چالش‌های آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، بایدها و نبایدها

آزمایشگاه‌ها در نظام سلامت، نقش پایه و محوری داشته و به تمامی سطوح پزشکی کمک می‌کنند. بدون آزمایش، امکان تشخیص بیماری‌ها نیست. آزمایشگاه محل تولید داده و اطلاعات صحیح و دقیق در ارتباط با بیماری‌ها و نظام سلامت است. آزمایشگاه به نظام سلامت کمک می‌کند که از بستری بی‌جهت بیمار در بیمارستان‌ها جلوگیری شود و هزینه زیادی به شهروندان و نظام سلامت تحمیل نشود. بیش از ۷۰ درصد تشخیص بیماری‌ها و درمان، براساس اطلاعات آزمایشگاهی است؛ اما تلاش‌های فعالان در این حوزه دیده نمی‌شود.آزمایشگاه‌ها سالانه میلیاردها تشخیص و داده صادر می‌کنند و رتبه پایین در شکایت‌های مردمی در حوزه پزشکی دارند و مانند یک بنگاه اقتصادی هستند؛ اما متاسفانه با این دیدگاه به آنان توجه نمی‌شود.

سیمین هیرادفر، رئیس انجمن آسیب شناسی خراسان رضوی با توجه به اینکه اعضای کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی و فعالان حوزه آزمایشگاهی، پیشنهاد تشکیل کارگروه تخصصی احصا و بررسی چالش‌های آزمایشگاه‌های استان را دارند، در خصوص اهداف تشکیل کارگروه تخصصی احصا و بررسی چالش‌های آزمایشگاه‌های استان در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: یکی از مواردی که با تشکیل این کارگروه حل خواهد شد، انتقال مستقیم و بدون واسطه مشکلات و چالش‌های تشخیصی درمانی به ارکان سیاسی و اجتماعی شهر و تلاش در جهت تبیین مشکلات و ارائه راهکارهای مناسب به منظور کاهش آن‌ها است.

کمبود کیت‌های تخصصی و ملزومات آزمایشگاهی

وی در خصوص چالش‌های آزمایشگاه‌های استان عنوان کرد: کمبود یا نبود کیت‌های تخصصی و ملزومات آزمایشگاهی، عدم پشتیبانی یا پشتیبانی نامناسب شرکت‌های وارد کننده، تهیه کننده یا توزیع کننده ،عدم نظارت کافی بر شرکت‌های وارد کننده تهیه کننده توزیع کننده و پشتیبان از چالش‌های این حوزه است.

هیرادفر تحریم‌، نوسانات ارزی، افزایش روزانه قیمت تجهیزات و کیت‌های آزمایشگاهی، کمبود کالیبراتورهای روتین، عدم نظارت دقیق بر تولیدات اقلام آزمایشگاهی، نبود کیت‌های تخصصی در بازار، فرآیندهای چالش‌انگیز برای خرید و واردات کیت‌های آزمایشگاهی تخصصی، طولانی بودن فرآیند ترخیص کیت‌های آزمایشگاهی را از دیگر چالش‌ها در این خصوص برشمرد.

قاچاق کیت‌های آزمایشگاهی!

رئیس انجمن آسیب شناسی خراسان رضوی اضافه کرد: از دیگر چالش‌های این‌حوزه می‌توان به ناممکن بودن استفاده از کیت‌های وارداتی به دلیل منقضی شدن، قاچاق کیت‌های آزمایشگاهی به چندین برابر قیمت اصلی، عدم استفاده از دستگاه‌های پیشرفته در آزمایشگاه‌های دولتی به دلیل کمبود کیت‌های آزمایشگاهی، تعرفه‌های نامتناسب، تاخیر در پرداخت مطالبات آزمایشگاه‌ها از سوی سازمان‌های بیمه‌گر، عدم دسترسی به فناوری‌های متنوع و نوین در حوزه آزمایشگاهی و… اشاره کرد.

وی ادامه داد: تجهیزات آزمایشگاهی غالبا وارداتی هستند و تحریم‌ها، شدید بر ورود آن‌ها تاثیر گذاشته به نحوی که قیمت آن‌ها به صورت سرسام‌آوری بالا رفته و همه آزمایشگاه‌ها قادر به به روزرسانی آن‌ها نیستند، از طرفی تجهیزات داخلی نیز غالبا کیفیت و کارایی منحصر به فردی ندارند . هیرادفر اضافه کرد: یکی از بزرگترین معضلات امروز ما در آزمایشگاه‌ها، تعمیر و نیاز به قطعات یدکی و پشتیبانی شرکت‌ها از تجهیزات خریداری شده است که تحت نظارت هیچ دستگاه و ارگانی نیست، ضمن اینکه تعیین قیمت خدمات آن افسار گسیخته است.

ارز ترجیحی سبب بروز چالش‌هایی در اقتصاد می‌شود

وی در ادامه به مشکلات فعالان اقتصادی حوزه سلامت اشاره کرد و افزود: مهم‌ترین مشکلاتی که فعالان اقتصادی حوزه درمان و سلامت با آن مواجه‌اند، عدم اختصاص تعرفه مناسب خدمات تشخیصی درمانی علی رغم بررسی‌های آماری علمی توسط سازمان نظام پزشکی ،عدم پرداخت سهم درمان توسط بیمه‌های تامین اجتماعی و خدمات درمانی طبق قانون ۵ساله که باید سهم بیماران از هزینه درمان به ۲۵ درصد می‌رسید، عدم یکپارچگی بیمه‌ها و هدر رفت منابع به علت این پراکندگی است.

رئیس انجمن آسیب شناسی خراسان رضوی اظهار کرد: از دیگر مشکلات این حوزه عدم وجود نظارت تخصصی در بیمه‌ها بر پرداخت هزینه‌ها و ایجاد هزینه‌های مازاد بر بیمه‌ها توسط برخی مراجع درمانی به علت عدم وجود کادر متخصص در بیمه‌ها است.

وی گفت: عدم تخصیص درصد مناسب هزینه درمان از حقوق پرداختی به کارمندان که توسط بیمه‌های تکمیلی این هزینه‌ها تا حدی به روز شده است وعدم نظارت دقیق و کارآمد بر کادر درمان و مشکلات اخلاق پزشکی در برخی از کادر درمان از دیگر مشکلات این حوزه است.

وی  با بیان اینکه در حال حاضر مجموع آزمایشگاه‌های مشهد ۲۱۵ آزمایشگاه در حوزه‌های بیمارستانی ( دانشگاهی و غیر دانشگاهی)، درمانگاهی و خصوصی است در خصوص تعدد متولیان آزمایشگاه‌ها افزود: متولی آزمایشگاه‌ها در راس، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است .

هیرادفر اضافه کرد: همچنین آزمایشگاه‌ها از نظر قوانین و مقررات تحت نظر آزمایشگاه مرجع سلامت هستند و در هر استان پرونده‌های قانونی آن‌ها توسط معاونت درمان دانشگاه مربوطه صادر می‌شود و مدیریت امور آزمایشگاه‌های آن دانشگاه، ناظر بر اجرای قوانین و مقررات مصوب هستند.

 رئیس انجمن آسیب شناسی خراسان رضوی در تشریح مهمترین چالش‌ها در حوزه اقتصاد سلامت افزود: در مجموع معتقدیم ارز ترجیحی سبب بروز چالش‌هایی در اقتصاد می‌شود. متاسفانه ارز ترجیحی در حال حاضر به بنگاه‌های اقتصادی واقعی و در زمان مناسب اختصاص پیدا نمی‌کند. از آذرماه سال گذشته تاکنون، آزمایشگاه‌های استان امکان واردات و خرید کیت‌های آزمایشگاهی خارجی و معتبر را ندارند، لذا در راستای بهبود این وضعیت حذف ارز ترجیحی ضرورت دارد.

وی گفت: در مجموع مشکلات عمده در حوزه آزمایشگاهی به دلیل پیشنهاد قیمت شناور وابسته به تغییر ارز، تحریم اقتصادی، بی ثباتی در سیاست‌های کلان، اشکال در مقررات ، عدم مسئولیت پذیری و پاسخگویی، عدم تقسیم وظایف مناسب در سازمان‌های اجرایی ، کیفیت نازل برخی محصولات وارداتی یا تولید شده، اشکال درنظام توزیع و رقابتی نبودن بازار است.

چالش تامین مواد اولیه برای تولید کنندگان

با توجه به اینکه برخی چالش‌های حوزه سلامت مشترک میان بنگاه‌های اقتصادی و واحدهای تولیدی است، شرکت‌های تولیدکننده وسایل آزمایشگاهی ایرانی باید نسبت به نیازهای آزمایشگاه‌های کشور پاسخگو باشند؛ از طرفی، آنان با مسئله تامین مواد اولیه مورد نیاز برای تولیداتشان مواجه‌اند و اگر کیت آزمایشگاهی باکیفیت وجود نداشته باشد، تشخیص درست داده نشده و چندین بار آزمایش صورت خواهد گرفت که بر هزینه و زمان تشخیص بیماری می‌افزاید، همچنین بار روانی زیادی به بیمار وارد می‌شود. در این شرایط، استفاده از کیت‌های آزمایشگاهی خارجی بسیار به‌صرفه‌تر خواهد بود لذا تنها راه برای جلوگیری از بروز تخلفات و رفع کمبودها، ثبت فاکتورهای آزمایشگاه‌ها در سامانه انبار مجازی و تایید آنان توسط آزمایشگاهاست. از سویی، هیچ افزایش قیمتی برای وسایل مصرفی آزمایشگاه‌ها از سوی آنان مورد پذیرش نیست و قیمت محصولات رصد می‌شود و در صورت شکل گیری کارگروه تخصصی کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی مشهد، نتایج این کارگروه در خصوص بررسی چالش‌های آزمایشگاه‌های استان، رصد خواهد شد.