هوش مصنوعی یا AI جهان را تحت تأثیر داده و پژوهشگران از آن در حوزه‌های مختلفی از دنیای فناوری گرفته تا پزشکی از آن استفاده می‌کنند و پیشرفت در این زمینه ادامه دارد. در این مطلب می‌خواهیم شمارا به‌طور کامل با Artificial intelligence، انواع آن و کاربردهایش آشنا کنیم و همچنین ببینیم چه آینده‌ای در انتظار AI است.

هوشی که توسط ماشین ارائه شود به‌عنوان هوش مصنوعی شناخته می‌شود. این فناوری انقلابی در جهان امروزی در حال تبدیل‌شدن به مفهومی کاملاً شناخته‌شده است. در حقیقت شبیه‌سازی هوش انسانی در ماشین‌هایی است که می‌تواند برای یادگیری رفتارهای انسانی و تقلید آن‌ها برنامه‌ریزی شوند. چنین ماشین‌هایی توانایی یادگیری با کسب تجربه و همچنین انجام وظایف مختلف با روش‌هایی شبیه روش‌های انسانی رادارند.

با رشد فناوری‌هایی این‌چنینی کیفیت زندگی انسان‌ها بهتر می‌شود. امروزه تقریبا تمام افراد فعال در حوزه‌هایی که به‌نوعی با فناوری در ارتباط هستند، پس از آشنایی با این فناوری و درک آن می‌خواهند از طریق روش‌های مختلف از قابلیت‌های بالقوه آن بهره‌مند شوند یا حداقل اطلاعاتی را در مورد این قابلیت‌ها به دست آورند.

هوش مصنوعی چیست

پاسخ این سؤال به فردی که آن را می‌پرسد، بستگی دارد. افراد عادی که درک عمیقی از فناوری ندارند، ممکن است هوش مصنوعی را به ربات‌ها نسبت دهند. به اعتقاد عموم مردم هوش مصنوعی چیزی شبیه ربات‌های نابودگر است که خودش می‌تواند مستقل از انسان فکر و عمل کند؛ اما اگر از یک پژوهشگر فعال در این حوزه در مورد آن سؤال کنید، در پاسخ می‌گوید که این فناوری مجموعه‌ای از الگوریتم‌هایی است که می‌توانند بدون آنکه لازم باشد برای انجام کار خاصی ایجاد شوند، نتایجی را به همراه داشته باشند.

تاریخچه هوش مصنوعی

ایده جان بخشیدن به موجودات بی‌جان و تبدیل آن‌ها به موجودات هوشمند به گذشته‌های بسیار دور بازمی‌گردد. یونانیان باستان افسانه‌هایی در مورد ربات‌ها داشته‌اند و مهندسان چین باستان و مصر باستان هم ماشین‌های خودکاری شبیه به ربات‌های امروزی ساخته‌اند.

می‌توان گفت نخستین جرقه پیدایش مفهوم هوش ساختگی با تکامل شبکه عصبی در سال ۱۹۴۳ آغاز شد. البته منشاء ایده ایجاد این فناوری به شکل امروزی را می‌توان در تلاش فیلسوفان کلاسیک برای تشریح تفکر انسان جستجو کرد.

در سال ۱۹۵۰ آزمونی تحت عنوان آزمون Turing ایجاد شد که برای سنجش میزان توانایی ایجاد رفتارهای هوشمندانه توسط ماشین‌ها در سطح رفتارهای انسانی ابداع شد؛ البته حوزه هوش ماشینی به شکلی که امروز شاهد آن هستیم، در سال ۱۹۵۶ به‌صورت رسمی شکل گرفت و قبل از آن، در این حیطه پژوهشی وجود نداشت. کلمه «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence) در همین سال در کنفرانسی در کالج دارتموت در شهر هانوفر در ایالت نیوهمپشابر آمریکا برای نخستین بار ابداع و بیان شد.

«ماروین مینسکی» (Marvin Minsky)، دانشمند علوم شناختی دانشگاه MIT و سایر حضار آن کنفرانس در مورد آینده هوش مصنوعی نوعی به‌شدت خوش‌بین بودند. مینسکی در کتاب «AI: جستجویی هیجان‌انگیز برای هوش مصنوعی» (AI: The Tumultuous Search for Artificial Intelligence) اذعان کرده که روزی تمام مشکلات مربوط به این فناوری حل خواهند شد. در سال ۱۹۶۶ نخستین چت‌بات به نام «الیزا» (Eliza) ساخته شد و در سال ۱۹۷۲ نیز نخستین ربات هوشمند به نام «وابات ۱» (Wabot ۱) به وجود آمد.

البته دستیابی به یک سیستم هوش ساختگی قابل‌قبول در قرن بیستم کار ساده‌ای نبود. در سال‌های بین ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۰ انتشار چندین گزارش انتقادی در مورد نگران‌کننده بودن روند پیشرفت هوش مصنوعی، باعث شد سرمایه‌گذاری دولتی و علاقه به پژوهش در این حوزه کم‌رنگ شود و این سال‌ها به‌عنوان زمستان هوش مصنوعی شناخته می‌شود؛ اما خوشبختانه در دهه ۱۹۸۰ فعالیت‌های مرتبط با توسعه آن جان تازه‌ای گرفت و دولت انگلستان و ژاپن برای دستیابی به دستاوردهای جدید در این حوزه رقابت سختی را آغاز کردند.

اما متأسفانه در سال‌های بین ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۳ توجه‌ها بیشتر به سمت کامپیوترهای طراحی‌شده برای استفاده عموم مردم جلب شد و دوباره سرمایه‌گذاری‌های دولتی در حوزه هوش مصنوعی کاهش یافت؛ اما از سال ۱۹۹۷ دوباره تلاش برای شکوفایی آن آغاز شد و در آن سال کامپیوتر «دیپ بلو» (Deep Blue) توانست به‌عنوان نخستین کامپیوتر در یک بازی شطرنج، «گری کاسپارف» (Garry Kasparov)، قهرمان روسی شطرنج جهان در آن زمان را شکست دهد. در سال ۲۰۰۲ نخستین جاروبرقی مجهز به AI که در حقیقت جزو اولین لوازم‌خانگی مجهز به این فناوری بود، روانه بازار شد.

در سال ۲۰۱۱ نیز کامپیوتری تحت عنوان «واتسون» (Watson) موفق شد در مسابقه تلویزیونی «!Jeopardy» دو قهرمان بلامنازع این مسابقات یعنی «برد راتر» (Brad Rutter) و «کن جنینگ» (Ken Jennings) را شکست دهد. در همان سال کامپیوتر سخنگویی به نام «یوجین گوسمن» (Eugene Goostman) که در حقیقت یک چت‌بات بود، توانست داوران را شکست دهد و داوران تصور کردند این کامپیوتر یک انسان است.

در سال ۲۰۱۲ دستیار شخصی هوشمند Google now که قابلیت‌های A بهره می‌برد، راه‌اندازی شد. در سال ۲۰۱۸ پلتفرم هوش مصنوعی گوگل دوپلکس (Google Duplex) باهدف مجهز کردن ربات‌ها به قابلیت گفت‌وگوی طبیعی و از پیش تعیین نشده با انسان‌ها ایجاد شد.

در سال ۲۰۱۹ یک ماشین هوش مصنوعی به نام Open AI Dyctyl توانست مکعب روبیک را در مدت کوتاهی حل کند که دستاورد بزرگی در این حوزه محسوب می‌شود.