«دنیای اقتصاد» بررسی می کند
مدارس، آلوده به کم سوادی
سلامت آموزش فدای آلاینده‌ها
سال‌هاست که هم‌زمان با فصول سرد سال، آلودگی هوا هم مهمان کلان‌شهرها می‌شود و با توجه به مضرات این آلاینده‌ها معمولاً تعطیل شدن مدارس به‌عنوان راهکاری در راستای حفظ سلامت دانش آموزان و البته کاهش تردد خودروها استفاده می‌شود؛ اما امسال تعطیلی مدارس کشور با تشدید آلودگی هوا آغاز شد و با افت فشار گاز و کمبود گاز این شرایط همچنان ادامه‌دار شد به‌طوری‌که به لغو تعدادی از امتحانات هم منجر گردید.
در این حال بر اساس آخرین آماری که نه امسال بلکه چند سال قبل از سوی مسوولان آموزش پرورش اعلام شد هرروز تعطیلی آموزشی هزینه‌ای معادل ۱۲۰ میلیارد تومان برای دولت در پی خواهد داشت و بدیهی است سهم استان پرجمعیت اصفهان از این هزینه اعلام‌شده قابل‌توجه باشد.
با این اوصاف، اگرچه زیان آلودگی هوا، برای سلامت افراد، غیرقابل‌انکار است اما از این مهم هم نباید غافل بود که این فرایند چه تأثیرات مخربی بر شرایط آموزشی خواهد داشت.
و البته تجربه چنین آسیبی به‌طور شدیدتر در دوران کرونا باوجود آموزش‌های مجازی خود را نشان داد که نتیجه‌اش چیزی نشد جز ضعف تحصیلی، افت راندمان آموزشی و کم‌سوادی بسیاری از دانش آموزان به‌ویژه مقاطع ابتدایی که از همان پایه‌های آغازی مجبور به استفاده از آموزش‌های غیرحضوری بودند.
و حالا با عبور از آن بحران به نظر می‌رسید که با جدیت فراوان‌تری دانش آموزان، از آموزش برخوردار شوند؛ اما وجود آلاینده‌ها به‌ویژه در آن کلان‌شهرهایی چون اصفهان که مازوت سوزی هوا را با سموم خطرناکی آغشته کرده است موجب تعطیلی‌هایی دوباره برای این دانش آموزان شده است.
به‌گونه‌ای که بسیاری از والدین علی‌رغم نگران بودن نسبت به‌سلامت فرزندان خود، اما مخالف تعطیلی‌هایی این‌چنینی و عقب ماندن فرزند خود را آموزش کامل هم هستند و اعتراض خود را نشان داده‌اند.
از سویی هم مسوولان آموزش‌وپرورش نسبت به این تعطیلی‌ها منتقد و در طرف دیگر کارشناسانی قرارگرفته‌اند که معتقدند حضور دانش‌آموز در محلی خارج از خانه، در این شرایط آب و هوایی با خطر فراوانی همراه خواهد بود.
عقب‌ماندگی آموزشی را جدی بگیریم
بدون شک تعطیلی‌های پی‌درپی مدارس در سال‌های آینده نتیجه مخرب خود را نشان خواهد داد. باوجود تأکید همه کارشناسان و محققان نسبت به تأثیرات بسیار ناگوار آلاینده‌ها بر سلامت اما اینجا بحث بر سر آموزش دانش‌آموزانی است که پیش‌ازاین هم آسیب فضای مجازی را دیده بودند و اکنون نیز در برابر چنین مشکلاتی نسخه تعطیلی آن‌ها پیچیده می‌شود.
جدیت موضوع تا جایی است که وزارت آموزش‌وپرورش مدتی قبل با انتشار گزارشی صراحتاً اعلام کرد که افت تحصیلی شدیدی در پی آموزش مجازی محصلان در دوران کرونا به وجود آمده است و قطعاً برای بازگشت سیستم آموزشی به شرایط طبیعی زمانی طولانی موردنیاز است.
چراکه تجربه تلخ کرونا این حقیقت را نشان داد بستر مجازی جایگزین مناسبی برای آموزش حضوری نمی‌تواند باشد. به‌ویژه آنکه اکنون با توجه به محدودیت‌های اینترنتی، استفاده از فضای مجازی هم با مشکلات زیادی همراه است بسیاری از خانواده‌ها و حتی معلم‌ها زیر بار این نوع از آموزش نمی‌روند.
بر این اساس، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش کشور در درخواستی از مسوولان مربوطه اعلام می‌کند غیرحضوری شدن مدارس، آخرین راهکار برای حل مسائل و مشکلاتمان باشد.
محمدمهدی کاظمی درباره جبران عقب‌ماندگی‌های ناشی از تعطیلی مدارس و آموزش غیرحضوری اظهار می‌کند: ۲۶ ماه آموزش غیرحضوری به علت کرونا داشتیم. پیش از دوره کرونا و در دوره پساکرونا نتایج ناشی از تعطیلی مدارس به دلایل مختلف را بررسی کرده بودیم و تبعات آن را می‌دانستیم. به گفته این مسوول متأسفانه در دوران کرونا افت تحصیلی در دانش‌آموزان همه دنیا مشهود بود. در فروردین که به آموزش حضوری برگشتیم ارزشیابی و تحلیل‌های ما نشان می‌داد که وضعیت حساس و نامناسب است.
همچنین بنا بر دیدگاه پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت در آموزش غیرحضوری هرقدر پایه تحصیلی دانش‌آموز پایین‌تر باشد، به دلیل ناتوانی در درک و دریافت محتوا از طریق آموزش مجازی، افت تحصیلی هم نمود بیشتری دارد و در مناطق محروم که حتی والدین هم در امر آموزش و تفهیم دروس به دانش آموزان ناتوان هستند، این افت شدیدتر و مشهودتر است. به‌طوری‌که افت تحصیلی ۴۰ درصدی دانش آموزان در مقطع ابتدایی را شاهد بودیم؛ و در حال حاضر با تشدید آلودگی هوا و تکیه‌بر آموزش مجازی، همچنان افت و عقب‌ماندگی تحصیلی گریبان گیر دانش آموزان خواهد بود.
و به نظر می‌رسد تا پایان سال به علت عدم چاره‌اندیشی مسوولان، این تعطیلات در برخی روزها ادامه یابد، مساله‌ای که نگرانی‌ها را در مورد افت تحصیلی تشدید کرده، چراکه در حال حاضر آموزش مجازی با حداقل کیفیت ممکن در جریان است. استفاده از پلتفرم‌های فیلتر شده به‌سختی امکان‌پذیر بوده و در سایر پلتفرم‌ها بارگذاری فایل‌ها با مشکلاتی مواجه است.
جان و سلامت دانش آموزان مهم تراز آموزش
در برابر افرادی که مخالف با توقف‌های آموزشی هستند و معتقدند تعطیلی مدارس نباید استمرار داشته باشد اما کارشناسان بهداشت و سلامت نیز با تأکید بر تأثیر ابرآلودگی هوابر سلامت افراد و به‌ویژه سیستم ایمنی کودکان معتقدند که سلامت بر آموزش ارجح است ورزمان‌های پاک بودن هوا این عقب‌ماندگی‌های تحصیلی جبران شود؛ اما آلاینده‌ها مشکلاتی را برای جسم و حتی روان افراد به وجود می‌آورند که اغلب جبران‌ناپذیر هستند. همه این خطرات باعث شده تا درزمان هایی که آلودگی در اصفهان یا هر شهر دیگری به نقطه اوج خود می‌رسد تعطیل اعلام شود هرچند در دیگر ایام هم با هوایی عاری از آلاینده‌ها مواجه نیستیم.
به گفته فرهاد حیدری رئیس اورژانس پیش بیمارستانی تعطیلی مدارس در روزهای آلوده، تصمیمی منطقی و به دلیل حفظ جان دانش‌آموزان است: «اگرچه ممکن است آن‌ها ازنظر آموزشی دچار آسیب‌هایی شوند؛ اما به‌هرحال، اولویت باید حفظ جان دانش‌آموزان باشد؛ چراکه تردد دانش‌آموزان در هوای آلوده اصلاً به صلاح آن‌ها نیست و خطراتی را برایشان به دنبال دارد.» رضا پایدار کارشناس بهداشت نیز بابیان در یک کلان‌شهر صنعتی مانند اصفهان معمولاً هوای چندان خوشایند و پاکی وجود ندارد به دنیای اقتصاد می‌گوید: از طرفی دود کارخانه‌ها و از سویی تردد زیاد خودروها و موتورسیکلت‌ها به‌ویژه فرسوده‌هایی که ازلحاظ استانداردهای لازم، مشکلات زیادی دارند و خود از دلایل بزرگی برای آلودگی محسوب می‌شوند هوای نامناسبی را برای مردم این شهر، موجب شده‌اند. ضمن آنکه جاری نبودن زاینده‌رود هم مضاف بر این شرایط ناخوش آب‌وهوایی است.
وی تصریح می‌کند: اما آلودگی هوای این روزهای اصفهان با دیگر زمان‌ها متفاوت است. این آلودگی توسط مازوتی به وجود آمده که در نیروگاه سوخته می‌شود و نه‌تنها سلامت افراد فعال در نیروگاه را تحت تأثیر خود درمی‌آورد و آسیب بسیار شدیدی بر آن‌ها وارد می‌کند بلکه ذرات آن در هوای این شهر، آسیب جبران‌ناپذیری را بر سلامت مردم وارد می‌نماید.
و تاکید می‌کند: اثرات آن در بین کودکان، سالمندان و بیماران قلبی بسیار سریع‌تر از دیگر گروه‌های سنی است. چراکه کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر و قدکوتاه‌تر بیشتر در معرض این فلزات سنگین قرار می‌گیرند؛ و اگر اکنون هم تأثیرات ناگوار را حس نکنند در آینده با مشکلات بسیار زیادی ازلحاظ جسمی و حتی روحی درگیر خواهند شد؛ بنابراین بهتر است در این زمان‌ها، از خانه خارج نشوند؛ و مسوولان استانی هم با جدیت بیشتری سعی بر توقف مازوت سوزی، داشته باشند.
کلام آخر
قطعاً تعطیلی مدارس درزمانی که با چنین آلاینده‌های خطرناکی دست‌به‌گریبان هستیم اقدامی عاجل است ونمی توان مانع آن شد؛ اما مساله قابل‌تأمل آنکه راحت‌ترین راه‌حل در برابر این آلاینده‌ها تعطیلی مدارس است که به دلیل بی‌برنامگی و سوء مدیریت‌ها به وجود می‌آید.
درحالی‌که بر طبق گزارش‌های موجود در طول ۴ ماه تحصیلی، دانش آموزان بسیاری از مناطق، کمتر از ۴۰ روز به مدرسه‌رفته و آموزش حضوری داشته‌اند. کاملاً واضح است این شرایط عواقب و هزینه‌های بالایی را برای نظام آموزشی و همچنین دانش آموزان خواهد داشت.
و جالب آنکه به‌جای استفاده از عنوان تعطیلی عبارت آموزش مجازی به کار می‌رود حال‌آنکه با شرایط سرعت اینترنت، عدم دسترسی به برخی از پیام‌رسان‌ها و مشکلات شبکه شاد این امکان هم وجود ندارد و استفاده از آن مترادف با شروع دردسرهای دوباره دوران کرونا است؛ و نکته دیگر آنکه آموزش مجازی در صورت فراهم بودن بسترهای لازم هم به‌هیچ‌وجه جایگزین آموزش حضوری نمی‌شود.
به‌این‌ترتیب به نظر می‌رسد تاوان غفلت وبی تدبیری مدیران دستگاه‌های متولی مقابله با آلودگی هوا جان و سلامت مردم و افت تحصیلی دانش آموزان باشد.
