رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تشریح کرد:
نمایشگاه محیط‌زیست، فضایی برای جلب مشارکت عمومی
هدف اصلی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی محیط‌زیست در شرایط فعلی چیست؟
نمایشگاه بین‌المللی محیط‌زیست از میانه دهه ۱۳۷۰ با هدف آگاهی‌رسانی، آموزش عمومی، جذب سرمایه‌های مادی و معنوی در خدمت حفاظت محیط‌زیست و ایجاد همکاری‌های جدید به ویژه در زمینه فناوری‌های نوین این حوزه شکل گرفته و خوشبختانه این نمایشگاه به بیست‌ودومین دوره خود رسیده است. همواره یکی از اهداف برگزاری نمایشگاه، ایجاد فضایی برای جلب مشارکت عمومی، چه مشارکت شهروندان و چه مشارکت دستگاه‌های دولتی و چه مشارکت فعالان اقتصادی و همچنین نهادهای علمی و دانش بنیان در حوزه حفاظت محیط‌زیست بوده است. در این دوره نیز شعار اصلی نمایشگاه «مشارکت همگانی، اقتصاد سبز، آینده پایدار» است و ما بر این باوریم که اگر بخواهیم مشارکت عمومی در حفاظت محیط‌زیست پایدار باشد، باید جنبه اقتصادی نیز داشته باشد. چرا که الگوهای اقتصادی ناپایدار باعث بحران محیط‌زیستی شده است و نمی‌توان در شرایطی که منافع اقتصادی با آلودگی و تخریب فراوان همراه است و اصطلاحا به‌ضرر محیط‌زیست است، انتظار داشت که تغییری چشمگیر در وضعیت محیط‌زیست به‌وجود آید. در واقع زمانی که منافع اقتصادی و منافع محیط‌زیستی با یکدیگر همسو شوند، آن‌زمان است که می‌توانیم به تغییرات بزرگ امیدوار باشیم. به‌همین دلیل در شعار این دوره از نمایشگاه به مشارکت همگانی و اقتصاد سبز توجه ویژه شده است.
درباره همسویی منافع اقتصادی با منافع محیط‌زیستی چه مثال‌هایی وجود دارد؟
شاید ساده‌ترین مثال، انرژی باشد. بخش بزرگی از توسعه اقتصادی در جهان در یک قرن اخیر در ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی بوده است و همه می‌دانیم که این کار، منجر به افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو زمین، گرم‌شدن زمین و ایجاد پدیده نامیمون تغییر اقلیم شده است. یعنی در اینجا توسعه و منافع اقتصادی به‌ضرر محیط‌زیست بوده است. حالا اگر اقتصاد به سمتی برود که به جای سوزاندن سوخت‌های فسیلی، از انرژی‌های پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی استفاده شود، می‌توان بخش قابل توجهی از نیاز کشور به انرژی برق را از این طریق تامین کرد و آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای کمتری در جو زمین رها کرد. در مثالی دیگر همانطور که در برنامه‌های بین‌المللی کاهش اثرات تغییر اقلیم آمده، ایجاد درختزارهای دستکاشت توسط جوامع بومی و محلی با هدف برداشت چوب، هم سود اقتصادی مناسبی برای بخشی از جامعه به‌همراه دارد و هم از محل ترسیب کربن توسط این درخت‌زارها می‌توان در جهت کاهش غلظت دی‌اکسیدکربن جو زمین به‌عنوان مهم‌ترین گاز گلخانه‌ای گام برداشت. این یعنی همسویی منافع اقتصادی و منافع محیط‌زیستی که مهم‌ترین هدف مشارکت‌های اقتصادی در حوزه محیط‌زیست نیز همین است.
آیا در این نمایشگاه دستاوردهای کشور در حوزه سازگاری با وضعیت کمبود منابع انرژی و حرکت به سمت انرژی‌های نو در نظر گرفته شده است؟
در این دوره از نمایشگاه حدود ۲۵ شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه پسماند، کاهش مصرف انرژی و... و همچنین در بخش صنایع نیز حدود ۵۰ صنعت از بخش‌های مختلف حضور دارند و این به آن معنی است که در کشور ما تمایل به استفاده از انرژی‌های نو برای حفاظت از محیط‌زیست وجود دارد.
آیا در بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی محیط‌زیست، سازمان‌های مردم‌نهاد و نهادهای غیراقتصادی نیز حضور دارند؟
سازمان‌های مردم‌نهاد جزء جدایی‌ناپذیر فعالیت‌های محیط‌زیستی در کشور هستند و همواره به‌عنوان بازوهای قدرتمند سازمان عمل کرده‌اند، حتی زمانی که سازمان حفاظت محیط‌زیست را مورد انتقاد قرار داده‌اند، این انتقاد نیز نوعی کمک به فعالیت‌های سازمان بوده است. در این دوره از نمایشگاه حدود ۸۰ سازمان مردم‌نهاد محیط‌زیستی مشارکت دارند که حضور این سازمان‌ها قطعا شور و انرژی خاصی به نمایشگاه بیست‌ودوم خواهد بخشید. به‌علاوه نهادهای بین‌المللی فعال در حوزه محیط‌زیست مانند برنامه عمران ملل متحد (UNDP)، برنامه هدایای کوچک ملل متحد (SGP)، کنوانسیون بین‌المللی حفاظت از تالاب‌ها یا همان کنوانسیون رامسر و... نیز در نمایشگاه حضور فعال خواهند داشت.
سازمان حفاظت محیط‌زیست چه برنامه‌ای برای ارتقای آگاهی‌های عمومی در حوزه محیط‌زیست و بهبود رفتار مردم در قبال محیط‌زیست طبیعی و انسانی دارد؟
به‌طور کلی یکی از برنامه‌های دائمی سازمان حفاظت محیط‌زیست افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی جامعه است. خوشبختانه جامعه ما، جامعه‌ای آگاه در زمینه بحران‌های محیط‌زیستی است و این را می‌توان از تعامل سازمان با جامعه در دریافت گزارش‌های محیط‌زیستی فهمید. اما در هر حال، دنیای امروز دنیای تغییرات لحظه به لحظه است و این تغییرات، نیازمند تعامل فعال‌تری بین دولت و جامعه در جهت بهبود شرایط محیط‌زیستی است. عقیده ما بر این است که هیچ‌کس عامدانه و خصمانه باعث تخریب و آلودگی محیط‌زیست نمی‌شود، بلکه این اتفاقات به‌دلیل آن است که کفه اولویت‌های اقتصادی همواره سنگین‌تر از کفه اولویت‌های محیط‌زیستی قرار می‌گیرد و از همین رو افراد بالاجبار محیط‌زیست را فدای اقتصاد می‌کنند. البته این موضوع برای افراد در جایگاه‌های مختلف متفاوت است. چه شهروندی که با خودروی تک‌سرنشین آلاینده هر روز در شهر تردد می‌کند چه کارخانه‌داری که شب‌ها فیلتر دودکش کارخانه خود را با هدف افزایش تولید از مدار خارج می‌کند، هیچ کدام با محیط‌زیست و هوای پاک دشمنی ذاتی ندارند، اما اولویت دادن بیشتر به منافع اقتصادی و لحظه‌ای باعث می‌شود که آنها کاری کنند که به ضرر محیط‌زیست تمام می‌شود. در صورتی که اگر شرایطی را به‌وجود آوریم که منافع اقتصادی با منافع محیط‌زیستی همسو باشند، قطعا همان افراد به‌سوی گزینه‌های سبز می‌روند. سازمان حفاظت محیط‌زیست علاوه‌بر آموزش و آگاهسازی عمومی، باید به‌عنوان یک مشاور امین برای جامعه نیز عمل کند تا جامعه بتواند کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ و به‌طور کلی فعالیت‌های خود را در حوزه محیط‌زیست بهبود بخشد. نیاز است تا این رویکرد را بیشتر از پیش تعمیم دهیم و در این زمینه بیشتر کار کنیم.
رویکرد این نمایشگاه در سال‌های آینده به چه سمت و سویی خواهد بود؟ به عبارت دیگر جایگاه کدام یک از کلان موضوعاتی مانند تغییرات اقلیمی، ناترازی انرژی، پسماند، کنترل آلودگی هوا و تهدیدات تنوع زیستی و انقراض گونه‌ها در این نمایشگاه پررنگ‌تر خواهد بود؟
قطعا مشارکت اقتصادی و تلاش برای همسوسازی منافع اقتصادی با منافع محیط‌زیستی رویکرد اصلی خواهد بود؛ چرا که نباید فراموش کنیم وقتی از حفاظت محیط‌زیست صحبت می‌کنیم، از یک تغییر عمیق، اثرگذار و پایدار در زمینه توسعه صحبت می‌کنیم. تغییری که این‌بار، به زیرساخت‌های طبیعی و تبعات توسعه ناپایدار نیز توجه جدی دارد. به‌همین دلیل چه در نمایشگاه‌های آینده و چه در برنامه‌های عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست، برنامه‌های اقتصادی سبز و مشارکت همگانی نقش قابل توجهی خواهند داشت.
