خودکفایی پالایش نفت در ساخت داخلی قطعات
جناب آقای دکتر هاشمی ارزیابی شما از کاهش وابستگی در شرایط تحریم و توسعه صادرات تجهیزات و دانش فنی و بومی سازی کاتالیستها به خصوص در حوزه پالایش و پتروشیمی چیست؟
بدون شک وجود تحریم‌ها بی تاثیر نیست و می‌توان گفت در مواقعی به لحاظ کمی، صنعت نفت را در موضوع تولید و سرمایه گذاری در بخش‌های بالادستی و پایین دستی تحت تاثیر قرار داد؛ اما منشا اثرات مثبتی به لحاظ کیفی در صنعت نفت نیز شد که باید از این اثرات مثبت به عنوان فرصت سازی‌های نفتی که بعضاً بی سابقه یا کم سابقه هستند یاد کرد. برای خنثی سازی و مقابله با تحریم‌ها و محدویتها در صنعت نفت نباید منتظر ماند و چشم امید به خارج از کشور داشت زیرا که مقوله انرژی در جهان یک مقوله راهبردی است و همه کشورهای جهان و بویژه قدرت‌های این حوزه از همین زاویه و ایجاد وابستگی برای کشورهای در حال توسعه به آن نگاه می‌کنند. به همین دلیل برای پیشرفت و قطع وابستگی در این بخش و مقابله با آسیبها و فشارهای خارجی باید با تقویت خودباوری، اتکاء به توان و دانش داخلی برای تامین قطعات مورد نیاز و دستیابی به فناوری‌های روز دنیا حرکت کنیم که این حرکت در شرکت پالایش نفت بندرعباس با بومی سازی بسیاری از تجهیزات و قطعات حوزه پالایشگاهی و همچنین بومی سازی فناوری‌های روز دنیا با اجرای طرح ملی ارتقای کیفیت محصولات سنگین انجام شده است.
ما باید به سمت خودکفایی حرکت کنیم و از وابستگی در زمینه‌های مختلف بکاهیم، باید بتوانیم با استفاده از ظرفیتهای داخلی به سمت بومی سازی تولیدات گام برداریم. ما ظرفیت انسانی لازم را برای توسعه‌ی تولید تجهیزات و اقلام راهبردی را در اختیار داریم و باید از این ظرفیت نهایت بهره را ببریم. مزیت اصلی کشور جمهوری اسلامی ایران در صنایع نفت، گاز و نیروگاهی در این است که با استفاده از ظرفیت نخبگان کشور در حوزه شرکتهای دانش بنیان، به بومی سازی و تولید اقلام راهبردی صنایع پرداخته و از همین محل پس از بومی سازی، تولیدات را توانستیم به خارج از مرز‌ها ارسال نماییم و در کشور‌هایی از جمله در ونزوئلا، عراق و برخی دیگر از کشورها این تجهیزات و خدمات فنی مهندسی را بکار بگیریم.
شرکت پالایش نفت بندرعباس هم به عنوان یکی از شرکتهای مهم پالایشی وظیفه تولید فرآورده‌های نفتی استراتژیک مورد نیاز کشور را دارد که اساس و پایه این تولید فرآیندهای پیچیده علمی و همچنین اجرای طرحهای توسعه محور متکی بر دانش برای تولید محصولات با کیفیت مطابق با استاندارد‌های جهانی برای تامین انرژی بخش‌های مختلف جامعه، از بخش حمل و نقل گرفته تا فعالیت نیروگاه‌ها و فعالیت کارخانه‌های کوچک و بزرگ است که موجب شکوفایی اقتصاد و در نهایت پویایی کل کشور می‌شود. از این روز متخصصان شاغل در این حوزه در بسیاری از موارد توانستند با تکیه بر تخصص، توانایی و استفاده از ظرفیتهای علمی و پروژه‌های دانش بنیان داخلی علاوه بر جلوگیری از توقف تولید و افزایش امنیت تولید، موجب قطع وابستگی، صرفه جویی اقتصادی و همچنین جلوگیری از خروج ارز از کشور شوند.
دسترسی به کاتالیست با کیفیت ایرانی مزایای بسیاری دارد که شاید مهمترین آن در دسترس بودن شرکت سازنده برای تضمین محصول و همچنین قیمت مناسب و صرفه اقتصادی آن باشد و این امر موجب می‌شود در هنگام فرا رسیدن زمان تعمیرات اساسی برای واحد‌هایی که نیاز به تعویض کاتالیست دارند به شکل مناسبتر و مطمئن تر بتوان برنامه ریزی کرد و نگرانی بابت تحریم‌ها و عدم دسترسی به کاتالیست با اعیار مشخص را نداشته باشیم.
صنعت پالایش در حوزه ساخت داخل الگوی سایر بخشها بوده و راهگشا در رفع موانع اجرایی دانش بنیان‌ها و شرکتهای داخلی ، چه اقداماتی در این مسیر انجام شده است؟
صنعت دانش بنیان یکی از ارکان اصلی و اساسی در رشد، توسعه و قطع وابستگی است و صنعت نفت به عنوان یکی از ارگانهای مهم توسعه کشور می‌تواند در حوزه تولید دانش و اشتغال دانش بنیان نسبت به استانداردسازی کلیه محصولات تولیدی و فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ارزش آفرینی کند. با بومی‌سازی تجهیزات و فناوری‌های حیاتی، این صنعت بویژه در حوزه پالایش که تامین کننده انرژی مورد نیاز جامعه است، به دنبال تقویت انعطاف پذیری عملیاتی خود و به حداقل رساندن وابستگی‌های خارجی است. پشتوانه این محرک بومی‌سازی در شبکه‌ای قوی از شرکتهای دانش‌بنیان فعال در حوزه ساخت داخل نهفته است و این شرکتهای راهبردی دانش‌بنیان بویژه شرکتهای فعال در حوزه ساخت داخل و بومی سازی قطعات به‌عنوان پایه‌های اصلی در زنجیره ارزش صنعت نفت عمل می‌کنند و فناوری‌های پیشرفته، متدولوژی‌های جدید و بومی‌سازی تجهیزات را در بخش‌های مختلف عملیاتی وارد می‌کنند.
شرکت پالایش نفت بندرعباس هم از جمله شرکتهای پیشرو در حوزه بومی سازی فناوری‌های فرآیندی صنعت پالایش نفت، حمایت از ساخت داخل و فعالیتهای دانش بنیان است که در بسیاری از موارد و با اتکاء به دانش داخلی و متخصصان این شرکت و با مهندسی معکوس و بدون نقشه اولیه، بسیاری از قطعات و فرآیندها را بومی سازی کرده و در راستای حفظ تولید مستمر و با اطمینان کامل، در این شرکت از آنها استفاده شده است. اعتماد به توانایی متخصصان داخلی و حرکت به سمت فعالیتهای دانش بنیان که در بسیاری از اقدامات و پروژه‌های شرکت پالایش نفت بندرعباس مد نظر قرار گرفته است، دستاوردهای بسیاری از جمله قطع وابستگی به خارج، جلوگیری از خروج ارز از کشور، بی اثرسازی تحریم ها، تولید مستمر، صرفه جویی و بهبود عملکرد اقتصادی را به همراه داشته است و با توجه به پیشرفتها و دستاوردهای برجسته این شرکت در حوزه تولید، توسعه و اجرای طرحهای ابتکاری و خلاقانه و افزایش کمیت و کیفیت فرآورده‌های تولیدی با منشاء طرح های دانش بنیان از جمله در دست اجرا داشتن یکی از پیچیده ترین و تخصصی ترین طرحهای ملی دانش بنیان، برای ارتقای کیفیت محصولات سنگین که با دانش کاملا بومی و ایرانی در حال اجرا است، می‌توان گفت شرکت پالایش نفت بندرعباس شرکتی دانش بنیان است و برای این منظور در ساختار شرکت با اخذ تائیدیه‌های لازم توجه به این مقوله مهم را لحاظ کردیم و ساختار دانش بنیان و واحد کارآفرینی و اشتغال دانش بنیان را نیز برای نخستین بار در بین شرکتهای پالایشی در این شرکت پالایشی ایجاد کردیم. در کنار واحد کارآفرینی و اشتغال دانش بنیان همچنین ستاد تحول آفرین و دانش بنیان نیز با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان این شرکت با هدف بهره گیری از خرد جمعی، انتقال تجربه، علمی سازی فرآیندها و شناسایی فرصتها و ظرفیتهای دانش محور راه اندازی گردید.
شرکت پالایش نفت بندرعباس با چه تعداد شرکت دانش بنیان و فناور برای ساخت داخل همکاری دارد؟ و چه تعداد تجهیز و کالای ساخت داخل را در دستور کار داشته و دارد ؟
یکی از عوامل کلیدی در دستیابی به موفقیت در حوزه ساخت داخل و بومی سازی قطعات مورد نیاز ، انعقاد قرارداد با شرکتهای دانش بنیان است که این قرارداد‌ها انتقال فناوری و دانش فنی مورد نیاز را تسهیل می‌کند. از آنجائیکه صنعت نفت صنعتی دانش محور و تکنولوژی محور است، لازم و ضروری است به سمت استفاده حداکثری از ظرفیت شرکتهای دانش بنیان حرکت کرد زیرا این همکاری راه‌حل‌های نوآورانه را به ارمغان می‌آورد که موجب ارتقای دانش فنی و توسعه فناوری‌های پیشرفته و در نهایت افزایش کارایی و پایداری می‌شود.
در این مسیر شرکت پالایش نفت بندرعباس نیز با هدف بهبود عملکرد و کاهش ریسک‌های عملیاتی و تکیه بر توان داخلی موفق شده است با 35 شرکت دانش بنیان در زمینه اجرای پروژه و ساخت قطعات مورد نیاز همکاری کند که حاصل این ارتباط ساخت و بومی سازی 2 هزار و 283 قطعه و 8 پروژه به ارزش بیش از 13 میلیارد ریال بوده است.
در حال حاضر چه تعداد از تجهیزات و دانش فنی در زیرمجموعه‌ها داخلی سازی شده است؟
حمایت از ساخت داخل برای تامین دستگاه ها، تجهیزات و ادوات مورد نیاز از سیاستهای مهم صنعت نفت برای بی اثرسازی تحریم‌ها و استمرار تولید است که در این راستا در شرکت پالایش نفت بندرعباس مطابق با سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی برنامه ریزی و استراتژی تعریف شده است که بر اساس این استراتژی و با اعتماد به سازندگان داخلی برای تامین قطعات و کالاهای مورد نیاز موفق شده ایم 61 درصد از قطعات مهم و مورد نیاز خود را از داخل کشور تامین کنیم که این اقدام علاوه بر حفظ منابع و صیانت از سرمایه‌های ملی و جلوگیری از خروج ارز از کشور موجب کاهش ریسک توقف تولید به دلیل عدم دسترسی به قطعات به واسطه تحریم، تسریع و تسهیل در تامین قطعات و در نهایت ایجاد بهبود در فرآیندهای عملیاتی و استمرار تولید شده است.
در شرکت پالایش نفت بندرعباس تاکنون موفق شده ایم در حدود 36 هزار قطعه مهم و استراتژیک به تعداد کل بیش از 38 میلیون قطعه را بومی سازی کنیم که در حدود 58 میلیون یورو صرفه جویی به همراه داشته است و این دستاورد علاوه بر کمک به استمرار تولید و جلوگیری از هرگونه وقفه در امر تامین پایدار انرژی مورد نیاز کشور و خروج ارز از کشور، موجب توانمندی و ایجاد اعتماد به نفس در تولیدکنندگان داخلی و همچنین خودباوری نسبت به توان و ظرفیت کشور شده است.
موارد اصلی ساخت داخل بیشتر در چه حوزه‌هایی بوده است؟ ذکر موارد به شکل جزئی تر بفرمایید.
بسیاری از اقلام ساخته شده جزء قطعات و تجهیزات مهم و حیاتی صنعت پالایش نفت است که استمرار تولید را تضمین می‌کند که در شرکت پالایش نفت بندرعباس پس از سال‌ها کار در حوزه مهندسی معکوس و بازدید از سازندگان و تولید کنندگان توانمند و قبول ریسک، توانسته ایم در راستای تامین قطعات و تجهیزات در حوزه‌های متفاوت به روش مهندسی معکوس از طریق برونسپاری اقدام کنیم که اگر بخواهیم بطور جزئی تر به آن اشاره کنیم، هم اکنون 95 درصد قطعات ماشین آلات دوار، 95 درصد قطعات مکانیکال سیل، 85 درصد قطعات دستگاه‌های ثابت، 65 درصد قطعات ابزار دقیق، 65 درصد قطعات الکتریکی، 80 درصد شیرآلات صنعتی و 95 درصد مواد شیمیایی شامل رنگ ها، روغن‌ها و کاتالیستها در این شرکت پالایشی از تولید کنندگان داخلی تامین می‌شود.
اگر به دیگر اقدامات موفق در پالایشگاه نفت بندرعباس در راستای مقابله با تحریم‌ها بخواهیم اشاره کنیم می‌توان به دستاوردهای مهم و بی نظیری در صنعت پالایش نفت مانند تولید اسیدکلریدریک گازی مورد استفاده در صنایع پالایشگاهی، ساخت قطعه الکتریکی کنترل کننده گرمکن واحد احیاء کاتالیست که با مهندسی معکوس و تحلیل عملکرد قطعه ساخته و از توقف تولید جلوگیری کرد، انجام طرح احیاء جاذب های سامانه خالص سازی هیدروژن با استفاده از گاز ازت داغ ، طراحی، نصب و راه اندازی P.L.C برای واحدهای خشک کننده هوای ابزار دقیق،تعمیر کارت های AVR ژنراتورهای پالایشگاه و طراحی، ساخت، نصب و راه اندازی سیستم اطفاء حریق توربینهای گازی در پالایشگاه نفت بندرعباس اشاره نمود.
