مجمع جهانی اقتصاد در «داووس» بررسی کرد
چشم‌انداز انرژی جهان برای سال ۲۰۲۳
آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید برای اولین بار در یک دهه گذشته، تعداد افرادی که به انرژی‌های مدرن دسترسی ندارند، رو به افزایش است. حدود ۷۵ میلیون نفر که به تازگی به برق دسترسی پیدا کرده اند، ممکن است در آینده نزدیک دیگر نتوانند هزینه‌های آن را بپردازند، در حالی که احتمالاً حدود ۱۰۰ میلیون نفر با استفاده از زیست توده ، آشپزی خواهند کرد. در ماه آوریل، هیات بین دولتی تغییرات آب و هوایی (IPCC) بیان کرد که برای رسیدن به اهداف توافق پاریس برای حفظ سطح گرمایش جهانی تا ۵/ ۱ درجه سانتیگراد، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای «حداکثر قبل از سال ۲۰۲۵» به اوج خود رسیده و باید تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۴۳ درصد کاهش یابد.
اما پرداختن به انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز یک فرصت برای اقتصاد سبز است. به گفته شرکت مشاوره توسعه پایدار آروپ و شرکت مشاوره اقتصادی آکسفورد اکونومیکس، صنایعی که به جهان کمک می‌کنند تا به سمت انتشار خالص صفر حرکت کنند، تا سال ۲۰۵۰ به ارزش ۳/ ۱۰ تریلیون دلار در اقتصاد جهانی خواهند رسید. چالشی که بخش انرژی با آن روبرو بوده، این است که چگونه کل سیستم انرژی کشورها را از نو طراحی کنیم و در عین حال یک عرضه مقرون‌به‌صرفه و انعطاف‌پذیر که برای پایداری کره زمین الزامی است را داشته باشیم. در این رابطه رهبران انرژی در ژانویه در داووس در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد گرد هم آمدند تا در این نشست با عنوان تسلط بر اقتصاد انرژی‌های نو، درباره چشم‌انداز سال ۲۰۲۳ بحث کنند.
فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین المللی انرژی، جلسه را با تاکید مجدد بر چالشی که همه ما با آن روبرو هستیم آغاز کرد. وی در ادامه افزود: امنیت انرژی باعث رشد انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود. او مدعی شد جهان ما هرگز بحران انرژی به این عمق و پیچیدگی را ندیده است. بحران اقلیمی که با تهاجم روسیه به اوکراین آغاز و به دلیل اتکای جهان به صادرات گاز روسیه امنیت انرژی تضعیف شد. با این حال، برخی اخبار مثبت نیز وجود دارد: استفاده انرژی پاک در خودروهای خورشیدی، بادی، برقی و غیره، افزایش زیادی یافته است، اما همانطور که بیرول اشاره می‌کند، به دلایل زیست محیطی، بزرگترین محرک رشد انرژی‌های تجدیدپذیر در حال حاضر، موضوع امنیت انرژی است.
مارتین وولف، دستیار سردبیر و مفسر ارشد اقتصادی فایننشال تایمز، موافق است که گسترش وسیع انرژی‌های تجدید پذیر یک اولویت برای آب و هوا و امنیت انرژی در جهان محسوب می‌شود. اما او هشدار داد که برای حفظ دمای نزدیک به ۵/ ۱ درجه سانتیگراد و دستیابی به اهداف آب و هوایی تا سال ۲۰۳۰، نیاز به افزایش جدی سرمایه گذاری در سراسر جهان احساس می‌شود.
چشم‌انداز انرژی در دنیای پراکنده
حال سوال این است که چگونه انتقال انرژی در چنین دنیای تکه تکه‌ای صورت می‌پذیرد؟ کشورهایی مانند جمهوری چک که عمدتاً به تامین سوخت از روسیه وابستگی دارند، نیاز به وحدت را به خوبی درک می‌کنند. جوزف سیکلا وزیر صنعت و تجارت جمهوری چک به این موضوع اشاره کرد که چگونه با حمایت شورای انرژی اروپا، آنها توانستند بسته اقدامات جبرانی‌ای را ارائه دهند که به آنها کمک کرد تا قیمت‌های برق را تعدیل و روند تقاضا و عرضه را متعادل کنند. آدام توز از دانشگاه کلمبیا در یک جلسه جداگانه در داووس با عنوان «جهانی‌زدایی یا جهانی‌سازی مجدد؟» توضیح داد که چگونه روند انتقال انرژی به طور مؤثر مجموعه‌ای از وابستگی‌های متقابل را ایجاد می‌کند. برای مثال، بیشتر ریزتراشه‌های مورد نیاز غرب برای فناوری انرژی پاک از چین می‌آیند، بنابراین انتقال به انرژی‌های پاک، نیروی محرکه‌ای به سمت یک دوران جدید جهانی‌سازی خواهد بود.
چالشی که دولت‌ها و رهبران کسب و کار در سرتاسر جهان با آن روبرو هستند، به وضوح بر امنیت انرژی متمرکز است و بسیاری بیان می‌کنند که اکنون این موضوع، عامل اصلی رشد انرژی‌های تجدیدپذیر است. همانطور که به سال ۲۰۲۳ می‌رویم، استراتژی‌های انرژی به تسریع سرمایه‌گذاری و ایجاد انعطاف‌پذیری (در عین تلاش در راستای مقرون به صرفه بودن و مقوله پایداری) نیاز دارند. سرعت تغییرات در دنیای مدرن اغلب زیاد و سرگیجه‌آور است. انرژی بخشی است که در آن نوآوری و ایده‌های جدید اهمیت بسیار زیادی دارند، زیرا کشورها و شرکت‌ها سعی می‌کنند راه‌هایی برای تغییر به جامعه‌ای مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید به جای سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی بیابند.
طی یک بحث میزگردی در مجمع جهانی اقتصاد در داووس، سوئیس، یکی از تحلیلگران ترس خود را از این ابراز کرد که به نظر نمی‌رسد بازار انرژی از سایر انقلاب‌های تکنولوژیک درس گرفته باشد. توماس هونه اسپاربورث، رئیس تحقیقات پایداری در Lombard Odier، تغییرات عظیمی را که در زمینه فناوری‌های کم کربن و انتشار صفر و در نتیجه ایجاد یک جامعه گسترده‌تر رخ می‌دهد، برجسته کرد. هونه اسپاربورت گفت: ما در گذشته شاهد انقلاب‌های صنعتی، از جمله انقلاب در زمینه انتقال به انرژی‌های پاک بودیم. اما آنچه که اکنون واقعاً شاهد آن هستیم، دگرگونی کامل اقتصاد ما است. وی در ادامه افزود: ما به دنبال تریلیون‌ها دلار نیازهای سرمایه گذاری بودیم. وقتی صحبت از انتقال انرژی به میان می‌آید، مبالغ مورد بحث واقعاً قابل توجه است. این در حالی است که سال گذشته، گزارش «چشم‌انداز انرژی جهان ۲۰۲۲» آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که سرمایه‌گذاری در بخش انرژی پاک ممکن است تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۲ تریلیون دلار در سال برسد که در مقایسه با امروز بیش از ۵۰ درصد افزایش خواهد داشت.
از هونه اسپاربورث پرسیده شد که آیا اکنون انرژی پاک در مقیاس مورد نیاز مقرون به صرفه است یا خیر؟ پاسخ او به این سوال این بود که این صنعت بسیار سریع در حال تغییر است و امروز می‌گویم بله، انرژی‌های پاک، ارزان‌ترین منبع انرژی شده‌اند. او با توضیح اینکه می‌توان از تاریخ درس گرفت، افزود: آنچه که من فکر می‌کنم، در کل بازار انرژی آن را دست‌کم می‌گیرد، اما به هرحال این گذار به زودی رخ می‌دهد. هونه اسپاربورث استدلال می‌کرد که روند انتقال در همه انقلاب‌های مرتبط با فناوری مایل به پیروی از یک الگوی بسیار مشابه بودند. آنها بسیار آهسته آشکار می‌شوند و سپس انتقال در یک بازه زمانی ۱۰ تا ۲۰ ساله کامل می‌شود. در هر صورت وقتی یک فناوری جدید و برتر ظاهر می‌شود و هزینه‌های آن رقابتی می‌شود، عرضه آن نیز می‌تواند خیلی سریع اتفاق بیفتد.
تغییر چشمگیر
آندرس گلوسکی، مدیر عامل شرکت انرژی AES می‌گوید: آنچه که ما با آن روبه‌رو هستیم، یک تغییر شگرف است. او افزود که انرژی‌های تجدیدپذیر اکنون «ارزان‌ترین شکل انرژی» را در بیشتر موارد نشان می‌دهند. اما مشکل فعلی ظرفیت آنها است، مثلاً اینکه چگونه چراغ‌ها را می‌توان به طور دائم روشن نگه داشت و اینجا است که باید به طور روزانه از باتری‌های لیتیوم یونی استفاده کرد.
او در ادامه سخنان خود بر اهمیت پذیرش انواع فناوری‌ها در صنعت انرژی تاکید و اضافه کرد : «برای اینکه واقعاً به کربن زدایی کامل برسیم، به هیدروژن سبز نیاز داریم و احتمالاً به هسته‌های کوچک مدولار و غیره نیاز خواهیم داشت.» او همچنین گفت: «من بسیار موافقم، آنچه ما به شدت به آن نیاز داریم این است که انرژی‌های تجدیدپذیر چیزی بیش از یک گزینه رقابتی باشند، بهتر است تلاش کنیم هزینه‌ها را کاهش دهیم و از نظر کیفیت برابر با سوخت‌های فسیلی باشیم و این همان چیزی است که شرکت‌های فعال در این صنعت و بسیاری از مصرف‌کنندگان آن را می‌خواهند.»
