راه تحقق چشم‌انداز
چرا ساخت ۱۰ هزار کیلومتر آزادراه سخت است؟
یکی دیگر از مشکلات موجود نیز، سنگین شدن هزینه‌های مربوط به ساختن آزادراه است. از ساخت اولین آزادراه مشارکتی کشور که آزادراه قزوین- زنجان بود حدود ۲۵ سال می‌گذرد. طی این دوران هزینه احداث آزادراه‌ها به‌طور میانگین ۲۵۰ برابر رشد کرده است. حدود دوسوم این میزان افزایش از افزایش دستمزد، بهای مصالح و ماشین‌آلات ناشی شده است. یک‌سوم دیگر هم از تغییر ضوابط و معیارهای فنی، ابلاغ آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های جدید و همچنین وضع و افزایش عوارض و مالیات‌ها خصوصاً ابلاغ قانون مالیات ارزش افزوده اثر گرفته است.
اکنون یکی از راه‌حل‌های موجود برای خاتمه دادن به مشکلات ناشی از ساختن آزادراه‌ها مشارکت فعالانه بخش خصوصی شناخته می‌شود. برای اینکه پروژه‌ها سریع‌تر انجام شود، باید آنها را به صورت طرح و اجرا به سرمایه‌گذاران واگذار کرد. با این حال مشکلات مربوط به مالیات و همچنین مشکلات مربوط به توقف کار باید از سوی دولت برطرف شود. همچنین پایین بودن سطح قیمت عوارض در ایران نیز مساله‌ای مهم است. بین سطح عوارض در ایران و هزینه ساخت شکافی وجود دارد که باید به نحوی پر شود تا سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذار جذاب کند.
مقصر کیفیت پایین
پایین بودن سطح عوارض در حالی یکی از مشکلات ساخت آزادراه در ایران مطرح می‌شود که اول، بسیاری افزایش قیمت‌ها را متناسب برای وضعیت درآمدی خانوار ایرانی نمی‌بینند. دوم، درباره کیفیت نگهداری و راهداری آزادراه‌ها مشکلات جدی وجود دارد. کیفیت موجود چندان مورد قبول نیست. مسوولان امر وضعیت موجود را از مشکلات بودجه‌ای ناشی می‌دانند.
گرچه به دولت پیشنهاد می‌شود با تشویق‌هایی بخش خصوصی را به میدان سرمایه‌گذاری در آزادراه‌ها فراخواند اما در مواردی که خلأ حضور بخش خصوصی وجود دارد باید خود به میدان بیاید چراکه درآمد دولت از احداث آزادراه‌ها بسیار بیشتر از درآمد سرمایه‌گذاران است. دولت با سرمایه‌گذاری در آزادراه‌ها از طرقی مانند صرفه‌جویی سوخت، کاهش هزینه درمان در تصادفات و عدم پرداخت هزینه راهداری و ده‌ها مورد دیگر درآمد خواهد داشت. این در حالی است که در صورت عدم ساخت آزادراه به صور مختلف باید این پرداخت‌ها از طرف دولت صورت گیرند. همچنین دولت می‌تواند با روش‌های غیرنقدی مانند واگذاری زمین و امکانات زمینه جذب مشارکت برای ساخت آزادراه‌ها را فراهم کند.
