نمایشگاه بین‌المللی حمل‌ونقل و لجستیک چه تاثیری بر معرفی نوآوری‌های جدید دارد؟
دگرگونی چهره صنعت
این نمایشگاه با نمایش فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مسیرها، اینترنت اشیا برای ردیابی محموله‌ها، بلاک‌چین برای شفاف‌سازی اطلاعات و اتوماسیون برای تسریع فرآیندهای انبارداری، بستری مناسب برای پذیرش گسترده این نوآوری‌ها فراهم می‌کند. همچنین، معرفی سیستم‌های حمل‌ونقل پایدار نظیر وسایل نقلیه برقی، تجهیزات هیبریدی و زیرساخت‌های دوستدار محیط زیست، نقش مهمی در کاهش اثرات زیست‌محیطی این صنعت ایفا خواهد کرد. از منظر لجستیک، این نمایشگاه به شرکت‌ها امکان می‌دهد راه‌حل‌های پیشرفته‌ای برای بهینه‌سازی زنجیره تامین و ارتقای کارایی فرآیندهای توزیع ارائه کنند.
علاوه بر این، فرصتی برای جذب حمایت‌های مالی و آغاز پروژه‌های نوآورانه در حمل‌ونقل هوشمند و لجستیک فراهم می‌کند. از سوی دیگر، نمایشگاه نه‌تنها سکویی برای معرفی نوآوری‌های فناورانه است، بلکه با شکل‌دهی به مسیرهای جدید در صنعت حمل‌ونقل و لجستیک، به توسعه پایدار و رشد اقتصادی در این حوزه کمک می‌کند.
نمایشگاه بین‌المللی حمل‌ونقل و لجستیک می‌تواند علاوه بر معرفی فناوری‌ها و نوآوری‌های پیشرفته، بستری برای شناسایی و رفع چالش‌های ساختاری و عملیاتی ایران در این حوزه فراهم کند. یکی از مشکلات اساسی در ایران، زیرساخت‌های قدیمی و ناکافی در حوزه حمل‌ونقل و لجستیک است. بسیاری از جاده‌ها، شبکه‌های ریلی و پایانه‌های حمل‌ونقل نیازمند نوسازی و بهینه‌سازی هستند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای روزافزون صنعت و پذیرای فناوری‌های پیشرفته باشند. ضعف در زیرساخت‌ها نه‌تنها به کاهش بهره‌وری منجر شده، بلکه هزینه‌های عملیاتی را نیز به‌طور چشمگیری افزایش داده است.
مشکل دیگر، فقدان سیستم‌های جامع مدیریت و نظارت هوشمند در زنجیره تامین و شبکه‌های حمل‌ونقل است. عدم یکپارچگی اطلاعات میان بخش‌های مختلف حمل‌ونقل، به افزایش زمان حمل، مشکلات در ردیابی محموله‌ها و کاهش شفافیت منجر شده است. در این میان، فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی می‌توانند نقش کلیدی در حل این مشکلات ایفا کنند، اما پذیرش و استفاده از این فناوری‌ها مستلزم تغییرات اساسی در رویکردهای مدیریتی و افزایش همکاری‌های بین‌سازمانی است.
از سوی دیگر، چالش‌های محیط زیستی و آلایندگی بالای صنعت حمل‌ونقل یکی از موانع بزرگ توسعه پایدار در ایران به شمار می‌آید. عدم توجه کافی به فناوری‌های پایدار مانند وسایل نقلیه برقی و استفاده محدود از انرژی‌های تجدیدپذیر در زیرساخت‌های لجستیک، آسیب‌های جدی به محیط‌زیست وارد کرده است. این نمایشگاه می‌تواند با معرفی فناوری‌های حمل‌ونقل سبز و ارائه نمونه‌های موفق جهانی، راه‌حلی برای کاهش آلایندگی و تقویت لجستیک پایدار ارائه دهد.
در نهایت، کمبود سرمایه‌گذاری کافی در حوزه‌های نوآورانه نیز یکی از موانع اصلی است. جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای تامین مالی پروژه‌های بزرگ و همچنین تشویق استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک برای ورود به این عرصه، می‌تواند از طریق این نمایشگاه تسریع شود. بنابراین، این رویداد نه‌تنها محلی برای نمایش دستاوردهای فناوری است، بلکه باید به بستری برای رفع موانع و هموار کردن مسیر توسعه صنعت حمل‌ونقل و لجستیک ایران تبدیل شود.
کمک دولت و بخش خصوصی
برای رونق بیشتر نمایشگاه حمل‌ونقل و لجستیک، دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات ویژه مانند تخفیف در هزینه‌های مشارکت، وام‌های حمایتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان، و تسهیل واردات تجهیزات نوآورانه، حضور گسترده‌تر بازیگران صنعت را تضمین کند. همچنین، ایجاد برنامه‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی در نمایشگاه می‌تواند نقش مهمی در تقویت مهارت‌ها و ترویج پذیرش فناوری‌های جدید ایفا کند. دولت با دعوت از شرکت‌های بین‌المللی و ایجاد همکاری‌های منطقه‌ای، می‌تواند نمایشگاه را به یک رویداد جهانی تبدیل کرده و موقعیت ایران را در زنجیره تامین جهانی تقویت کند.
از سوی دیگر، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با ارائه راهکارهای فناورانه نظیر سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند، ردیابی محموله‌ها و الگو‌های پایدار لجستیک، جذابیت علمی و صنعتی نمایشگاه را افزایش دهند. شرکت‌های حمل‌ونقل نیز با نمایش توانمندی‌ها، معرفی پروژه‌های موفق و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری، می‌توانند ارزش عملیاتی نمایشگاه را بالا ببرند. همکاری این سه بخش می‌تواند نمایشگاه را به بستری برای رفع چالش‌های حمل‌ونقل، جذب سرمایه و توسعه فناوری‌های بومی تبدیل کند.
نقش راهبردی
تمرکز این نمایشگاه باید بر تحول زیرساخت‌ها و فناوری‌های حمل‌ونقل و لجستیک با تاکید بر نوآوری، پایداری و رقابت‌پذیری بین‌المللی باشد. حوزه‌های کلیدی شامل دیجیتالی‌سازی از طریق فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاک‌چین برای بهینه‌سازی زنجیره تامین و مدیریت ناوگان است. همچنین، توسعه حمل‌ونقل سبز با معرفی وسایل نقلیه برقی، انرژی‌های تجدیدپذیر و زیرساخت‌های پایدار، می‌تواند به کاهش آلایندگی و حرکت به سمت لجستیک پایدار کمک کند.
این نمایشگاه باید نقش راهبردی ایران در مسیرهای ترانزیتی جهانی را برجسته کند و به جذب سرمایه‌گذاران خارجی و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای بپردازد. حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها، برای ارائه راهکارهای نوآورانه در پاسخ به چالش‌های صنعت، یکی دیگر از اولویت‌هاست. همچنین، بهره‌گیری از تجربیات شرکت‌های قدیمی و پرسابقه در صنعت حمل‌ونقل و لجستیک می‌تواند ارزش زیادی در رونق نمایشگاه داشته باشد. این شرکت‌ها با سال‌ها تجربه و تسلط بر چالش‌ها و نیازهای بازار، می‌توانند به عنوان مشاوران و راهنمایان در انتقال فناوری‌های نوین، بهینه‌سازی فرآیندها و ارتقای کیفیت خدمات عمل کنند. چنین تمرکزی می‌تواند نمایشگاه را به بستری موثر برای رشد صنعت، افزایش بهره‌وری و تقویت جایگاه ایران در زنجیره تامین جهانی تبدیل کند.
ترانزیت و کریدورهای بین‌المللی ایران چه وضعیتی دارند؟
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، نقطه اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب جهان به شمار می‌رود. این کشور از دیرباز در مسیر تجارت بین‌المللی قرار داشته و کریدورهای مهمی از آن عبور می‌کنند. کریدور شمال-جنوب که هند را به روسیه متصل می‌کند و کریدور شرق-غرب که چین و آسیای میانه را به اروپا وصل می‌کند، از جمله مهم‌ترین مسیرهای ترانزیتی عبوری از ایران هستند. با وجود شبکه جاده‌ای گسترده‌ای که به بسیاری از نقاط مرزی کشور متصل است، حتی بدون اینکه جاده جدیدی احداث شود، ایران ظرفیت بالقوه بالایی برای جابه‌جایی بیش از 30 میلیون تن کالا از طریق ترانزیت جاده‌ای دارد. با این حال، عملکرد واقعی هنوز فاصله زیادی با این ظرفیت دارد؛ به‌طوری که بالاترین رکورد عبور جاده‌ای در سال‌های اخیر تنها حدود 14 میلیون تن بوده است.
در حوزه ریلی نیز با وجود زیرساخت ریلی گسترده شامل حدود ۱۵ هزار کیلومتر خط آهن و اتصالات بین‌المللی در نقاطی چون سرخس، اینچه‌برون، امیرآباد، انزلی، جلفا و رازی، و با وجود تاکیدات مکرر بر سیاست‌های تقویت ترانزیت بین‌المللی، رکورد ترانزیت ریلی کشور تاکنون از دو میلیون تن فراتر نرفته است.
باید توجه داشت که جریان‌های عرضه و تقاضای بار تمایل دارند از دالانی عبور کنند که هزینه‌های لجستیک کمتری تحمیل کند؛ به این منظور مسیرهایی را که از کشورهای کمتری عبور کنند، مسافت و هزینه کمتری داشته باشند، کمترین تغییر مد حمل‌ونقلی در آن رخ دهد، بیشترین امنیت را دارا باشند، شاخص لجستیک (LPI) بالاتر و کمترین بوروکراسی و سخت‌گیری گمرکی برای عبور داشته باشند ترجیح می‌دهند. عبور از ایران مشروط بر آنکه بتواند بیشترین مطلوبیت ذکرشده را برای صاحبان کالا ایجاد کند، برای عبور بارهایی که عمدتاً بین چین و هند و اروپا در جریان است، گزینه‌ای مطلوب به شمار می‌آید. ظرفیت بی‌نظیر قرارگیری ایران در مسیر کریدورهای بین‌المللی فرصت بالقوه مغتنمی است که باید با رعایت جوانب، آن را به فعلیت رساند. باید درک کنیم که تجارت بین‌الملل منتظر هیچ‌کس نمی‌ماند و رقبا چشم‌انتظار اشتباه برداشتی ما هستند که گوی رقابت را با کریدورهای رقیب به نفع خود تغییر دهند.
اقدامات لازم برای ارتقای کریدورها و ترانزیت ایران
برای ارتقای جایگاه ایران در شبکه‌های ترانزیتی بین‌المللی، چند اقدام کلیدی باید صورت گیرد. نخست، سرمایه‌گذاری در نوسازی زیرساخت‌های ریلی، جاده‌ای و بندری ضروری است تا سرعت و کارایی ترانزیت افزایش یابد. دوم، توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند و دیجیتال برای مدیریت و ردیابی محموله‌ها و تسریع فرآیندها می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش شفافیت کمک کند. سوم، ایران باید ضمن اعتمادسازی و بهبود شاخص‌های لجستیک (LPI)، با شرکای تجاری خود قراردادهای بلندمدت و چندجانبه برای تثبیت موقعیت کریدورهای عبوری خود امضا کند تا به یک مسیر قابل اعتماد در زنجیره تامین جهانی تبدیل شود.
منافع اقتصادی و بهره‌برداری از کریدورها
کریدورهای بین‌المللی عبوری از ایران می‌توانند مزایای اقتصادی چشمگیری به همراه داشته باشند. درآمد حاصل از ترانزیت کالاها، ایجاد فرصت‌های شغلی در بخش‌های لجستیک و حمل‌ونقل، و رشد صنایع وابسته مانند انبارداری و خدمات پشتیبانی از جمله این مزایا هستند. به‌علاوه، تقویت موقعیت ترانزیتی ایران می‌تواند به افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و جذب شرکای تجاری کمک کند. برای بهره‌برداری از این مزایا، باید تعرفه‌های رقابتی، زمان‌بندی مناسب برای عبور کالاها و کیفیت خدمات لجستیک ارائه شود.
باید توجه داشت که عبور هر تن کالای ترانزیتی جاده‌ای حدود 100 دلار و هر تن کالای ترانزیتی ریلی حدود 50 دلار درآمد مستقیم برای کشور به همراه دارد. این ارقام علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، ابعاد گسترده‌تری را نیز شامل می‌شوند. افزایش ترانزیت از مسیرهای ایران نه‌تنها به ارزآوری پایدار کمک می‌کند، بلکه وابستگی متقابل اقتصادی با کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای ایجاد می‌کند که نقش مهمی در تقویت امنیت ملی ایفا می‌کند. ترانزیت فعال باعث توسعه زیرساخت‌ها، اشتغال‌زایی مستقیم 20 هزار نفر به ازای هر میلیون تن عبور از کشور، و رشد صنایع جانبی مانند انبارداری، خدمات بندری و تعمیر و نگهداری تجهیزات می‌شود. همچنین، گسترش تعاملات ترانزیتی، اعتبار و جایگاه بین‌المللی ایران را در شبکه‌های تجاری جهانی تقویت و فرصت‌های بیشتری برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم می‌کند. این پیشرفت‌ها نه‌تنها کارایی زنجیره تامین داخلی را بهبود می‌بخشند، بلکه به کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری کشور در بازارهای بین‌المللی کمک می‌کنند. با بهره‌برداری کامل از این ظرفیت‌ها، ترانزیت می‌تواند به یکی از پایه‌های اصلی رشد اقتصادی پایدار ایران تبدیل شود.
رفع موانع بهره‌برداری از کریدورها
برای رفع موانع، دولت باید اصلاحات ساختاری در حوزه قوانین گمرکی و بوروکراسی اداری انجام دهد تا فرآیندهای ترخیص و عبور کالاها تسهیل شوند و رتبه بین‌المللی ایران در شاخص لجستیک LPI بهبود یابد. همچنین، تعاملات دیپلماتیک باید برای رفع تحریم‌های اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی تقویت شود. همکاری با کشورهای همسایه برای رفع مشکلات سیاسی و امنیتی در مرزها و تقویت توافقات منطقه‌ای نظیر اتحادیه اقتصادی اوراسیا، می‌تواند نقش کلیدی در پایداری و گسترش استفاده از کریدورها داشته باشد. در نهایت، ایجاد هماهنگی بین نهادهای دولتی و بخش خصوصی، و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای ارائه فناوری‌های نوین، می‌تواند به تحقق اهداف اقتصادی این حوزه کمک کند.
