توسعه صنعت یا خدمات
توسعه اصفهان راهبرد ندارد
این تاکیدات به‌گونه‌ای بود که مردم توسعه صنعتی اصفهان را پایان‌یافته، دانستند. امروز اما در لا بلای رپرتاژها و خبرهای صنعتی طرح‌های توسعه صنایع بزرگ اصفهان خودنمایی می‌کند و بازخوانی برش استانی برنامه توسعه ششم اصفهان، نرخ صدور مجوزها و شیوه توسعه صنعتی استان در ده سال اخیر را به‌خوبی به تصویر کشیده است. جمع اضداد کار را به‌جایی رسانده که آرش امامی، دبیر کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی اصفهان اعلام کند:«سیاست توسعه صنعتی استان مشخص نیست. از رئیس سازمان صمت استان انتظار داریم برنامه استراتژیک توسعه صنعتی اصفهان را مشخص کند.»
پیش به‌سوی توسعه صنعتی
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان به ایرنا اعلام کرده است که سیاست‌گذاری توسعه صنعتی در این استان باید به سمت صنایع دانش‌بنیان و صنایع فناور هدایت شود.
اما امیرحسین کمیلی، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان در گفت‌وگو با ایرنا تاکید کرده که «توسعه صنایع بزرگ و موجود به‌عنوان سیاست و اولویت ما در این استان نیست بلکه باید صنایع موجود را بهینه و مسائل آن‌ها را برطرف کنیم.»او همچنین توضیح داده که «توسعه صنایع پایین‌دستی در دستور کار و موردتوجه مسوولان استان اصفهان قرار دارد و به‌عنوان اولویت باید این کار به‌صورت گسترده در صنایع استان انجام شود و صنایع کوچک‌تر و خُرد استان هم در زمینه دانشی ارتقا پیدا کنند و بهره‌وری آن‌ها افزایش پیدا کنند. پیشنهاد ما توسعه صنایع خرد و کوچک در زمینه نساجی، فرش ماشینی کاشان و کفش اصفهان است.
برای تعیین تکلیف حوزه صنعت در اقتصاد اصفهان می‌توان اهداف کلی و راهبردهای بخش صنعت برنامه ششم توسعه، برش استان اصفهان را بازخوانی کرد.
ارتقای رقابت‌پذیری صنعتی استان، بازسازی و نوسازی صنایع، ارتقای سطح مهارت و فناوری صنعت با تاکید بر توسعه صنایع دانش‌بنیان، توسعه زنجیره ارزش و تعمیق صنعتی با اولویت صنایع منتخب و ارتقای بهره‌وری ازجمله اهداف کلی حوزه صنعت در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ در استان اصفهان بوده است. افزایش سهم بخش صنعت استان از تولید ناخالص استانی و ملی، افزایش کیفیت تولیدات، افزایش رقابت‌پذیری صنایع، حمایت از حضور تولیدکنندگان و صادرکنندگان، تغییر در فناوری تولید صنایع استان به سمت صنایع پاک با آب‌بری و آلایندگی کمتر و توجه به الزامات زیست‌محیطی، نوسازی و بازسازی خطوط تولید صنایع منتخب، توسعه صنایع دانش‌بنیان، افزایش مستمر سهم صنایع مبتنی بر فناوری‌های برتر در فناوری تولید صنعتی استان و افزایش سهم تولیدات افزایش توسعه خدمات فنی مهندسی و استفاده بهینه از ظرفیت‌های خالی صنایع منتخب هم بخشی از راهبردهای حوزه صنعت برنامه ششم در اصفهان بوده است. اهداف و راهبردها بر صنعت و توسعه آن با نیم‌نگاهی به محیط‌زیست و صنایع دانش‌بنیان و افزایش سهم صنعت در تولیدات ناخالص استان و کشور تاکید کرده که توسعه و رشد بهره‌وری این حوزه را گریزناپذیر می‌کند.
اصفهان همچنان صنعتی است
پژوهش «نیم‌نگاهی به شاخص‌های توسعه استان اصفهان « توسط معاونت امور اقتصادی و برنامه‌ریزی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، خرداد سال گذشته منتشر شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد استان اصفهان ازنظر تولید ناخالص داخلی، بدون نفت در سال ۱۳۹۸ رتبه دوم را در کشور کسب کرده و بخش‌های خدمات و صنعت با سهم حدود ۹۴ درصد از اقتصاد استان نشان می‌دهد هرگونه اقدام توسعه‌ای در اصفهان باید در این دو بخش انجام شود.
بررسی وضعیت تولید استان در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که بخش صنعت۳۱.۷ ارزش‌افزوده اقتصاد استان را به خود اختصاص داده این در حالی است که در سطح کشور میانگین سقف صنعت۱۶.۸۷درصد است.داده‌های فوق نشان از بنیان‌های قوی این بخش در استان بوده و یکی از مزیت‌های نسبی استان برای توسعه است و همچنین ارزش‌افزوده بخش صنعت استان در سال ۱۳۹۸ به قیمت جاری ۲۵۵۶۱۸ هزار میلیارد ریال محاسبه‌شده است. سهم استان از کل ارزش‌افزوده تولیدی بخش صنعت در اقتصاد کشور به قیمت جاری در سال یادشده معادل۱۰.۹ درصد است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که صنعت استان اصفهان سهم قابل‌توجهی در اقتصاد کشور داشته و این استان یک استان صنعتی محسوب می‌شود.
خدمات از صنعت پیشی گرفت
نتایج پژوهش یادشده نشان می‌دهد که در دهه اخیر سهم حوزه خدمات از صنعت در اقتصاد استان پررنگ‌تر شده به‌طوری‌که سهم ارزش‌افزوده بخش خدمات در استان در سال ۱۳۹۸ به ۵۳.۴۵ درصد و اشتغال در بخش خدمات به ۴۷.۳ درصد رسیده است؛ این نرخ‌ها در سطح کشور به ترتیب ۴۰.۰۷ درصد و ۵۰.۳ درصد بوده است.
این حوزه در زیر بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی با ۱۶.۳ درصد املاک و مستغلات با ۱۲.۴ درصد و حمل‌ونقل و انبارداری با ۸.۷ درصد بیشترین ارزش‌افزوده و اشتغال رادارند؛ اما این بخش در سال یادشده در مقایسه با بخش صنعت استان بهره‌وری پایین‌تری را دارد که شاید بخشی از این موضوع به دلیل ساختار شکلی استان و ضعف شبکه ارتباطی موجود است. در حال حاضر بخش خدمات در چهار بخش اصلی اصناف بازرگانی گردشگری و املاک و مستغلات فعال است.
دو بخش صنعت و خدمات دو بخش اصلی کیک اقتصاد اصفهان را شامل می‌شود. باگذشت زمان و بروز مواردی مانند رکودهای مقطعی، توانمند شدن استان‌های دیگر به‌ویژه استان‌های هم‌جوار، کاهش منابع آب، بروز آلودگی‌ها و همچنین افزایش نرخ مهاجرت از روستاها از رونق‌بخش صنعت کاسته شده و سهم بخش خدمات در اقتصاد و اشتغال استان رو به افزایش است.
مزیت توسعه خدماتی اصفهان
بررسی ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی استان نشان می‌دهد رشد بخش خدمات در سال‌های اخیر به‌ویژه بعد از رکود سال ۱۳۹۶ نسبت به بخش صنعت بیشتر بوده است؛ بنابراین رونق‌بخش خدمات و ارزش‌افزوده ایجادشده توسط این بخش نسبت به صنعت دارای مزیت است. بخش بازرگانی، خدمات فنی و مهندسی، فعالیت‌های حوزه فناوری اطلاعات و حمل‌ونقل از مواردی هستند که طی سال‌های اخیر موجب تغییر و بهبود جایگاه بخش خدمات در اقتصاد استان شده‌اند. بدیهی است در آینده در صورت کاهش سهم اشتغال در بخش‌های کشاورزی و صنعت به سهم اشتغال در بخش خدمات استان افزوده می‌شود.
تحلیل سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی اصفهان، استان را به چهار منطقه اقتصادی صنعتی -کشاورزی، شامل: شهرستان‌های کاشان نطنز آران و بیدگل، منطقه کشاورزی، شامل: شهرستان‌های گلپایگان، خوانسار، فریدن، فریدون‌شهر، سمیرم، چادگان، تیران و کرون و نجف‌آباد و منطقه معدنی- خدماتی، شامل: نائین خور و بیابانک، اردستان، شهرضا، دهاقان و جنوب شهرستان اصفهان و منطقه صنعتی -خدماتی، شامل: شهرستان‌های شاهین‌شهر و میمه، برخوار، مبارکه، خمینی‌شهر، فلاورجان، لنجان، بخشی از نجف‌آباد، تیران و کرون و شمال شهرستان اصفهان تقسیم می‌کند.
با توجه به‌قرار گرفتن شهرستان اصفهان و کلان‌شهر اصفهان به‌عنوان مرکز استان در منطقه چهارم، تمام سیاست‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و عملکردها متاثر از این منطقه است. اقتصاد این منطقه کاملا صنعتی و خدماتی است و هر دو بخش صنعت و خدمات به یک اندازه در اقتصاد آن سهم دارند. استقرار صنایع بزرگ مانند فولاد، ذوب‌آهن، پالایشگاه، پتروشیمی و سیمان در این منطقه، سهم بالایی در اقتصاد استان داشته و زمینه شکل‌گیری صنایع پایین‌دستی و صنایع خدماتی وابسته متعددی را نیز فراهم کرده‌اند.
