با تشکر از باد

مسئولین شهر دراین‌بین باوجود تمامی تلاش‌هایی که در راستای تعطیلی شهر داشته‌اند، موفق به حل مشکل به‌صورت اساسی نشده و کماکان در حال بیان صحبت‌های کلی و ارجاع به آینده با تکیه‌بر کلیدواژه‌هایی مبنی بر گسترش حمل‌ونقل عمومی و جلوگیری از توسعه صنایع آلوده هستند اما از این کلیدواژه‌ها نیز اثر عینی به چشم نمی‌رسد و آنچه شهروندان در سطح اصفهان مشاهده می‌کنند، لایه‌های خاکستری مایل به قهوه‌ای در هواست. اقداماتی از جنس تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و ادارات، زوج و فرد از درب منزل و آرزو برای وزیدن باد اگرچه تا حدی از عبور و مرور بیشتر ماشین‌ها جلوگیری می‌کند اما درنهایت توان آلودگی هوا بیشتر از توان مسئولین شهر است.

همین چند روز پیش بود که امیر سامع، عضو کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر اصفهان به سایت انتخاب درباره آلودگی هوا گفته بود:

«وضعمان اصلا خوب نیست. بخش مهمی از این آلاینده‌ها به خاطر صنایع پیرامون شهر، بخشی به خاطر منابع متحرک ازجمله خودرو‌ها و بخشی نیز به خاطر ساختمان‌هاست. اقدامی که سال گذشته انجام دادیم مربوط به این بود که هر ساختمانی مقررات محیط‌زیست را رعایت کند و برق کمتری مصرف کند و مصرف آب را کاهش دهد، تا ۵۰ درصد می‌تواند عوارض ساختمان و تراکم آن کمتر شود. قطعا کار‌های فعلی کافی نیست و وضع خوبی نداریم. الان بحث جابجایی نیروگاه شهید منتظری مطرح‌شده است که باید به‌مرور انجام شود.»

باوجود تمامی این تفاسیر و ابراز تاسف ها برای آلودگی هوا، یک نکته کماکان مبهم باقی‌مانده است. دولتی‌ها معتقدند که آلودگی هوا اصفهان چندان هم به مازوت سوزی و گازوییل‌سوزی و کوره‌های بلند کارخانه‌ها مربوط نیست و وسایل نقلیه متهم پررنگ‌تری هستند اما سوال اینجاست که دقیقا متهم اصلی آلودگی را باید در کدام نقطه یافت؟ آیا صنایع با توجیهات اقتصادی خود باید به مسیرشان ادامه دهند و کسی هم توانایی مقابله با آن‌ها را نداشته باشد؟ مسئله اساسی‌تر نقطه انتهایی این روند است که بالاخره تا کجا باید این وضعیت را تحمل کرد؟

برخی کارشناسان نیز معتقدند با آوردن آب دریای عمان به اصفهان وضعیت نه‌تنها بهتر نخواهد شد بلکه عامل مهمی برای توسعه بیشتر صنعت ایجاد می‌شود که در پی آن آلودگی هوا شدت بیشتری می یاد. اگر تاکنون صنایع دست‌به‌عصا برای توسعه آلودگی خود قدم برمی‌داشتند حالا با آمدن آب دیگر مشکلی برای توسعه بیشتر ندارند. برخی در مقابل این ادعا می‌گویند که رشد صنایع و توسعه استان مهم‌تر از هر‌چیز است اما سوال دیگری که دراین‌بین پیش می‌آید این است که یک اصفهان با آب اندکی در کف رودخانه، اگر نتوان در هوای آن نفس کشید به چه دردی می‌خورد؟ بیایید فرض بگیریم که اصفهان جریان دائمی زاینده‌رود را به دست بیاورد، ثروت کلانی نیز از گسترش صنایع کسب کند اما بالاخره یک کارگر زنده باید وجود داشته باشد که در آن کارخانه کار کند یا یک شهروند سالم باید وجود داشته باشد که لب آن رودخانه بنشیند! نتیجتاً برخورد با اصفهان باید به نسبت واقعیت‌های عینی آن باشد نه اهداف دورودرازی که مشخص نیست چه بلایی سر بقای شهر می‌آورد.

اگر در این دوره باد به کمک مدیریت استان آمد تا مقداری وضعیت هوا بهتر شود اما این روند همواره این‌گونه باقی نخواهد ماند.

محمد درویش، کارشناس محیط‌زیست، دراین‌باره گفته است:

«اصفهان دو سناریو دارد، یک سناریو بدبینانه این است که در سال ۱۴۰۹ با توجه به اینکه مخازن سفره‌های زیرزمینی‌اش تمام می‌شود مردم مجبور به مهاجرت هستند، سناریو خوش بیانه هم ۱۴۱۸ است که آن‌وقت در صورت عدم‌اصلاح مبلمان شهری و رفتار صنایع ناچار به مهاجرت می‌شوند. اگر موضوع آلودگی هوا را هم به آن اضافه کنیم و با توجه به اینکه اصفهان بیشتر از اهواز و تهران روزهای ناسالم دارد، حتی قبل از تمام شدن آب، هوای اصفهان تمام شود و مردم قبل از فرار از تشنگی، از فقدان اکسیژن مجبور به رفتن شوند. اصفهان دو سناریو دارد، یک سناریو بدبینانه این است که در سال ۱۴۰۹ با توجه به اینکه مخازن سفره‌های زیرزمینی‌اش تمام می‌شود مردم مجبور به مهاجرت هستند، سناریو خوش بیانه هم ۱۴۱۸ است که آن‌وقت در صورت عدم‌اصلاح مبلمان شهری و رفتار صنایع ناچار به مهاجرت می‌شوند. اگر موضوع آلودگی هوا را هم به آن اضافه کنیم و با توجه به اینکه اصفهان بیشتر از اهواز و تهران روزهای ناسالم دارد، حتی قبل از تمام شدن آب، هوای اصفهان تمام شود و مردم قبل از فرار از تشنگی، از فقدان اکسیژن مجبور به رفتن شوند.»

این ادعاها صرفا مربوط به کارشناسان غیردولتی هم نیست و دولتی‌ها نیز صدایشان در برابر این وضعیت درآمده است. در ادامه اشاره‌ای خواهیم داشت به مصاحبه اخیر مدیرکل محیط‌زیست استان که در ادامه می‌خوانیم:

این‌ روزها کلان‌شهر اصفهان شاهد آلودگی هوای بسیار نابسامانی است و اعداد شاخص آلودگی هوا، اعداد بالایی هستند اما یکی از این عوامل آلوده‌کننده، شرکت ذوب‌آهن و در کنار آن کوره‌های آجرپزی قرار دارند.شرکت ذوب‌آهن یک برنامه جامع ارائه کرده که ممکن است تا سه سال آینده طول بکشد ولی کارهای بزرگی در شرف انعقاد قرارداد است. قطع گاز کوره‌های آجرپزی هم از چند روز پیش با حکم قضایی در دستور کار اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان قرار گرفت و به ترتیب گاز این کوره‌های آلاینده، قطع می‌شود.همین چند روز پیش یعنی  دوشنبه ۱۳ آذر بر اساس اطلاعات سامانه پایش کیفی هوای کشور، میانگین شاخص کیفیت هوا در کلان‌شهر اصفهان ۱۶۸ (AQI) و آلوده برای عموم ثبت‌شده است. شرایط آلودگی برای عموم اما برای پنجمین روزِ متوالی کیفیت هوای اصفهان را به رنگ قرمز و آلوده برای عموم درآورده است.کلان‌شهر اصفهان هفته گذشته را با روزهای آلوده‌ای سپری کرد و آغاز این هفته شرایطِ قرمزِ کیفیت هوا، مدارس را در تمامی مقاطع تحصیلی در ۳ روزِ پی‌درپی به تعطیلی کشاند. اصفهان در دو هفته گذشته تا به این‌ لحظه، هشت روزِ آلوده برای عموم و پنج روزِ آلوده برای گروه‌های حساس داشته و تنها چهار روز را در شرایط قابل‌قبول سپری کرده است. آلودگی هوای اصفهان در این روزهای پاییزی در شرایطی است که هنوز امسال، برودت هوا و پدیده وارونگی تجربه نشده است؛ با سرد شدن هوا در آستانه ورود به زمستان و امکان ایجاد پدیده وارونگی دما ممکن است این شرایط تشدید و اصفهان روزهای آلوده بیشتری را تجربه کند.اصفهان کمترین تعداد روزهای هوای پاک را در مقایسه با سایر کلان‌شهرهای ایران دارد و درحالی‌که صنایع آلوده‌کننده در شعاع ۵۰ کیلومتری آن پراکنده و روزانه بیش از ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو در آن تردد می‌کند، به گفته کارشناسان شرایط جغرافیایی و اقلیمی و کم بودن وزش باد ، آلودگی هوای این خطه را به‌مراتب پیچیده‌تر کرده است.