مازوت درراه است؟
می‌توان تا حدی به صحت این صحبت امیدوار بود اما این صحبت صرفا نباید به این فصل خلاصه شود و در زمستان انگشت مسوولان به‌سوی مازوت سوزی اشاره کنند زیرا شاخص آلودگی هوا در اصفهان دیگر توان افزایش آلودگی در فصل سرما را ندارد، حداقل در حال حاضر که این متن نوشته می‌شود هوای اصفهان برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام‌شده است و در فصل زمستان با توجه به پدیده‌های جوی تحت تاثیر آلودگی به‌احتمال‌زیاد تمامی روزهای فصل پیش رو در شرایطی ناسالم قرار خواهد گرفت.
این چرخه بیمار در اصفهان صرفا مختص امسال هم نیست و در سال‌های گذشته نیز بارها و بارها چهره‌های مختلف نسبت به فجایع مازوت سوزی هشدار داده‌اند. سال گذشته بود که مازیار ستاری، دادستان انتظامی سازمان نظام پزشکی اصفهان گفت: «تصمیم‌گیری برای استفاده از سوخت مازوت و تشدید آلودگی هوا در شهری با شرایط اصفهان اقدامی است که هیچ عنوانی به‌جز جنایت نمی‌توان بر روی آن گذاشت. متأسفانه بیشتر کوره‌های مازوت‌سوز در صنایع استان فیلتر تصفیه ندارند و همین موضوع باعث تشدید آلایندگی آن‌ها می‌شود. یک استان صنعتی با شرایط اقلیمی و توپوگرافی خاصی است که این موضوع باعث شده به‌وضوح عوارض آلودگی را بر سلامت شهروندان ببینیم. علائمی همچون سردرد، گلودرد، سرفه و مشکلات تنفسی باعث می‌شود بسیاری از افراد حتی گمان کنند به کرونا مبتلا شده‌اند و وقتی به پزشک مراجعه می‌کنند درگیر تشخیص‌های دیگری خواهند شد، اما درنهایت متوجه می‌شوند به خاطر آلودگی هوا دچار این عوارض شده‌اند.»
بی‌توجهی به صحبت کارشناسان در حوزه آب‌وهوا در اصفهان باعث شده است حتی ابرهای سیل زا نیز از اصفهان قهر کنند و سامانه‌های بارشی به علت تبدیل اصفهان به جزیره گرمایی چندان تمایلی برای بارش در این قطب صنعت زده نداشته باشند.
متاسفانه نمایندگان شهر اصفهان پاسخی به تلفن‌های خبرنگار دنیای اقتصاد نداده‌اند که امیدواریم به جهت درگیری برای پیگیری مطالبات مردم در مجلس بوده باشد، پس برای روشن بیشتر موضوع گفت‌وگویی داشتیم با نماینده شهر اراک، محمدحسن آصفری که در چند سال گذشته به‌طور پیوسته پیگیر مساله مازوت سوزی بوده و هست! آصفری در پاسخ به ما درباره مازوت سوزی گفت:
«امسال وضعیت بسیار بدی در حوزه مازوت سوزی وجود دارد و خیلی از نیروگاه‌ها از مازوت استفاده می‌کنند و هیچ اراده‌ای برای کنار گذاشتن مازوت وجود ندارد و یا حداقل نیروگاه‌ها را فیلتراسیون کنند تا جلوی تشدید آلودگی را بگیرد. من به وزارت نفت نیز نامه زده‌ام پاسخ قانع‌کننده‌ای نداده‌اند. باید دادستانی به‌عنوان مدعی‌العموم ورود کند و دستگاه قضایی نگذارد این‌ها این‌گونه مازوت بسوزانند.»
اما به‌واقع مازوت چیست؟
جست‌وجو در سایت‌های تخصصی این حوزه نشان می‌دهد مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود. در اروپا و ایالات‌متحده، ترکیب مازوت شکسته به گازوئیل تبدیل می‌شود. درگذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروی سابق و شرق دور مورداستفاده قرار می‌گرفت چراکه آن‌ها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات سوز نیز می‌گویند.
مازوت که به‌طور عمده توسط کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود برای گرم کردن بویلرها (دیگ بخار) جهت تولید بخار مورداستفاده قرار می‌گیرد چراکه این ماده، گرمای سوختن بسیار بالایی دارد. از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت باید به محتوای گوگرد آن اشاره کرد که متأثر از منبع اصلی آن است. در حمل‌ونقل مازوت به‌طورمعمول به این سوخت، نفت کثیف می‌گویند و ازآنجاکه ویسکوزیته بسیار بالایی دارد، پمپ کردن آن به تجهیزات خاصی نیازمند است.
در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن را SO۲ تشکیل می‌دهد SO۲ گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ۵۰۰ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود. این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد... اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسل یا ذرات بسیار ریز هوا است که ذرات معلق موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند. اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می‌رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این آئروسل‌های اسیدی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی در حدود ۵.۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخارآب با دی‌اکسید کربن است. این باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می‌گذارند که از میان آن‌ها می‌توان به حل شدن فلزات سنگین در باران‌های اسیدی اشاره کرد و خاک‌ها نیز دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. درنتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.
