ریل‌گذاری توسعه متوازن
آیا زیرساخت‌ها کفاف توسعه قشم را میدهند؟
بهسازی و توسعه حوزه حمل‌ونقل
ایجاد راه‌ها و بزرگراه‌های استاندارد، توسعه بنادر و فرودگاه طی سال‌های گذشته به‌عنوان یکی از اولویت‌های پیش‌بینی‌شده جهت ارائه خدمات به ساکنان و گردشگران و حرکت به سوی توسعه متوازن در سراسر نقاط جزیره در دستور کار معاونت فنی و عمرانی سازمان منطقه آزاد قشم قرار گرفت. برای این منظور طرح بزرگراه مرکزی جزیره قشم در سه فاز به طول ۳۰ کیلومتر و دارای دو باند رفت و برگشت هر یک به عرض ۵/ ۱۱ متر صورت گرفته و مراحل اجرایی آن در حال انجام است و قطعه اول آن به طول ۱۰ کیلومتر به بهره‌برداری رسیده و در حال ارائه خدمت به ساکنان جزیره و گردشگران است. همچنین عملیات اجرایی طرح احداث بزرگراه خلیج‌فارس نیز در چهار فاز برای روان‌سازی تردد، سه خط تندرو، کندرو و توقف اضطراری در هر باند در مراحل پایانی است. قطعات اول و دوم این بزرگراه حدفاصل میان قشم و درگهان در حال بهره‌برداری است و قطعه سوم در حال انجام مراحل نهایی است و تا پایان دولت تدبیر و امید به اتمام خواهد رسید، قطعه چهارم این بزرگراه نیز در حال انجام است و با بهره‌برداری از آن دسترسی بهتر میان جاده‌های عبوری جزیره و سایت صنعتی کاوه به اسکله‌های لافت و پل از محور شمالی جزیره فراهم خواهد شد. در این مدت برای بهبود وضعیت خدمات‌دهی و توسعه حوزه حمل‌ونقل فرودگاه بین‌المللی قشم نیز برنامه‌ریزی‌هایی در قالب طرح‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت جهت ارائه خدمات به مسافران و بحث‌های لجستیک صورت گرفته است. در حال حاضر سالنی به مساحت پنج هزار مترمربع طراحی شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته و سالن دیگری به مساحت ۳۰ هزار مترمربع نیز طراحی و مراحل اجرایی آن آغاز شده است. پروژه ساختمان تکنیکال بلاک و برج مراقبت فرودگاه بین‌المللی قشم یکی دیگر از طرح‌های مهمی است که مراحل پایانی احداث آن در حال انجام است. احداث این ساختمان از مهرماه سال ۱۳۹۴ در زمینی به مساحت ۱۷ هزار مترمربع با زیربنای حدود سه هزار مترمربع در دو طبقه آغاز شده و هم‌اکنون در مراحل پایانی است. این پروژه دارای برج مراقبتی به ارتفاع ۳۶ متر و ارتفاع دید ۳۲ متر بوده و تجهیزات کامل الکترونیکی است. مساحت طبقه اختصاص‌یافته به تجهیزات الکترونیکی ۷۰ مترمربع عنوان شده و مساحت اتاقک کابین برج ۹۰ مترمربع است.
انجام آسفالت جاده‌ها و معابر روستایی
بیشتر روستاهای جزیره قشم خارج از محدوده ۳۰۰ کیلومترمربع منطقه آزاد قشم هستند، اما بر اساس سیاست‌های مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم و در راستای انجام مسوولیت اجتماعی این سازمان از سال ۹۴ تاکنون با راه‌اندازی نهضت آسفالت در جزیره خدمات‌رسانی به راه‌های اصلی از شهر قشم تا دورترین روستاهای جزیره و راه‌های دسترسی به روستاها در حال انجام است. طی سال‌های گذشته اصلاح هندسی چندین نقطه حادثه‌خیز جاده‌های جزیره با هدف خدمت‌رسانی، طراحی و اجرایی شده است. در شش سال گذشته با اجرای عملیات عمرانی معابر برون‌شهری و احداث بزرگراه‌ها، حدود ۴۰۰ کیلومتر به مساحت جاده‌های آسفالت و بهسازی خطوط برون‌شهری جزیره افزوده شده است.
افزایش سهم جوامع محلی در طرح‌های عمرانی
سازمان منطقه آزاد قشم به‌منظور انجام پروژه‌های عمرانی در روستاهای مختلف، اقدام به اجرایی کردن تفاهم‌نامه‌هایی با شوراهای اسلامی و دهیاری‌های موجود در جزیره کرده و به این ترتیب بخشی از تامین اعتبار و عملیات عمرانی صورت‌گرفته در روستاها با مشارکت جوامع محلی اجرایی خواهد شد. در همین راستا حدود ۳۰۰ تفاهم‌نامه دهیاری‌ها و شوراهای اسلامی جزیره قشم در حوزه‌های مختلف عمرانی به امضا رسیده است. سازمان منطقه آزاد قشم با اجرای این سیاستگذاری توانسته با جلب اعتماد جامعه محلی جزیره، بخش عظیمی از پروژه‌های عمرانی را اجرایی کرده و برای مشکلات اقدامات اساسی انجام دهد.
احداث کمپ‌پارک‌ها برای ارائه خدمات به گردشگران
یکی از خدمات ویژه سازمان منطقه آزاد قشم در حوزه زیرساختی و با هدف ارائه خدمات بهتر به جامعه محلی ساکن بخش‌های مختلف جزیره و همچنین ایجاد شرایط گردشگرپذیر شدن روستاها، ایجاد ۱۴ کمپ‌پارک در مجموع به مساحت ۵۰ هکتار در نقاط مختلف جزیره است. با توجه به تنوع سایت‌های گردشگری در جزیره، نیاز به توسعه زیرساخت‌های گردشگری به‌ویژه در بخش اقامتی جهت افزایش بقای گردشگر در جزیره قشم، کمپ‌پارک‌ها در نقاط ساحلی جزیره با فواصل برنامه‌ریزی‌شده از یکدیگر ایجاد شدند.
اقدامات صورت‌گرفته در حوزه شهرسازی و معماری
در حوزه خدمات شهری و روستایی افزایش سرانه‌ها مرتبط با کیفیت زندگی مردم در دستور کار قرار دارد. یکی از مهم‌ترین این موضوعات، افزایش سرانه فضای سبز با توجه اقلیم و وضعیت ویژه آب در جزیره اجرایی شده و امروز سرانه فضای سبز در شهر قشم ۱۴ مترمربع است که در میان شهرهای کشور جایگاه خوبی دارد. سرانه فضای سبز جزیره نیز در حال حاضر بیش از چهار مترمربع بوده و با توجه به محدودیت‌های موجود یک جزیره سبز به‌شمار می‌آید. سیستم دفع و دفن پسماند نیز در جزیره قشم با تجهیزات استاندارد و طبق برنامه‌های مشخص و استاندارد به فعالیت مشغول است. افزایش ظرفیت تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب شهری یکی از اقدامات صورت‌گرفته در جزیره قشم است. همچنین بخش قابل توجهی از شبکه انتقال آب، نوسازی و بهسازی شده و خطوط جدید نیز اضافه شده است. در حوزه بهسازی وضعیت شهر نیز کانال‌هایی با هدف دفع آب‌های سطحی حاصل از بارندگی‌های فصلی در شهر اجرایی شده و تا اندازه زیادی این مشکل حل شده است.
برنامه‌ریزی برای ایجاد شفافیت در پروژه‌های عمرانی
سازمان منطقه آزاد قشم یکی از اولین دستگاه‌های اجرایی در کشور است که با هدف ایجاد شفافیت، کنترل و ساماندهی وضعیت پروژه‌ها، سامانه الکترونیک کنترل وضعیت را از دو سال پیش آغاز کرده است و پیمانکاران به‌صورت الکترونیکی صورت‌وضعیت پروژه‌ها را ثبت کرده و سایر مراحل نیز به همین ترتیب با بالاترین سرعت اجرایی می‌شود. یکی از اقدامات مهم در راستای ایجاد شفافیت در حوزه معماری و شهرسازی، الکترونیکی کردن سیستم صدور پروانه‌های ساختمانی است که خوشبختانه این موضوع نیز در سال جاری اجرایی شده است. در حال حاضر می‌توان گفت که معاونت عمرانی سازمان منطقه آزاد قشم پیشروترین واحدی است که اکثر مراحل ارائه خدمات آن به‌صورت الکترونیک آماده شده است.
وضعیت زیرساخت‌ها برای توسعه آینده قشم
در ابتدای دولت تدبیر و امید، زیرساخت‌ها به‌ویژه زیرساخت‌های سخت موجود در منطقه آزاد قشم وضعیت مناسبی نداشت و با تلاش‌های صورت‌گرفته طبق برنامه جامع طراحی‌شده اقدامات خوبی در حوزه توسعه روستایی و زیرساخت‌ها مثل بنادر، فرودگاه‌ها و راه‌ها و تامین زیرساخت‌های انرژی و گردشگری عملیاتی شده است، اما به نظر می‌رسد هنوز تا نقطه مطلوب فاصله وجود دارد. پروژه‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری در قشم شامل دو بخش اصلی می‌شود؛ یک بخش اقداماتی که سازمان به‌عنوان حاکمیت اجرایی انجام می‌دهد که این پروژه‌ها با وجود محدودیت جدی در تامین منابع با توجه به شرایط تحریم‌ها و مشکلات دیگر، هیچ‌گاه متوقف نشده و در مجموع بالغ بر صدها طرح بزرگ و کوچک عمرانی در داخل قشم اجرایی شده است. در خصوص پروژه‌هایی که قرار است تا پایان دولت آقای روحانی در مناطق آزاد به بهره‌برداری برسد نیز سازمان منطقه آزاد قشم بیش ۱۰۰ پروژه را معرفی کرده که ۱۴ پروژه از آنها در شهریورماه و ۲۷ پروژه در دی‌ماه سال جاری توسط رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری رسید و سایر پروژه‌ها نیز در فازهای سوم و چهارم تا پایان دولت تدبیر و امید به بهره‌برداری خواهد رسید.
