دنیای اقتصاد خروج بازار اصفهان از تنظیم در سه ماه اول سال را بررسی می‌کند
آدرس اشتباه تورم
تورم مسکن و آدرس اشتباه
هرچند سهم مسکن از سفره خانوار اصفهانی رقم درشتی است اما نسبت به چند استان دیگر ازجمله پایتخت وضعیت بهتری دارد.
طبق جدیدترین آمارهای منتشرشده توسط مرکز آمار، سهم مسکن از کل هزینه خانوارها به رقم چشمگیری رسیده است. بر همین اساس، ۵۵ درصد از هزینه کل خانوارهای شهری در استان تهران در سال ۱۴۰۲ فقط صرف اجاره مسکن و هزینه‌های مربوط به آن شده که بسیار قابل‌توجه است.هرچند تهران از این نظر در صدر خانوارهای شهری استان‌های مختلف قرار دارد، اما وضعیت در بسیاری از استان‌ها مطلوب نیست.استان البرز از این نظر جایگاه دوم را دارد و در استان‌های فارس، گیلان، همدان، قزوین، اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان غربی، زنجان و یزد نیز بیش از یک‌سوم از کل هزینه سالانه خانوارها فقط صرف اجاره می‌شود.بهترین وضعیت را از این نظر استان بوشهر دارد که در آن ۱۹ درصد از مخارج سالانه خانوار متعلق به اجاره‌بهای مسکن است. در بقیه استان‌ها بین یک‌پنجم تا یک‌سوم از هزینه خانوارهای شهری مختص اجاره است.
سال گذشته متوسط اجاره ماهانه مسکن در اصفهان ۶میلیون تومان بود که استان از این نظر در رتبه ۶کشور قرار گرفت. همچنین سهم مسکن از هزینه خانوار شهری در اصفهان حدود ۳۸درصد بود که استان را در رتبه ۷کشور قرارداد. بنابراین هرچند تورم مسکن در اصفهان سهم قابل‌توجهی از بودجه خانوار را می‌بلعد اما استان بیشترین تورم بخش مسکن را در کشور نداشته که بدین واسطه اصفهان در ماه‌های متوالی متورم‌ترین استان کشور قلمداد شود.
خوراکی‌های گران
طبق داده‌های مرکز آمار ایران حداقل طی دو سال اخیر شاخص قیمت مصرف‌کننده در اصفهان یک سر و گردن از متوسط کشوری بالاتر بوده است.شواهد نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۲ بازه نوسان تورم ماهانه اقلام خوراکی در میان استان‌های کشور در محدوده منفی ۱.۶ تا ۶.۲ درصدی قرار داشته است.در سال گذشته استان اصفهان سه بار و استان کهکیلویه و بویراحمد ۲ بار بالاترین نرخ تورم ماهانه خوراکی‌ها را کسب کردند. مرداد با تورم ماهانه۴.۵درصد، دی با تورم ۳.۷درصد و اسفند با تورم ۲.۴درصدی، بیشترین نرخ تورم ماهانه کشور را در کارنامه اصفهان ثبت کردند.
شواهد همچنین نشان می‌دهد که استان‌های تهران و سیستان و بلوچستان هرکدام ۲ بار موفق به کسب کمترین تورم استانی خوراکی‌ها در سال ۱۴۰۲ شدند که منفی هم بود. متوسط تورم ماهانه خوراکی‌ها در سال گذشته۱.۶درصد گزارش شد.تورم کالاهای غیرخوراکی هم به دلیل تأثیرپذیری کمتر از قیمت‌گذاری دستوری نسبت به کالاهای خوراکی، پراکندگی بیشتری نشان داد.درمجموع تورم بخش غیرخوراکی‌ها و خدمات در سال ۱۴۰۲ از ۲۵ درصد تا ۴۳ درصد در استان‌ها متغیر بوده است.
اما داده‌های جدید مرکز آمار نشان می‌دهد که تورم سالانه خوراکی‌ها در شهریور ۱۴۰۳ رکورد زده و به کمترین سطح خود در نزدیک به ۴ سال اخیر رسیده است. در ماه یادشده نرخ سالیانه گروه خوراکی در همه استان‌ها نسبت به مردادماه کمتر شده است. این بدین معناست که سرعت رشد سطح عمومی قیمت‌ها کاهش‌یافته است. نکته حائز اهمیت در این گزارش این است که از بین ۳۱ استان کشور، تورم خوراکی سالیانه ۲۱ استان تورم زیر ۳۰ درصد بوده است.تورم نقطه‌به‌نقطه کالاهای خوراکی نیز که نشان‌دهنده تغییر قیمت این اقلام در شهریور امسال نسبت به شهریور سال گذشته است، نسبت به مرداد کاهش‌یافته و به ۲۳.۸ درصد رسیده است. این نرخ در مردادماه ۲۴.۴ درصد بوده است.اما اتفاق مهم‌تری که در این شاخص‌ها مشاهده‌شده، کاهش چشم‌گیر تورم سالانه اقلام خوراکی، آشامیدنی و دخانیات است.تورم سالانه خوراکی‌ها در مرداد امسال ۳۰.۲ درصد بوده اما در شهریورماه به ۲۹.۱ درصد رسیده است. این رقم، کمترین تورم سالانه خوراکی‌ها از آذر ۱۳۹۹ به تاکنون محسوب می‌شود.
بااین‌وجود در اصفهان نرخ تورم خوراکی‌ها در شهریور با ۳۲.۷درصد به رتبه اول کشور رسید.بدین ترتیب باید تورم خوراکی‌ها و عدم تنظیم بازار در اصفهان توسط نهادهای ذی‌ربط را متهم اصلی تورم درشت اصفهان قلمداد کرد.
مقصر اصلی تورم اصفهان
سال گذشته سهم میوه و سبزی از هزینه خوراکی خانوار اصفهانی ۱۶.۶درصد بوده که رتبه ۱۶کشور را داشته، سهم نان از هزینه خوراکی خانوار اصفهان ۳.۶درصد ثبت‌شده که در رتبه۱۱کشور قرارگرفته، سهم لبنیات و تخم‌مرغ هم از هزینه خوراکی خانوار اصفهانی ۱۱درصد بوده و رتبه۱۳کشور را ثبت کرده است.تورم سالانه اصفهان نیز در شهریور حدود۳۸درصد اعلام‌شده که رتبه نخست استان‌های کشور را داشته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تورم کل استان‌های برخوردار و پردرآمد بیشتر توسط «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» اعمال می‌شود و تورم کل مناطق محروم‌تر و کم‌درآمدتر بیشتر تحت‌الشعاع تورم گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» قرار می‌گیرد .دلیل این اتفاق این است که بخش زیادی از الگوی مصرف خانوارها به سطح درآمد آن‌ها بستگی دارد. هر چه درآمد خانوارها بیشتر باشد، سهم گروه غیرخوراکی و خدمات از سبد مصرفی بالا می‌رود و سهم گروه خوراکی کاهش می‌یابد. این بدین معنا نیست که افراد پردرآمد خوردوخوراک کمتری دارند، بلکه نسبت خوراکی به درآمد آن‌ها کاهش می‌یابد. از طرف دیگر، با کاهش درآمد سهم قابل‌توجهی از سبد مصرفی را گروه خوراکی تشکیل می‌دهند.متوسط هزینه سالانه خانوارهای اصفهان در سال قبل ۱۹۱میلیون تومان بوده که استان را در رتبه ۷کشور قرار داده و متوسط درآمد در همان سال۲۵۸میلیون تومان ثبت‌شده تا باز هم استان در رتبه ۷کشور قرار بگیرد. بدین ترتیب میزان پس‌انداز اصفهانی‌ها در سال گذشته بین ۶۵تا۷۰میلیون تومان بود و استان از این نظر در رتبه چهارم کشور ایستاد. متوسط نرخ پس‌انداز کشور هم ۵۰.۴میلیون تومان بوده است.
با داده‌های فوق بازهم باید مقصر اصلی تورم را در میان خوراکی‌ها جستجو کرد؟
شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوار اصفهانی در گروه خوراکی و آشامیدنی در سال۱۳۹۵عدد۲۱.۵ بوده که این نرخ در سال گذشته به ۲۴۵.۴افزایش یافت. در سال۱۴۰۲فقط گروه رستوران و هتل با شاخص۲۹۴.۵وضعیت بدتری ازنظر تورم نسبت به خوراکی‌ها در اصفهان داشته است. در سه‌ماهه نخست سال جاری هم شاخص خوراکی‌ها به ۲۹۴کاهش‌یافته که همچنان از شاخص هتل و رستوران با عدد۳۸۳.۲عقب‌تر است.
اما در سال جاری شاخص‌های گروه خدمات به‌یک‌باره جهش کرده‌اند. بهداشت و درمان با عدد۲۸۳.۴،حمل‌ونقل با ۲۴۳.۳،پوشاک و کفش با ۲۶۵و مسکن و آب و برق با ۲۶۱.۸بیشترین جهش تورمی را نسبت به سال قبل ثبت کردند که البته سرگروه همه گرانی‌ها پس از هتل و رستوران، خوراکی و آشامیدنی است. بدین ترتیب مقصر اصلی تورم درشت در دو سال اخیر خوراکی‌ها و در سال جاری خوراکی‌ها و خدمات بوده که البته همچنان خوراکی‌ها سهم درشت‌تری در رشد تورم اصفهان دارند.می‌توان گفت مسوولان تنظیم بازار و شهرداری در ایجاد چنین وضعیتی سهم داشته‌اند و درنهایت مسکن سهم کمتری در تورم اصفهان داشته است.
