مدیران جدید بازار شهر
مدیریت شهری چه خوابی برای بازار اصفهان دیده است؟
هیات امنا تشکیل می‌شود
شهریور امسال، نباتی نژاد رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان از تشکیل هیات امنای بازار بزرگ اصفهان تا پاییز امسال خبر داد. به گفته او حدود یک سال از پیگیری تشکیل هیئت امنای بازار می‌گذرد. مصوبات تشکیل هیئت امنای بازار انجام و فرایندها طی شد و اساسنامه آن در فرمانداری به تصویب رسید. در حال حاضر ابلاغ دبیرخانه اجرایی هیات امنای بازار به شهرداری ابلاغ‌شده و شهرداری نیز آئین‌نامه اجرایی، ناحیه بندی بازار برای سهمیه‌های هیات امنا، چارت برگزاری انتخابات و برنامه‌ریزی برای پیش رویدادها، تبلیغات شهری، زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی و ارتباطی را پیگیری می‌کند.
او مهرماه از برگزاری انتخابات هیات امنای بازار اصفهان خبر داد. مصطفی نباتی نژاد همچنین توضیح داد که پیشنهاد این موضوع از سوی شورای اسلامی شهر به استانداری اصفهان اعلام‌شده و فرمانداری محور پیگیری آن است. دبیرخانه اجرایی این انتخابات نیز شهرداری منطقه۳ قرار دارد. ماجرا ازآنجا آغاز شد که مطالعات شورای اسلامی شهر اصفهان، ۵۰ مشکل در بازار بزرگ اصفهان را شناسایی کرد که مهم‌ترین آن‌ها سد معبر، ورود موتورسیکلت و ایمنی آن است. درنهایت دوره ششمِ مدیریت شهری به این نتیجه رسید که اقدامات حوزه بازار به‌صورت منسجم، نظام‌مند و طولانی‌مدت باید با همکاری بازاریان انجام شود. در این بررسی تاکید شد که ذی‌نفعان بازار ازجمله اداره اوقاف، حوزه علمیه، کلانتری و شهرداری و مالک بازار به‌عنوان ذی‌نفع‌محوری در قبال وضعیت فعلی بازار مسوولیت دارند.
بازاری که مدنظر شورای شهر است از سمت شمال به خیابان علامه مجلسی، از جنوب به بازارچه حسن‌آباد، از شرق به کوچه مشیر یا یخچال و از غرب به کوچه تلفن‌خانه محدود است و حدود ۸ هزار واحد صنفی را در برمی‌گیرد. تمرکز بر پیگیری مطالبات و درخواست‌ها و پیشنهاد‌های بازاریان از دستگاه‌های اجرایی، مواردی مانند ایمنی، امنیت، نظارت، سد معبر، مباحث فرهنگی، برندینگ بازار و... همچنین نظم‌بخشی به امور ازجمله وظایف هیات امنای بازار خواهد بود.
محمدباقر کلاهدوزان، مدیر منطقه سه شهرداری اصفهان به‌عنوان مسوولی که بیشترین وظیفه ایجاد هیات امنای بازار مدنظر مدیریت شهری بر عهده دارد، توضیح می‌دهد که وقتی قوانین بازار توسط خود بازاریان تعیین شود و آن‌ها در این تصمیمات دخیل باشند، عمل کردن به این قوانین نیز پایدارتر خواهد بود. او ایجاد هماهنگی بین بازاریان و متولیان شهرداری را امری ضروری می‌داند و تاکید می‌کند: اگر هیات امنا تشکیل شود ما به‌عنوان بازوی اجرایی حمایت‌های لازم را انجام می‌دهیم تا کارها بهتر و با سرعت بیشتری پیش برود. همچنین هم‌زمان با تشکیل هیات امنا آیین‌نامه‌ای تدوین می‌شود و مشارکت بازاریان برای حل‌وفصل مسائل افزایش خواهد یافت تا مردم و بازاریان به اجرای قوانین ملزم شوند.»
از توضیحات کلاهدوزان می‌توان این‌گونه برداشت کرد که مدیریت شهری قوانین لازم برای اداره بازار و رفع مشکلات مدنظر را به هیات امنا ارایه داده و آن‌ها نیز آنچه مصوب و ابلاغ‌شده را در سطح بازار اجرا می‌کنند. البته هنوز برای هرگونه پیش‌داوری زود است اما باید گفت که مرز بین نظارت و دخالت در عمل بسیار باریک است و در زمان اجرا اگر مراقبت‌های لازم انجام نشود، همپوشانی هم اتفاق می‌افتد.
ضمن اینکه اتاق اصناف اصفهان و کمیسیون نظارت که با حضور نمایندگان اکثر مسوولان استانی تشکیل می‌شود، می‌توانست مشکلات بازار را ساماندهی کند. حالا ایجاد هیات امنای بازار و قرار گرفتن آن در کنار مجموعه‌های یادشده، علامت سوال‌های بسیاری را در اذهان عمومی ایجاد کرده که برای رسیدن به پاسخ باید منتظر ماند و عملکردها را دید.
اتاق اصناف که به‌عنوان نماینده اصناف و مغازه‌داران بازار در جلسات مدیریت شهری حضور دارد، تشکیل هیات امنای بازار اصفهان را این‌گونه توصیف می‌کند: «تفکر ایجاد هیات امنای بازار اصفهان از نظم دهی و انضباط و تأمین انتظارات بازاریان و همچنین احساس وظیفه مسئولین استانی شکل گرفت. در پی این تفکر در شورای شهر، شهرداری و فرمانداری، نیروی انتظامی و غیره، اتاق اصناف به نمایندگی از صنوفی که در بازار مشغول فعالیت هستند در جلسات متعددی شرکت کرد. در حال حاضر بستر مهندسی‌شده مناسبی آماده‌شده تا فعالان بازار اصفهان بتوانند پرشور در فضای به وجود آمده مشارکت کنند. این مشارکت می‌تواند به حفظ سازه و بازسازی و ماندگاری و همچنین مسائل ایمنی و امنیتی بازار کمک کند. از سوی دیگر مسائل و مشکلات خرد و کلان بازاریان و فعالان اقتصادی در این محدوده را می‌توان سریع‌تر شناسایی و برای رفع آن مشکلات اقدام کرد.»
اواخر ماه قبل محمدعلی احمدی، فرماندار اصفهان درباره روند برگزاری هیات امنای بازار اصفهان در آذرماه، بر اهمیت اقناع نخبگان و موثران بازار اصفهان تاکید می‌کند و می‌گوید: «جلسات خوبی بین مؤثران بازار برگزارشده و این روند برای دیگر افراد که در موضوع بازار دخیل هستند مانند حوزه علمیه و یا برخی از علما، انجام و برنامه‌ریزی‌های لازم در این راستا صورت پذیرد.»
انتخابات کی و چگونه؟
سایتی در فضای مجازی با عنوان «هیات امنای بازار بزرگ اصفهان» راه‌اندازی شده که آیین‌نامه اجرایی نحوه برگزاری انتخابات هیات مدیره و بازرسان هیات امنای بازار اصفهان در آن درج‌شده است. طبق این آیین‌نامه هیات اجرایی برگزاری این انتخابات با ترکیب نمایندگانی از فرمانداری اصفهان (به‌عنوان رئیس)، رئیس اتاق اصناف مرکز استان اصفهان، نماینده شورای اسلامی شهر، مدیر منطقه ۳ شهرداری اصفهان به‌عنوان دبیر اجرایی، مدیریت بازرسی و نظارت اصناف استان اصفهان، نماینده اداره نظارت بر اماکن عمومی فرماندهی انتظامی استان اصفهان و نماینده بسیج اصناف و بازاریان استان اصفهان در ترکیبی ۷ نفره بر برگزاری انتخابات و برنامه‌ریزی برگزاری انتخابات نظارت دارند. محل استقرار هیات اجرایی در منطقه ۳ شهرداری و محل اخذ رأی توسط هیات اجرایی تعیین می‌گردد. مراحل انتخابات به شرح این آیین‌نامه به‌صورت الکترونیکی و حضوری است. بازار بزرگ اصفهان به ۱۱ ناحیه تقسیم‌بندی و مقرر شد هرکدام از این نواحی یک نفر برای هیات امنا داشته باشد و این افراد هیئت امنای بازار را تشکیل دهند؛ بنابراین تعداد اعضای هیات امنا بر اساس آخرین تقسیم‌بندی بازار ۱۱ نفر و حداقل تعداد داوطلبان عضویت در هیات امنا ۲۲ نفر است. انتخابات که قرار بود اواخر آبان ماه انجام شود حالا به آذرماه منتقل‌شده که زمان آن توسط فرمانداری اعلام می‌شود.
آنچه هست، آنچه باید باشد
بازار تاریخی اصفهان در دو دهه اخیر با تفکرات مختلف و توسط تشکیلاتی متفاوت اداره می‌شده که وضعیت موجود از مرمت تا موضوعات اقتصادی، فیزیکی و فرهنگی برآیند تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های آن‌هاست.
بازار اصفهان در دهه ۸۰ دارای هیئت امنای بازار به ریاست استاندار وقت و دبیر رئیس سازمان میراث فرهنگی بوده است که در چهار کارگروه تخصصی (کارشناسی حمل‌ونقل و ترافیک بازار- ایمنی و تأسیسات بازار- حفاظت و مرمت بازار – تخلفات بازار) با ترکیب اعضای متفاوت کارگروه‌ها مسایل بازار را حل‌وفصل می‌کرده است.
در ابتدای دهه ۹۰ کمیته عالی بزرگ اصفهان به ریاست معاون سیاسی امنیتی استاندار، نایب رئیسی شهردار اصفهان فعال بوده که اعضای موظفی کمیته، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، رئیس پلیس راهور استان اصفهان، مدیر سازمان نوسازی و بهسازی و رئیس اداره اوقاف و امور خیریه استان بودند که ذیل آن کمیته تخصصی با حضور شهردار منطقه، رئیس کلانتری، معاون میراث فرهنگی، رئیس پلیس راهور، انجمن اسلامی بازار، رئیس دفتر معاون سیاسی و امنیتی استاندار و معاونان شهرداری منطقه سه تشکیل و وظایفی برای دستگاه‌ها مشخص می‌شده که این ترکیب هنوز مبنای تصمیم‌گیری موضوعات بازار است. حالا با تغییر روند قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
مشکلات مربوط به بازار بزرگ اصفهان را می‌توان در چهار یا پنج دسته کلی ازجمله کالبدی (شامل فرسودگی بافت، مخروبه‌ها و انبارهای غیرمجاز)، ترافیکی (شامل ترددها، ترافیک، بدنه)، خدمات‌رسانی، زیست‌محیطی و ایمنی موردبررسی قرارداد. برای رسیدگی به این مشکلات، بازار نیازمند یک طرح مطالعاتی واحد است و بنابراین هر سازمان نباید به‌صورت منفک کار خود را پیش ببرد بلکه باید با یکدیگر مشارکت داشته باشند. این طرح جامع مطالعاتی می‌تواند یک خروجی ویژه برنامه‌ریزی برای بازار داشته باشد که هم سازمان‌های مربوطه به‌صورت واحد عمل کرده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و هم بازاریان در آن مشارکت داشته باشند.
هیات امنای جدید نه‌تنها باید با اوضاع فعلی بازار به‌خوبی آشنا باشند بلکه باید به مدیریت بازار ازنظر اجتماعی، اقتصادی، گردشگری، فرهنگی و تاریخی مسلط بوده و درعین‌حال به فرمول ارتباط بازار با اقتصاد شهری اصفهان آگاهی کامل داشته باشد. در غیر این صورت زیان وارده جبران‌پذیر نخواهد بود؛ چراکه میدان نقش‌جهان گویای اتصالِ مدبرانه و خوش‌طرح فضای شهری جدید با ساختار قدیمی‌تر شهر است. هیات امنای بازار و سایر سیاست‌گذاران این هیات باید توجه داشته باشند که میدان نقش‌جهان اصفهان غنیمتی بزرگ محسوب می‌شود که علیرغم عدم برنامه‌ریزی، به‌وسیله جذابیت‌های ذاتی فضایی و معماری تاریخی منحصربه‌فردش در برابر سیل ناهنجاری‌های خاص شهرهای امروزی و تهدیدهایی که کالبد این سایت تاریخی را هدف گرفته ایستادگی کرده و نه صرفاً یک میدان، بلکه مکانی برای تفریح و گردشگری و یک فضای شهری کامل محسوب می‌شود.
آن‌ها باید مدیریت گردشگری، ارزش‌گذاری اقتصادی، سیاست پولی و تصمیم‌گیری در مورد رونق، بهبود و توسعه وضعیت تجاری، اقتصادی و حفاظت از آن را مورد ارزیابی، سنجش و پایش قرار دهند. ارزش‌گذاری اقتصادی میدان نقش‌جهان اصفهان درفروش سوغات، صنایع‌دستی و فرش دست‌بافت، سرویس‌دهی مراکز اقامتی و پذیرایی جوار میدان، اجرای رویدادهای تجاری و همچنین پرداختی بازدیدکنندگان برای بازدید از مجموعه بناهای آن و حفاظت از آن باید موردتوجه قرار گیرد. درعین‌حال که باید سهم ارزش اقتصادی این میدان در میزان تولید ناخالص داخلی شهر اصفهان هم محاسبه‌شده و میزان آن افزایش یابد. بررسی تراز و تراکنش‌های مالی میدان از گردشگری، ظرفیت سنجی سرمایه‌گذاری در میدان، بررسی‌های مصرف انرژی و محاسبه مخارج گردشگری ورودی و داخلی از دیگر وظایف هیات امنای جدید میدان و سیاست گذران آن است.
در حوزه فرهنگی نیز باید تعاملی پویا بین گردشگری و میراث فرهنگی به‌گونه‌ای پایدار در جریان باشد. در گردشگر فرهنگی باید به عوامل فردی، ازجمله انگیزه، شخصیت، سن، جنسیت، تحصیلات و میزان آگاهی، در کنار عوامل محیطی مانند قوانین و مقررات محیط، خدمات سفر و گردشگری، رفتار جامعه میزبان و شرایط آب و هوایی و کالبد میدان خلاصه می‌شود که توجه به این موارد الزامی است.
