درباره بودجه ۱۴۰۴
بودجه مهم‌ترین سند مالی است که دخل‌وخرج یک سال کشور را بر اساس درآمد‌ها و هزینه‌ها تنظیم می‌کند. آنچه در بودجه مهم به نظر می‌رسد، میزان تغییرات در مقایسه با سال قبل در رابطه با پایه مالیاتی، نرخ تسعیر ارز(که عبارت است از نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر که شامل انواع نرخ‌های برابری رسمی، قراردادی و ... می‌شود که در فرایند تسعیر به کار گرفته می‌شود،به‌طوری‌که نتایج حاصل از این تبدیل با اثرات تغییرات نرخ ارز با باقی وجوهی که در شرکت در جریان است هماهنگ باشد)، افزایش حقوق و مزایا، تأمین کالا‌های اساسی، میزان فروش نفت و شیوه تقسیم منابع نفت، یارانه‌ها و فروش اوراق و... است.
تغییرات مهم در بودجه ۱۴۰۴ عبارت‌اند از:
الف- سه تغییر بنیادین در ارقام بودجه؛ مهم‌ترین اقدام دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ افزودن سه رقم اصلی زیر به ارقام جداول کلان بودجه است که پیش‌ازاین در تبصره‌ها درج می‌شد، اما در ارقام کلان بودجه محاسبه نمی‌شد:
۱ـ منابع و مصارف هدفمندسازی یارانه‌ها؛ ۲ ـ نفت تحویلی به نیرو‌های مسلح با موضوع تقویت بنیه دفاعی؛ ۳ ـ بازپرداخت بدهی سازمان تأمین اجتماعی از طریق تهاتر و بدهی به بانک‌ها از طریق اوراق بهادار سازی بدهی آن‌ها. به عبارت بهتر، دایره شمول منابع و مصارف عمومی در لایحه ۱۴۰۴ در مقایسه با سال‌های گذشته با تغییرات گسترده‌ای همراه بوده است که مقایسه آن با قانون و عملکرد مالی دولت در سال ۱۴۰۳ دشوار است. این سه اقدام افزون بر حذف موارد خاص فرا بودجه‌ای به‌نوعی شفافیت بودجه را ارتقا داده است.
ب ـ واگذاری دارایی‌های مالی؛ یکی از بخش‌های عمده تغییرات در بودجه که بازتاب رسانه‌ای و تحلیلی زیادی را به دنبال داشت، رشد ۳۳۳ درصدی انتشار اوراق بود. در همین زمینه، «خانم خانلو» سخنگوی بودجه در توضیح این رقم بالا گفت: «سال آینده عملاً ۵۰۰ همت اوراق جدید منتشر خواهد شد و ۲۰۰ همت مربوط به بهادار سازی مطالبات بانک‌هاست. همچنین ۴۷۰ همت از بدهی دولت از محل انتشار اوراق سال‌های قبل صورت می‌گیرد.» ناگفته نماند که افزایش این میزان اوراق با همه توجیهاتی که پشت سر آن است، فشار مضاعفی به بازار سرمایه وارد می‌کند. برای کاهش هرگونه آسیب مجدد به بازار سرمایه، دولت باید تصمیمات مضاعف کمکی دیگری برای این بازار در نظر بگیرد.
ج ـ واقعی سازی ارقام در متناسب‌سازی‌ها؛ در بخش هزینه‌ها اقلام مهم و مرتبط با اجرای احکام قانون برنامه هفتم پیشرفت عبارت‌اند از: متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان ۱۰۴ همت، پاداش پایان خدمت ۸۵ همت، مجموع یارانه نقدی، مستمری خانوار‌های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور ۴۰۵ همت و یارانه نان ۲۵۰ همت (ذیل ردیف سازمان هدفمندی). همچنین بابت پرداخت سود اوراق مالی اسلامی ۲۰۰ همت در نظر گرفته‌شده است که در مقایسه با سال‌های قبل غیر از شفافیت، ارقام واقعی دیده‌شده و برای عملیاتی کردن دست متولیان امر و دچار کسری کمتری می‌شود.
بااینکه لایحه بودجه ۱۴۰۴ اولین لایحه دولت چهاردهم و اولین سال اجرای برنامه هفتم و در شرایط خاص منطقه‌ای نوشته‌شده است، به‌جز یکسری ضعف‌ها همچون تورم‌زا بودن بودجه، انتشار اوراق بالا، پایین بودن بهره‌وری و تورم‌زا بودن بودجه نقاط قوتی دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به افزایش یکپارچگی منابع در لایحه بودجه، پیشبرد اصلاحات به‌صورت تدریجی، پرهیز از شوک‌درمانی، رشد اعتبارات سرمایه‌گذاری، افزایش شفافیت متن، شناسه دهی و ره‌گیری تبصره‌ها، همسان‌سازی در حقوق بازنشستگان، معافیت‌های مالیاتی، افزایش بودجه عمرانی، در نظر گرفتن بدهی‌های دولت به شهرداری‌ها، نیرو‌های مسلح و تأمین اجتماعی اشاره کرد.
