ممنوعیت واردات برنج با طعم گرانی
ممنوعیت واردات برنج به کمبود و گرانی منتهی شد
کشت برنج در ایران سابقه تاریخی دارد، برنامه هفتم توسعه هم برای تأمین ۹۰درصد برنج مصرفی مردم در داخل کشور برنامه‌ریزی‌شده است؛ اما مسئله موردتوجه کم‌آبی و خشک‌سالی استان‌هایی است که در این سال‌ها با ممنوعیت کشت برنج روبرو بوده‌اند.
اصفهان که خود از تولیدکنندگان برنج است به دلیل شرایط خشک‌سالی در این سال‌ها، سطح زیر کشت برنج خود را کاهش محسوسی داده است. کشت برنج در این استان از سطح ۲۲ هزار هکتار به حدود سه تا چهار هزار هکتار کاهش‌یافته است.
علاوه بر این بسیاری از اراضی کشاورزی به دلیل عدم توجیه اقتصادی تغییر کاربری رسمی یا غیررسمی داشته و به باغ، ویلا و خانه تبدیل‌شده‌اند. در دیگر اراضی موجود در استان نیز کشت برنج به‌صورت سنتی انجام می‌شود و انتظار بهره‌وری چندانی وجود ندارد.
هرچند بنا بر اعتقاد کشاورزان، تولید برنج اصفهان در هیچ زمانی به آن میزانی نبوده که پاسخگوی تقاضای داخل باشد و خواه‌ناخواه نیاز به واردات از استان‌های دیگر و کشورهای خارجی محسوس است.
حالا بنا به ادعای کشاورزان و فعالان این بخش، تولید برنج به دلایلی مانند کمبود بارش، خشک‌سالی و.. کاهش بیشتری داشته و برای تنظیم بازار به واردات نیاز است .
چه‌بسا عمده‌ترین و مهم‌ترین دلیل برای گرانی برنج، اعم از داخلی و خارجی کمبود عرضه این محصول به بازار است .
شرایطی که روزبه‌روز عطش بازار را بیشتر و دلالان را پرانگیزه‌تر برای احتکار بیشتر کرده است. از طرفی کاهش تولید و از سویی ممنوعیت واردات، باعث شده است عده‌ای سودجو با احتکار این محصول، آن را به‌طور قطره‌چکانی با نرخ گران‌تر به بازار عرضه کنند.
ظاهرا متولیانی هم با آگاهی از این موضوع، درصدد ممانعت هستند. اما جریان به‌قدری وسیع است که مهارش تقریباً ناممکن و اکنون به‌جایی رسیده‌ایم که ممنوعیت واردات برنج با شعار حمایت از تولید داخلی، نه‌تنها کمکی به رونق بازار برنج ایرانی نکرده بلکه اقشار آسیب‌پذیر را هم تحت‌فشار بیشتری گذاشته است.
دغدغه‌ای برای سفره مردم
ممنوعیت واردات برنج برای چند ماه در سال، از زمانی رقم خورد که دولت به این نتیجه رسید برای حمایت از تولید داخلی باید واردات، ممنوع و از سال ۱۳۹۰هم این موضوع، تبدیل به قانون شد. تا امسال که همچنان این قانون درروند اجرا قرار داشته و البته در این سال‌ها با پیامدها و واکنش‌هایی هم همراه بوده است.
سهرابی مجری طرح برنج وزارت جهاد کشاورزی نیاز سالانه برنج کشور را با احتساب جمعیت ۸۶ میلیون نفری و متوسط سرانه مصرف ۳۵ کیلوگرم، حدود ۳ میلیون تن برآورد می‌کند.
طبق گزارش مرکز آمار ایران و موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی نیز سرانه مصرف به ۲۷ کیلوگرم رسیده است. که اگر سرانه مصرف برنج بر اساس گزارش مرکز آمار این عدد باشد، تولید و تأمین ۳ میلیون تن برنج، نیاز ۱۱۱ میلیون نفر را برآورده می‌کند.
حال با توجه به پیش‌بینی برداشت ۲.۷ میلیون تن برنج، واردات ۴۹۱ هزار تن از این محصول در ۵ ماهه نخست امسال و باقیمانده انبارهای کارخانه‌های شالی‌کوبی و کشاورزان از سال گذشته، از نظر این مسوول، نیازی به واردات نداریم.
با این توضیح که انبار کارخانه‌های شالی‌کوبی و کشاورزان در سال جاری مملو از برنج بوده و دغدغه کشاورزان درزمینهٔ فروش این محصول است.
در این حال باوجود طرح مباحثی مانند بی‌نیازی به واردات برنج، بحث اصلی دلایل گرانی یک‌باره این محصول است.
و البته نه برنج ایرانی که تجربه‌گرانی آن همیشگی بوده اینجا حرف از وارداتی‌هایی است که باقیمت مناسب‌تری به دست مصرف‌کننده می‌رسید.اما چند ماهی است که باقیمت بالاتری عرضه می‌شود.
عدم واردات کافی در ۴ماهه اول سال و آغاز ممنوعیت ۴ ماهه از مردادماه، به‌علاوه افزایش تقاضای برنج در ماه‌های محرم و صفر باعث شد برنج‌های خارجی در بازار کمیاب و درنتیجه گران‌تر شود که این اتفاق تأثیر مستقیمی را در گران‌تر شدن برنج ایرانی نیز داشت.
و اکنون افزایش نرخ برنج ایرانی و بی نظارتی بر واردات محصول خارجی موجب شده است به‌غیراز دغدغه سفره مردم، رکود این بازار برای فعالان به یک چالش تبدیل شود.
اخطاری است که اعضای انجمن برنج کشور با اعلام وضعیت قرمز به مسئولین اعلام کرده‌اند .
جریان ازاین‌قرار است که امسال، پیش از مردادماه که آغاز دوره ممنوعیت فصلی واردات برنج، است حدود صد هزار تن از این محصول به مبادی ورودی کشور رسیده بود. اما به دلیل تأخیر در تخلیه کشتی‌ها و انجام تشریفات گمرکی این برنج‌ها تا اول مردادماه ترخیص نشد و با شروع دوره ممنوعیت علی‌رغم مصوبه ستاد تنظیم بازار، ترخیص آن‌ها متوقف و از این رو باوجود ثابت ماندن نرخ ارز ترجیحی و همچنین قیمت جهانی برنج وارداتی نسبت به سال گذشته اما شاهد افزایش حدود ۵۰ درصدی قیمت برنج خارجی در سطح بازار بوده‌ایم.
در همین راستا با توجه به مصرف برنج خارجی توسط قشر بالایی از کشور، اخیراً انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران در نامه‌ای خطاب به «محمدرضا عارف» معاون اول رئیس‌جمهور به رسوب ۱۰۰ هزار تن برنج در مبادی ورودی کشور اشاره و یادآور شده است که باوجوداین میزان برنج در گمرکات کشور، کاهش عرضه برنج وارداتی در بازار به افزایش قیمت‌ها منتهی شده است.
از طرفی هم خبرهایی حکایت از آن دارد که وزارت جهاد کشاورزی بیم آن دارد اگر اکنون‌که فصل برداشت برنج است این محموله خارجی از گمرکات ترخیص شوند، امکان مخلوط با برنج‌های ایرانی و فروش باقیمت بالا را دارد به این دلیل، اعلام کرده است تا آبان ماه و اتمام فصل برداشت هیچ محموله‌ای اجازه واردات ندارد.
با این اوصاف، در این ایام ممنوعیت، علی‌رغم تولید داخل، بازهم به دلیل رسوب برنج‌های خارجی در گمرکات، با کمبود و گرانی این کالا مواجه هستیم.
از بی‌نیازی به واردات تا گرانی ۵۰ درصدی برنج
بر طبق گزارش مرکز آمار، سرانه مصرف برنج وارداتی در نقاط شهری ۵۸درصد و در نقاط روستایی ۷۰درصد است.
با این اوصاف مشخص می‌شود که بخش بزرگی ازمصرف‌کنندگان، برنج وارداتی را به دلایلی چون خوش پخت بودن، نوع ذایقه و غالبا هم به علت ارزانی آن نسبت به محصول داخل ترجیح می‌دهند، اگرچه تعدادی از مردم با هر شرایط و قیمتی مصرف‌کننده برنج ایرانی هستند.
در این حال، موضوع قابل‌بحث آن‌که چرا باوجود ادعای تأمین کامل برنج از طریق کشت داخل و وارداتی که از قبل انجام‌گرفته است قیمت انواع برنج ایرانی و خارجی تا ۵۰ درصد در این چند ماه اخیر گران شده است؟
مسئله‌ای که وزارت صمت اعلام کرده و حتی نسبت به وقوع بحران در این حوزه و احتمال افزایش قیمت‌ها در ماه‌های آتی هشدار داده است.
به نظر می‌رسد ریشه این نوع از مشکلات، به بی‌برنامگی و ضعف مدیرانی بازمی‌گردد که خالق چنین چالش‌هایی هستند.
بدون شک، در صورت صحت آمار ارایه شده، درشرایط فعلی نباید با کمبود برنج روبرو باشیم در حالی که خود ازتولیدکنندگان آن بشمار می‌آییم.
