کند، شهر جدید پرند استعداد لازم را برای بهره‌گیری از مترو داشت و این خط افتتاح شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. کندی کار به لحاظ کمبودهایی است که ما در تعداد واگن‌ها داریم و این مسئله را دوستان ما در حوزه شهرداری و مترو تهران تلاش می‌کنند جبران کنند تا در یک برنامه زمان‌بندی‌شده بتوانند آن ظرفیت را تکمیل کنند. جا دارد تشکر کنیم زیرا کار سخت و طاقت‌فرسایی بود که الحمدلله با کمکی که دوستان انجام دادند این کار صورت گرفت. تکمیل این ظرفیت تلاش دوستان را می‌طلبد و امیدواریم که به زودی تحقق پیدا کند.»
بعدتر جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، اعلام کرد که؛ در حال حاضر یک رام قطار از ناوگان تهران مسیر پرند تا تهران و برعکس را طی می‌کند که حدود دو ساعت رفت و برگشت آن زمان می‌برد و البته برای مسافران جذابیتی ندارد.
او با اشاره به اینکه تکمیل خط مترو پرند به غیر از بخش ناوگانی به دو تا سه هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، افزود: دولت برای تکمیل این خط امسال ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی کرده بود که هنوز این اعتبار به مترو تهران داده نشده است. تشکری‌هاشمی یادآوری می‌کند که خط مترو پرند جزو خطوط حومه‌ای است و شهرداری تهران به صورت قانونی نمی‌تواند برای آن هزینه کند.
او پیش از این درباره جزئیات احداث این خط گفته بود که؛ «حدود 30 کیلومتر خط مترو تا فرودگاه امام به بهره‌برداری رسیده بود، اما بعد از یک سال مابقی آن تکمیل شد. مردم تقاضا دارند تا سرفاصله‌ها کاهش یابد و از آنجا که این شهر خوابگاهی است و کسب‌وکار افراد در تهران است، باید در اول وقت اداری به تهران بیایند، بنابراین لازم است که ساعت کار مترو زودتر آغاز شود».
تشکری‌هاشمی توضیح داده که؛ « اولین حرکت مترو پرند ساعت 6 صبح به سمت پرند و ساعت 7 صبح به سمت تهران انجام می‌شود و عده‌ای از شهروندان تقاضا داشتند این سفرها زودتر آغاز شود و این موضوع نیز تقاضایی درست است، زیرا یک ساعت مسیر است و شاید بسیاری اول وقت اداری نرسند».
تشکری‌هاشمی با اشاره به اینکه در حال حاضر سرفاصله مترو دو ساعت است، گفت؛ « با توجه به اینکه خط مترو پرند جنبه آزمایشی دارد باید در آینده‌ای نزدیک با رفع کاستی‌ها شاهد این باشیم که سرفاصله مترو کاهش یابد و زمان آغاز به کار آن نیز زودتر شود. پیشنهاد ما این بوده است که در خریدهای آتی برای خط پرند واگن ویژه‌ای سفارش داده شود، زیرا مسیر سفر 55 دقیقه است و مسافران این خط باید این مدت در قطار باشند که به‌صورت ایستاده سختی‌های بسیاری دارد و باید در خرید 791 واگن به سوی خرید واگن‌های با صندلی زیاد حرکت کنیم».
وی می‌گوید؛ « همچنین باید سرعت قطارها نیز افزایش یابد. این قطارها در حال حاضر 80 کیلومتر بر ساعت سرعت دارند و باید سرعت آنها متناسب با مسائل فنی افزایش یابد. با توجه به اینکه این خط برون‌شهری است سرفاصله نیم‌ساعت منطقی خواهد بود و با ورود واگن‌های جدید نواقص آن مرتفع خواهد شد».
رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران گفته بود؛ «مسافران خط مترو پرند یک‌طرفه هستند و صبح‌ها به سمت تهران و عصر به سمت پرند می‌روند و به نظر می‌رسد با توجه به دور بودن مسیر، سرفاصله نیم‌ساعت منطقی است. نواقص مترو پرند جزئی هستند و این نواقص حتماً در خلال بهره‌برداری مترو رفع خواهند شد. در حال حاضر رفت و برگشت در یک خط انجام می‌شود، اما با تثبیت پست برق و احداث خط دوم که در حال انجام است مشکلات در زمان کوتاه حل خواهند شد».
از کجا می‌گذرد؟
خط مترو پرند از ایستگاه شاهد در خط یک مترو منشعب شده و با طی مسیر ۵۰کیلومتری با پنج ایستگاه به شهر پرند می‌رسد؛ ۳۰ کیلومتر اول خط مترو پرند با ایستگاه‌های شهر آفتاب و فرودگاه امام خمینی (ره) به بهره‌برداری رسیده بود، اما ۲۰ کیلومتر اصلی خط مترو پرند به گفته مدیران شرکت مترو تهران معطل منابع مالی بود. بر اساس گزارش خردادماه سال گذشته قرارگاه خاتم‌الانبیا از میزان جزئیات پیشرفت کار اتصال خط یک مترو تهران به شهر جدید پرند، این پروژه تا خرداد به پیشرفت ۸۵درصدی رسید و حتی در برخی ایستگاه‌ها از جمله ایستگاه پرند ۹۹ درصد کار انجام شد.
مسیر توسعه جنوبی خط یک مترو تهران بعد از ایستگاه شاهد در انتهای خط یک (ایستگاه ماقبل ایستگاه حرم مطهر) شامل ایستگاه‌های شهر آفتاب، فرودگاه امام خمینی شماره یک، فرودگاه امام خمینی شماره 2 و پرند است. ایستگاه شهر پرند در واقع آخرین مرحله در توسعه جنوبی خط یک است که هدف اصلی آن دسترسی و اتصال شهر جدید پرند به شبکه سراسری مترو تهران و ارائه سرویس حمل‌ونقل به مسافران شهر جدید پرند و مناطق اطراف با قیمت بسیار نازل است که به جز حمل‌ونقل سریع، حذف اثرات زیست‌محیطی استفاده از سوخت فسیلی و صرفه‌جویی قابل ملاحظه در هزینه منابع ملی و وقت مسافران را در پی دارد.
البته که علت عقب ماندن این پروژه از برنامه پیشرفت در سنوات گذشته، تعلل در تصمیم‌گیری و طولانی شدن روند واگذاری زمین‌های شرکت عمران شهر جدید پرند و فرآیند تبدیل به نقدینگی لازم در پروژه پس از تست سرد بود که باعث افت محسوس عملیات اجرایی و انحراف از برنامه زمان‌بندی شد.
