سد سنگی تحریم
پاشنه آشیل سنگ اصفهان
مشکلات و چالش‌های صنعت سنگ کشور و استان اصفهان که از جمله قطب های این محصول محسوب می‌شود، مثنوی صد من کاغذ شاید باشد.
از فقدان حمایت‌های دولتی گرفته تا مالیات‌های سنگین ،بروکراسی‌های اداری و درمجموع موانعی که از استخراج تا فروش بر سر راه فعالان سنگی استانی قرار می‌گیرد که تقریباً نیمی از مراکز فرآوری سنگ کشور را در خود جای‌داده است.
اما گذشته از مشکلات اشاره‌شده ، آنچه اکنون پاشنه آشیل صنعت سنگ در اصفهان به شمار می‌رود برندهای سنگ استان است که بانام چین و ایتالیا در بازار جهانی شهره شده است.
از سویی فعالان این حوزه بیان می‌کنند فقط تولیدات نیمی از واحدهای سنگ‌بری اصفهان ،برای تامین نیاز داخل استان کفایت می‌کند و مابقی تولیدات، امکان صادرات دارد، همچنین از موانع و محدودیت‌هایی سخن گفته می‌شود که موجب نادیده گرفتن سنگ اصفهان در بازارهای جهانی و فاصله گرفتن از گود رقابت شده است.
از نظر عده‌ای خام فروشی به‌علاوه فقدان ویژندسازی( برندینگ) مناسب برای سنگ اصفهان از عمده دلایلی عنوان می‌شود که این صنعت را از جایگاه واقعی خود دور کرده، درصورتی‌که با تقویت یک برند معتبر در بازار جهانی ،سنگ تزئینی اصفهان ،قابلیت کسب سهم بزرگی از بازارهای بین‌المللی را دارد.
در این حال بسیاری از کارشناسان و فعالان این عرصه بر این باورند سنگ اصفهان دارای انواع و اقسام ویژند(برند) های محبوب و موردقبول در جهان است اما مانعی چون تحریم‌ها باعث کاهش معنادار عرضه این برندها به بازارها شده است .
دیدگاه عده‌ای هم آن است که تنها راهکار حل این مشکل در کنترل و مدیریت تولید داخل است. واضح است که هم‌اکنون اصفهان دارای پتانسیل‌ها بسیاری درزمینهٔ ذخایر و معادن سنگ است، اما آنچه مهم به نظر می‌رسد نبود شرایط لازم مانند مدیریت قوی ،تجهیزات بروز و حمایت است که وجود هریک تأثیری بسزایی بر روند تولید و صادرات دارد. قطعاً بهبود کمی و کیفی سطح تولید و فنّاوری سنگ اصفهان همراه با رفع موانع صادرات ،زمینه‌سازی برای عرضه بیشتر است.که فعلاً با فقدان این مهمات، فعالان زیادی خام فروشی را بر تولید و فرآوری ترجیح داده زیرا برای آن‌ها دغدغه کمتری و سود بیشتری را به دنبال دارد.
مسیری به‌ظاهر آسان که باعث شده است کشورهای خریدار،با استفاده از سنگ خام ایران و فرآوری ،آن را بانام وبرند خود به جهان عرضه نمایند. چه‌بسا چشم‌انداز سال آینده دسترسی به صادرات ۱٫۵میلیارد دلاری از این صنعت بود که فعلاً فاصله تا آن عدد ،بسیار است.
سنگ اصفهان به نام و کام دیگران
در ارتباط با چالش‌های صنعت سنگ اصفهان، رضا احمدی رئیس انجمن همگن صنایع سنگ استان با تاکید بر مشکلات فراوان این صنعت به دنیای اقتصاد می‌گوید: باوجود فنّاوری و تجهیزات پیشرفته ،تولید محصولات،افزایشی اما در برابر، مشتری کاهش داشته است.
او بیان می‌کند: هرچه می‌گذرد همچنان مشکلات بر سرجای خود و ما از بازارهای هدف دورتر می‌شویم، از طرفی بازار داخل اشباع و تقاضا اندک، ازسویی باوجود تحریم‌ها به بازار خارجی هم دسترسی چندانی نداریم، در این شرایط افزایش هزینه‌هایی مانند برق و دستمزد کارگر نیز مزید بر علت است.
به گفته این مسوول تا مدتی قبل از تجهیزات قدیمی و نبود فناوری شاکی بودیم. اکنون باوجود فناوری و ماشین‌آلات بروزتر، با افزایش چند برابری ظرفیت تولید، روبرو هستیم که خریدار ندارد.
وی ادامه می‌دهد :درواقع تحریم‌ها اجازه نمی‌دهد به سمت بازارهای جدید برویم درصورتی‌که سنگ اصفهان دارای امتیازات و ویژگی‌های قابل‌توجهی است .درمجموع 6 نوع گروه سنگی در دنیا موجود است که اصفهان تقریباً دارای همه این 6 نوع و انواع طیف‌های رنگی از این سنگ‌ها است براین اساس در صورت رفع موانع می‌توانیم حرف اول را در جهان بزنیم.
احمدی تصریح می‌کند :ولی ازآنجاکه امکان صادرات سنگ ما به‌طور مستقیم به کشورهای دیگر وجود ندارد مجبور به فروش خام سنگ‌های محبوبی مانند کوپ لاشتر به کشورهای دیگر هستیم و آن‌ها با انجام فرآوری بر روی سنگ اصفهان به نام خود به بازارهای جهان عرضه می‌کنند.
وی بیان می‌کند :در حال حاضر 4 کشور چین ،هند ایتالیا و ترکیه خریدار سنگ خام ایران هستند حتی از معادن سنگ خود هم استفاده نمی‌کنند چون خرید خام از ایران برای آن‌ها به‌صرفه‌تر است و سپس با فرآوری به کشورهای جهان عرضه می‌کنند.
این فعال می‌گوید :آن میزان هم که توسط کشورهایی مانند عراق خریده می‌شود با نرخی حدود یک‌پنجم قیمت واقعی عرضه می‌کنیم که هیچ مزیتی برای ما دربر ندارد. این‌چنین که اگر همین سنگ باقیمت 50 دلار به کشورهای اروپایی یا آمریکایی فروخته شود اما به عراق 10 دلار که فقط اتلاف سرمایه است.
احمدی اظهار می‌کند :قطعاً ارزآوری واقعی از سنگ، زمانی اتفاق می‌افتد که مشتریان ما کشورهای اروپایی ،آمریکایی ،استرالیا و اقیانوسیه باشند و بتوانیم سنگ را باقیمت واقعی عرضه کنیم.
او تاکید می‌کند :واضح آن‌که مشکل صنعت سنگ ما نبود فناوری و فقدان ویژندسازی( برندینگ) نیست، هم‌اکنون دارای این فاکتورها هستیم. آنچه ما را به عقب می‌راند تحریم‌ها وعدم ارتباط با بازارهای هدف است.
همچنین جعفر ثنایی رئیس سنگ‌بری گوهردشت ثنایی در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد اظهار می‌کند: مشکلی که امروز در صنعت سنگ اصفهان مشاهده می‌شود رکودی است که تقریباً مرتبط با همه صنایع است و باعث شده که در 2 سال اخیر همه بخش‌های کشور، تحت تأثیر این چالش بزرگ یعنی رکود قرار بگیرند.
وی بیان می‌کند: آماری که از چک‌های برگشتی فعالان موجود است نشان‌دهنده کسادی شدید در این حوزه از اقتصاد است، البته مشکل دیگر هم چون افزایش قیمت برق گریبان این واحدها را گرفته است.
این فعال بیان می‌کند :در این شرایط اگر فعالی هم باقی‌مانده به دلیل مسکن‌هایی است که به خود تزریق می‌کند. اگرچه گاه نادرست و موجب آشفتگی بازار می‌شود. و توضیح می‌دهد: اقداماتی مانند ارزان‌فروشی که یک نوع رقابت منفی است اما برای ماندگاری در بازار و جذب مشتری ،عده‌ای به آن روی آورده‌اند درصورتی‌که پیامد نهایی نابسامانی بازار می‌شود.
ثنایی تصریح می‌کند: اما اصفهان که خود مرکز تولید انواع سنگ‌ها از ضعیف تا فوق لاکچری است این روزها در وضعیتی است که نه‌فقط ازلحاظ مشتریان داخلی بلکه ازلحاظ صادرات هم در دشواری و محدودیت قرارگرفته است. چراکه باوجود تحریم‌ها بازارهای هدفی که خریدار سنگ‌های لاکچری و گران‌قیمت ما هستند را ازدست‌داده‌ایم. ازاین‌روست که فعالان روی به خام فروشی یا فروش سنگ نیمه فرآوری نموده تا بتوانند در این شرایط ، دوام آورند.
او می‌گوید : هرچند کشورهای خریدار پس از فرآوری، سنگ مرغوب اصفهان را به اسم خود عرضه می‌کند. اما اکنون چاره‌ای باقی نیست چون باوجود تحریم، هیچ کشوری مگر چند مورد از همسایگان ،خریدار سنگی که با برند کشور ایران عرضه شود نیست.
سنگ اصفهان تضمینی برای اقتصاد ایران
ایران یکی از 10 کشور برتر صنعت سنگ دنیاست اما حدود 5درصد از بازارهای دنیا را در اختیار دارد.
قطعاً در شرایطی که فشار ناشی از وضع تحریم‌ها اقتصاد ایران را در دشواری قرار داده است، از مهم‌ترین و هوشمندانه‌ترین راه‌حل‌ها برای مقابله با تحریم‌ها، تنوع بخشیدن به کالاهای صادراتی است.
حال با توجه به اینکه صنعت سنگ یکی از مزیت های نسبی اقتصاد ایران است حذف موانع ،تقویت و حمایت از تولید و صادرات در این صنعت ،نه‌تنها راهگشایی برای شرایط فعلی اقتصاد کشور است بلکه از این طریق آینده درخشانی هم برای صنعت سنگ و هم برای اقتصاد ایران ترسیم می‌شود.
چه‌بسا سرمایه‌گذاری در بخش صنعت سنگ به‌عنوان یک صنعت پربازده، می‌تواند تضمینی در جهت قدرت تأثیرگذاری بخشی از اقتصاد ایران در عرصه‌های جهانی باشد.
