کسری بزرگ
بررسی ماموریت‌ها و عملکرد شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در گفت‌وگو با محسن طرزطلب
عکس: سعید عامری
البته در این میان نیروگاه‌های حرارتی بار عمده را به دوش کشیده‌اند و تولید ما نسبت به سال گذشته بیشتر شده است با این حال نتوانسته‌ایم این کسری بسیار بزرگ را جبران کنیم.» مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی هشدار می‌دهد: «با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود سال آینده نیز با کمبود آب و خشکسالی مواجه شویم اگر کنترل مصرف نداشته باشیم، مشکلات برق سال آینده عمیق‌تر و بزرگ‌تر می‌شود.» طرزطلب در این گفت‌وگو با تشریح سرمایه‌گذاری‌هایی که در سال‌های قبل شده و امسال و سال آینده بهتر نتیجه می‌دهد، می‌گوید: «ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که پنج هزار مگاوات نیروگاه جدید تا قبل از پیک سال ۹۸ به مجموعه نیروگاه‌های کشور اضافه شود.»
شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی از زمان تاسیس چه اهدافی را دنبال می‌کند و ماموریت‌های این شرکت در جهت تامین برق کشور بر چه مبانی استوار شده است؟
مهرماه سال ۱۳۹۴ شرکت تولید نیروی برق حرارتی با مجوز دولت و با تغییر اساسنامه سازمان توسعه برق سابق ایران تاسیس شد. هدف وزارت نیرو این بود که حوزه تولید صنعت برق را از ابتدا تا انتها در حوزه‌های مطالعات، احداث و بهره‌برداری در یک مجموعه تجمیع کند تا شفافیت و سهولت بیشتر و مدیریت مناسب‌تری داشته باشند. به طور کلی هدف از تشکیل این شرکت برنامه‌ریزی، ساماندهی و مدیریت نیروگاه‌های حرارتی کشور است که بخشی از آن در اختیار بخش خصوصی و بخشی در اختیار بخش دولتی است. شفاف‌سازی درآمدها و هزینه‌هایی که در بخش تولید صورت می‌گیرد، هزینه تمام‌شده بخش تولید، سازماندهی و ساماندهی شرکت‌های زیرمجموعه‌ای که در بخش تولید اعم از پیمانکاری، مشاوره و بهره‌بردار فعالیت می‌کنند، سرعت بخشیدن به احداث نیروگاه‌ها و استفاده از توان بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، استفاده از همه ظرفیت‌هایی که در داخل و خارج از کشور برای اجرای پروژه‌ها وجود دارد، ساماندهی شرکت‌های پیمانکاری و مشاوره‌ای و تولیدکنندگان این حوزه از ماموریت‌های اصلی است که در اساسنامه شرکت تولید نیروی برق حرارتی تصویب و به شرکت ابلاغ شده است.
از زمان تاسیس تاکنون اهداف شرکت در پیشبرد ماموریت‌هایی که برشمردید، تا چه میزان محقق شده است؟
امروزه در حوزه صنعت برق و نیروگاه‌های برق حرارتی برای مسوولان کاملاً روشن شده که مسوولیت تامین هر کدام از نیازهای صنعت برق بر عهده کدام شرکت است. قبلاً همه کارها در توانیر متمرکز بود و توانیر علاوه بر این حوزه باید به حوزه‌های گسترده توزیع و انتقال هم می‌پرداخت. با تاسیس این شرکت حوزه تولید متولی مشخصی دارد و روشن است که درآمدها و منابع این حوزه چقدر است، چقدر از منابع به کار تبدیل و چه میزان صرف بهره‌برداری و صرف هزینه‌های جاری می‌شود. ضمناً پیگیری ماموریت‌ها و برنامه‌های حوزه تولید نیز روان‌تر، راحت‌تر و شفاف‌تر از سابق است.
بعد از تاسیس شرکت تولید نیروی برق حرارتی رسیدگی به وضعیت مطالباتی که از قبل از تاسیس شرکت هم از سوی وزارت نیرو دنبال می‌شده سرعت بیشتری گرفت و هدفمندتر شد. ما توانستیم نزدیک به شش هزار میلیارد تومان از بدهی‌های مجموعه صنعت برق را بابت نیروگاه‌های واگذارشده به حساب دولت منتقل و از حساب خود خارج کنیم. در حرکتی دیگر برای اولین بار توانستیم صکوک اجاره منتشر کنیم و هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان از بدهی‌های خود به سیستم بانکی را کاهش دهیم. دو روند انتشار صکوک و تهاتر بدهی‌ها از طریق قانون رفع موانع تولید، از طریق تبصره ۵، امسال کمک می‌کند تا بدهی‌های خود را نزدیک به پنج هزار میلیارد تومان دیگر کاهش دهیم. یکی از کارهای اساسی که بعد از تاسیس شرکت به صورت جدی دنبال شده کاهش بدهی‌ها به تولیدکنندگان و بدهی‌های شرکت به مجموعه سیستم بانکی است. در یکی دو سال گذشته نیز تلاش زیادی صورت گرفت تا بدهی تولیدکنندگان بخش خصوصی را کاهش داده و بتوانیم بابت مطالباتی که از دولت داشتیم اسناد خزانه و پول نقد بگیریم و بخش زیادی از آن را به تولیدکنندگان و سازندگان پرداخت کنیم. البته مطالبات اینان از ما رقم بالاتری است که برای بازپرداخت آن این اقدامات را انجام داده‌ایم.
نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که ما یک بنگاه اقتصادی هستیم و می‌بایست به فکر تطبیق درآمدها و هزینه‌ها و سوددهی باشیم چراکه ما نیز مانند سایر تولیدکنندگان در بازار شرکت می‌کنیم و برقمان را می‌فروشیم. با تشکیل شرکت تولید برق حرارتی درآمدهای فروش برق ما در سال‌های ۹۵ و ۹۶ نسبت به سال‌های قبل از تاسیس شرکت به نحو محسوسی افزایش یافت. در واقع از طرف شرکت ما و شرکت‌های زیرمجموعه مدیریت بهتری در بازار برق اعمال شد و توانستیم برق تولیدی خود را با قیمت منطقی‌تری در بازار به فروش برسانیم و به‌رغم اینکه تعرفه‌های خرید بازار برق در دو سه سال گذشته تغییری نداشته، درآمدهای ما ۱۱ تا ۱۵ درصد در بخش‌های مختلف افزایش پیدا کرد. برخی منتقدان معتقدند با تشکیل شرکت تولید نیروی برق حرارتی هزینه‌های صنعت برق اضافه شده اما این تصور نادرست است. درآمدهایی که از محل فروش برق نیروگاه‌های دولتی و خصوصی که در قالب قرارداد تبدیل انرژی یا ECAا(ENERGY CONVERSION AGREEMENT) با ما همکاری می‌کنند، هر سال بیش از هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. در مقابل افزایش هزینه‌های جاری سازمان بعد از تاسیس شرکت تحقیقاً زیر ۱۰۰ میلیارد تومان است. مقایسه همین دو عدد نشان می‌دهد که این شرکت نه‌تنها بر هزینه‌های صنعت برق نیفزوده بلکه درآمدها را نیز افزایش داده است.
با وجود موفقیت‌هایی که در زمینه‌های ذکرشده حاصل شده، متاسفانه سرمایه‌گذاری در حوزه احداث بیشتر نشده است. یکی از نقدهای ما به مجموعه وزارت نیرو و دولت این است که منابع لازم را برای احداث نیروگاه‌ها چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی در اختیار ما قرار نداده‌اند. با این حال ما در سال‌های ۹۵ و ۹۶ به طور متوسط هر سال دو هزار مگاوات ظرفیت جدید به شبکه اضافه کرده‌ایم. در سال ۹۵، هزار و ۹۶۴ مگاوات و در سال ۹۶ نزدیک به دو هزار و ۲۱ مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار تولید شده است. با اینکه منابع مالی لازم در اختیار ما قرار نگرفته و منابعی کمتر از سال‌های قبل در اختیار ما بوده است، بخشی از برنامه‌های شرکت را در حوزه احداث پیش برده و امیدوار هستیم سرمایه‌گذاری‌ها و اقدامات ما منتج به نتیجه بشود و بتوانیم در سال ۹۷ و قبل از پیک ۹۸ ظرفیت بسیار بزرگی را به ظرفیت تولید برق کشور اضافه کنیم.
در این چند سال نیز، هم راندمان نیروگاه‌ها را تا حدودی افزایش داده‌ایم و هم برای افزایش بیشتر برنامه‌ریزی کرده‌ایم. مطمئناً تا دو سه سال آینده راندمان نیروگاه‌ها تغییر می‌کند و قبل از سال ۱۴۰۰ از ۳۸ درصد فعلی به ۴۰درصدی که در برنامه ششم توسعه پیش‌بینی‌شده، می‌رسیم.
وضعیت آمادگی نیروگاه‌ها نیز در سال‌های اخیر بهتر شده و از حدود ۹۵ یا ۹۶ درصد در سال‌های قبل از تشکیل شرکت، به ۶/ ۹۹ درصد رسیده است و اکنون آمادگی نیروگاه‌های ما در سقف حداکثری خود قرار دارد. این توفیق در حوزه بهره‌برداری در سال‌های اخیر با همت همکاران ما در حوزه بهره‌برداری به وجود آمده است. به طور کلی شرکت تولید برق حرارتی در برخی از امور موفقیت نسبی داشته است اما در برخی زمینه‌ها نیز موانعی در جهت تحقق اهدافمان پیش آمده است. ما برای استفاده از منابع خارجی در جهت احداث پروژه‌ها مذاکرات زیادی داشته‌ایم که متاسفانه با مسائل پیش‌آمده برای برجام، بخشی از تلاش‌هایی که ما در این زمینه انجام داده‌ایم، منتج به نتیجه نخواهد شد. در حوزه تامین منابع مالی از منابع داخلی هم تلاش‌های گسترده‌ای صورت پذیرفته ولی حتی در تامین مالی از منابع داخلی نیز توفیقی به صورت ویژه نداشته‌ایم.
با توجه به اینکه نیروگاه‌های برق حرارتی تامین‌کننده اصلی انرژی الکتریکی کشور هستند، دقیقاً چه میزان از برق مورد نیاز کشور در این نیروگاه‌ها تامین می‌شود و چرا سهم و نقش این نیروگاه‌ها در تامین انرژی کشور واجد اهمیت است؟
امروزه ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های کشور اعم از حرارتی و غیرحرارتی شامل اتمی، تجدیدپذیرها و نیروگاه‌های برق‌آبی نزدیک به ۷۹ هزار مگاوات است. نزدیک به ۸۳ درصد از این ظرفیت منصوبه یعنی بیش از ۶۳ هزار مگاوات از آن مربوط به نیروگاه‌های حرارتی است که در حال بهره‌برداری از آن هستیم و می‌توانیم از آنها استفاده کنیم. با توجه به محدودیت‌های منابع آبی و حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر این روزها تقریباً ۹۵ درصد از انرژی الکتریکی تولیدی کشور از نیروگاه‌های فسیلی به دست می‌آید و نیروگاه‌های حرارتی وظیفه اصلی تامین انرژی برق کشور را عهده‌دار هستند. البته در سال‌های قبل هم این سهم هیچ‌گاه به زیر ۹۰ درصد نرسیده است؛ یعنی ۸۲ درصد ظرفیت منصوبه در اختیار نیروگاه‌های حرارتی است، در سال‌هایی که این نیروگاه‌ها کف سهم تامین انرژی برق را داشته‌اند ۹۰ درصد و در سال‌هایی که سقف تامین انرژی برق را داشته‌اند بیش از ۹۵ درصد انرژی برق را تامین کرده‌اند. ۹۲ درصد از ۲۸۰ میلیارد کیلووات ساعت برق تولیدشده در سال گذشته از نیروگاه‌های حرارتی و از محل تامین سوخت‌های فسیلی حاصل شده است. امسال تولید برق به ۳۰۰ میلیارد کیلووات ساعت خواهد رسید و تا الان ۹۵ درصد آن از انرژی تولیدی با سوخت‌های فسیلی به دست آمده است.
در زمینه وضعیت آمادگی نیروگاه‌های حرارتی کشور در تولید برق چه مشکلاتی وجود دارد؟
خوشبختانه وضعیت آمادگی ما خوب بوده و سعی می‌کنیم این آمادگی را در سال‌های آینده نیز حفظ کنیم. از لحاظ ظرفیت اسمی بیش از سه هزار مگاوات از نیروگاه‌های حرارتی که در اختیار داریم عمرشان بالای ۴۰ سال و نزدیک به هفت هزار مگاوات از آنها عمرشان بالای ۲۵ سال است. یعنی عمده نیروگاه‌هایی که زیر بار هستند و انرژی کشور را تامین می‌کنند فرسوده و قدیمی هستند. نگهداری، تعمیر و استفاده از این نیروگاه‌ها که به صورت تمام‌وقت در اختیار شبکه سراسری برق کشور قرار دارند، آن هم در آب و هوای گرمی که ما با آن مواجهیم کاری دشوار و پرزحمت است. همکاران ما با تلاش شبانه‌روزی این نیروگاه‌ها را سر پا نگه می‌دارند تا در تامین انرژی پایدار و مطمئن برای مردم مشکلی ایجاد نشود. اما طی چهار پنج سال گذشته تعرفه‌های فروش برق به بازار تغییر نکرده؛ یعنی درآمدهای شرکت افزون نشده است. آنچه شرکت‌های توزیع از مشترکان دریافت می‌کنند تغییراتی داشته اما پولی که ما به عنوان تولیدکننده از محل فروش برق به بازار ایران دریافت می‌کنیم تغییری نیافته است، درحالی‌که هزینه‌های حقوق و دستمزد و هزینه‌های مصرفی که این روزها هم به اوج خود رسیده، هر سال ۱۵ تا ۲۵ درصد افزایش پیدا کرده و این باعث شده که ما بعضاً در تامین نقدینگی، قطعات یدکی و مصرفی و نوسازی نیروگاه‌ها دچار مشکل شویم و همچنین نتوانیم پرسنل را به نحوی مطلوب مورد پشتیبانی قرار دهیم. به‌رغم این مشکلات، همکاران ما در بخش دولتی و خصوصی با تجربه، مهارت و احساس مسوولیت بالا نگذاشته‌اند تا با مشکل خاصی مواجه شویم. ما تلاش می‌کنیم تا در سال جاری به وضعیت رفاهی نیروی انسانی نیز به نحو مطلوب‌تری رسیدگی کنیم و همچنین منابع بهتری را برای از مدار خارج کردن نیروگاه‌های فرسوده و نوسازی نیروگاه‌هایی که بدان نیاز دارند، تامین کنیم.
شما به مساله قیمت‌های غیرواقعی اشاره کردید. این قیمت‌گذاری چه آسیب‌هایی به صنعت برق کشور وارد می‌کند؟
قیمت تمام‌شده برق چه در حوزه تولید و چه در حوزه توزیع و انتقال استخراج شده و مشخص است. دستگاه‌های نظارتی و سازمان حسابرسی این قیمت‌ها را تایید کرده‌اند. بر این اساس آنچه از مصرف‌کنندگان دریافت می‌کنیم تقریباً ۶۰ درصد قیمت تمام‌شده است. در نتیجه ضرر ما به ویژه در بخش تولید روز به روز انباشته می‌شود، بدهی‌های ما به مجموعه تولیدکنندگان و بخش خصوصی افزایش می‌یابد و نمی‌توانیم برنامه‌ها و اهدافی را که برایمان تعریف شده به نحو احسن انجام دهیم. علت مطالبات بخش خصوصی از ما این است که ما برق را به نیابت از دولت از آنها می‌خریم، اما مجبوریم این خرید را به قیمتی بالاتر از آنچه مصرف‌کننده پرداخت می‌کند به سرمایه‌گذار پرداخت کنیم. علاوه بر این ما هم تضمینی خرید می‌کنیم و هم در صورت عدم پرداخت به‌موقع جرایمی پرداخت می‌شود. همه اینها با این هدف انجام می‌شود که فعالان بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در صنعت برق سود به دست آورند و انگیزه داشته باشند تا در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند، که این کار را هم کرده‌اند. امروزه نزدیک به ۱۳ هزار مگاوات از ظرفیت منصوبه فعلی توسط سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به ثمر نشسته و برنامه ما این است که این حضور توسعه پیدا کند. اما مطالبات اینان از ما به این علت است که فقط ۶۰ و گاهی حتی ۵۰ درصد از قیمت واقعی برق را از مصرف‌کننده دریافت می‌کنیم. در نتیجه بدهی ما به تولیدکنندگان زیاد می‌شود و این افزایش بدهی باعث دلسردی و بی‌انگیزگی بخش خصوصی می‌شود. از سوی دیگر منابع دولتی محدود است و کفاف سرمایه‌گذاری در این حوزه را نمی‌دهد. اینها همگی باعث می‌شود نظام عرضه و تقاضا در حوزه برق از لحاظ اقتصادی به نتیجه مطلوب منجر نشود. نگرانی ما این است که با تداوم این وضعیت دیگر انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در صنعت برق در بخش خصوصی باقی نمانده و صنعت برق که یکی از موفق‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران بوده است به رکود برود و در نتیجه در عرضه برق دچار مشکل شویم.
با توجه به این مسائل رویکردهای کلان در سیاستگذاری در این عرصه باید چه تغییری داشته باشد؟
به نظر می‌رسد تصور بالادستی‌ها و مقامات ارشد این است که حوزه برق به ویژه در بخش تولید مشکلی ندارد و به راحتی می‌توان مسائل آن را مدیریت کرد. اما واقعیت این است که صنعت برق در هفت، هشت سال گذشته از صنعتی سودده به یک صنعت زیان‌ده تبدیل شده چون هزینه‌هایی که برای احداث، تولید، توزیع و انتقال برق صرف می‌شود از درآمدهای حاصل از فروش برق بیشتر است. هر قدر هم تلاش می‌کنیم که تعرفه‌ها را اصلاح و حداقل قیمت برق را برای مشترکان پرمصرف بیشتر کنیم و یارانه‌ها را از این حوزه برداریم، با سد سیاست‌های کلان دولت مواجه می‌شویم که با هدف کنترل تورم و اهداف دیگر نمی‌گذارند این افزایش تعرفه‌ها محقق شود.
همکاری وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط را در تعامل با شرکت تولید نیروی برق حرارتی برای تحقق اهداف و برنامه‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه همکاری ما با شرکت پخش و پالایش، شرکت گاز و شرکت نفت همکاری خوبی است. مصرف سوخت مایع نیز در چند سال گذشته کاهش پیدا کرده و سوخت گاز بیشتری برای نیروگاه‌ها تامین شده است به طوری که میزان مصرف گاز در نیروگاه‌ها از ۶۵ درصد در سال ۹۲ به ۹۲ درصد رسیده و مصرف سوخت مایع مازوت و گازوئیل کمتر شده است. با سازمان حفاظت از محیط زیست نیز ارتباطی تنگاتنگ داریم، به جهت اینکه نیروگاه‌هایی که احداث می‌شوند و تجهیزاتی که نصب می‌شوند طبق استانداردهای بین‌المللی باشند و آلایندگی آنها بیشتر از حد استاندارد نباشد. ما تمامی شرایطی را که برای نیروگاه‌های حرارتی مطرح می‌شود، رعایت می‌کنیم و تجهیزات ما با آخرین استانداردهای روز دنیا منطبق است. با دیگر دستگاه‌ها از جمله استانداری‌ها، جهاد کشاورزی و منابع طبیعی نیز همکاری خوبی داشته و مانعی برای پیشرفت کارهایمان در این زمینه‌ها وجود ندارد. ما وقتی می‌خواهیم یک نیروگاه را احداث کنیم، قبل از آغاز عملیات اجرایی حداقل باید در ۱۴ سرفصل مطالعاتی را انجام دهیم و مجوزهایی از دستگاه‌های مختلف دریافت کنیم. در این زمینه کارها طبق روال عادی انجام می‌شود. در زمینه تامین منابع مالی با سازمان برنامه درگیری بیشتر است. متاسفانه از محل درآمدهای عمومی، بودجه ما هر سال کمتر می‌شود و منابع کمتری از منابع عمومی دولت در اختیار ما قرار می‌گیرد. در زمینه منابع داخلی هم که باید از محل فروش برق در اختیار ما قرار گیرد با محدودیت‌هایی از سوی وزارت نیرو مواجه هستیم که تاکنون سهم بخش تولید را به صورت کامل پرداخت نکرده است. به طور کلی بیشترین چالش ما با مجموعه‌های بودجه و تامین اعتبارات است، خصوصاً با توجه به اینکه بدهی‌های ما نسبتاً زیاد است و سازمانی بوده‌ایم که بدهی‌های زیادی را از قبل با خود به شرکت جدید آورده‌ایم. با توضیحاتی که دادم در حال حاضر بخشی از این بدهی‌ها تسویه شده یا به حساب بدهی دولت رفته، هر چند مجموعه سیستم بانکی و بانک مرکزی نیز به جهت مطالباتی که از ما داشتند، همراهی لازم را با ما نداشتند.
در بحث تامین منابع مالی خارجی صنعت برق چندان توفیق شایسته‌ای در ۱۰ سال گذشته نداشته است. در دهه قبل از آن منابع خوبی از خارج از کشور مورد استفاده قرار گرفته بود. ما پیش‌بینی کرده‌ایم که بتوانیم از منابع مالی خارجی نیز برای احداث پروژه‌های خود استفاده کنیم و فکر می‌کنم بتوانیم امسال نزدیک به چهار میلیارد یورو اعتبارات پروژه‌ها را فعال کنیم؛ یعنی از لحاظ اعتباری ال‌سی‌هایی را باز کنیم تا بتوانیم در سال‌های آتی به تدریج از این منابع برای احداث پروژه‌های خود استفاده کنیم. البته محدودیت‌ها بیشتر از آنچه فکر می‌کردیم شده منتها برای تامین اعتبار در ماه‌هایی که تا پایان سال باقی‌مانده تلاش خود را می‌کنیم.
میزان تولید انرژی در نیروگاه‌های حرارتی و وضعیت بازدهی این نیروگاه‌ها تا چه حد با اسناد بالادستی تطابق دارد؟
کاهش شدت مصرف انرژی، همسان بودن نیروگاه‌های احداث‌شده با استانداردهای حفظ محیط زیست و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مواردی است که در اسناد بالادستی، سند چشم‌انداز و مباحث مربوط به اقتصاد مقاومتی بر آنها تاکید شده است. ما نیز فعالیت‌های خود را با همین اسناد تطبیق داده و سعی می‌کنیم تجهیزاتی که می‌سازیم و می‌خواهیم از آنها بهره‌برداری کنیم سوخت کمتری مصرف کنند، راندمان بیشتری از واحدهای تولیدی خود داشته باشیم و انتشار آلاینده‌ها را به حداقل برسانیم یا در حد استانداردهایی که هست نگه داریم، واحدهای فرسوده را جمع و واحدهای نیروگاهی سیکل ساده را به سیکل ترکیبی تبدیل کنیم، با تمهیداتی میزان انتشار کربن واحدهایی که انتشار گازهای گلخانه‌ای زیادی را دارا هستند کمتر کنیم و تجهیزات خود را به حد استانداردهای بین‌المللی برسانیم. در جهت تحقق این اهداف گام برداشته و سرمایه‌گذاری‌های خوبی داشته‌ایم که امیدواریم در چند سال آینده به نتیجه برسد و بتوانیم تا قبل از سال ۱۴۰۰ به راندمان ۴۰ درصد در میانگین کشوری برسیم.
چالش‌ها و کمبودهایی که در زمینه تولید برق وجود دارد ناشی از چه عواملی است و نقش و سهم نیروگاه‌های حرارتی در این کمبودها چیست؟
این روزها در بسیاری از نقاط کشور با خاموشی‌هایی مواجه هستیم. البته در مناطق گرمسیری و مناطقی مثل خوزستان، هرمزگان و بوشهر که درجه حرارت بالای ۴۵ درجه دارند کمتر خاموشی اعمال می‌شود ولی در سایر استان‌های کشور روزانه یکی دو ساعت یا بیشتر با برنامه یا بدون برنامه خاموشی اعمال می‌شود. عمده مشکلی که امسال با آن مواجه شده‌ایم در تولید نیروگاه‌های برق‌آبی کشور است که به دلیل کمبود منابع آب نسبت به سال گذشته به نصف کاهش یافته است و عمده خاموشی‌ها که ناشی از کمبودی نزدیک به پنج هزار مگاوات است، به نیروگاه‌های برق‌آبی بازمی‌گردد. البته در این میان نیروگاه‌های حرارتی بار عمده را به دوش کشیده‌اند و تولید ما نسبت به سال گذشته بیشتر شده است با این حال نتوانسته‌ایم این کسری بسیار بزرگ را جبران کنیم. رشد مصرف کشور سالانه حدود پنج درصد است، یعنی هر سال نیاز داریم حدود سه هزار مگاوات به مجموعه ظرفیت نیروگاه‌های کشور اضافه کنیم. اگر این سه هزار با آن پنج هزار جمع شود به این معنی است که امسال ما هشت هزار مگاوات کمبود داریم. ولی ما از ابتدای سال ۹۶ تا پیک سال ۹۷ توانستیم حدود ۲۵۰۰ مگاوات ظرفیت اسمی جدید اضافه کنیم و بخشی از کسری را جبران کنیم. بخش بیشتر کسری فعلی به نیروگاه‌های برق‌آبی برمی‌گردد. البته با توجه به قدمت و فرسودگی نیروگاه‌های حرارتی و با وجود این همه فشاری که روی نیروگاه‌های حرارتی هست و اینکه همیشه زیر بار هستند، طبیعی است در بعضی ساعات هم دچار مشکل شوند و ناگهان واحد نیروگاهی را در زمان خاصی از دست بدهیم و این هم به مشکلاتی که داریم اضافه شود. بنابراین همیشه باید ذخیره مطمئنی در شبکه وجود داشته باشد که اگر نیروگاهی به هر دلیلی دچار مشکل شد، نیروگاه دیگری جایگزین آن شود. از سوی دیگر با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود سال آینده نیز با کمبود آب و خشکسالی مواجه شویم اگر کنترل مصرف نداشته باشیم، مشکلات برق سال آینده عمیق‌تر و بزرگ‌تر می‌شود. البته سرمایه‌گذاری‌هایی که در سال‌های قبل شده امسال و سال آینده بهتر نتیجه می‌دهد. ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که پنج هزار مگاوات نیروگاه جدید تا قبل از پیک سال ۹۸ به مجموعه نیروگاه‌های کشور اضافه شود که کار بسیار بزرگی است. البته اقدامات مربوط به این پروژه‌ها که الان در دست اجراست چند سال قبل شروع شده و در نتیجه این اقدامات از ابتدای مرداد ۹۷ تا ابتدای تیر ۹۸ نزدیک به پنج هزار مگاوات به ظرفیت موجود کشور اضافه می‌شود. این تقریباً دو برابر مقداری است که ما در سال‌های قبل ظرفیت جدید به ظرفیت موجود اضافه کرده‌ایم. ما به وزارت نیرو قول داده‌ایم این ظرفیت را به ظرفیت موجود کشور اضافه کنیم به شرطی که منابع مورد نیاز ما که عدد خیلی بالایی هم نیست تامین شود و به تدریج در اختیار ما قرار بگیرد. در این صورت ممکن است بتوانیم ظرفیتی بیش از پنج هزار مگاوات را هم در ۱۱ ماهه باقی‌مانده به مجموعه اضافه کنیم. در مجموع تلاش ما این است که اگر خشکسالی در سال‌های آتی بدین نحو ادامه پیدا کرد با خاموشی‌های کمتری مواجه شویم. وظایف ما در حوزه‌های احداث، تولید و بهره‌برداری است اما بهترین چیزی که می‌تواند به ما کمک کند مصرف درست مصرف‌کنندگان است و فکر می‌کنم گذشته از مسائل فرهنگی و تبلیغات، به صورت جدی نیاز داریم تعرفه‌های برق اصلاح شود و امیدواریم به صورت تدریجی حداقل برای پرمصرف‌ها تعرفه‌ها افزایش یابد تا بتوانیم از این طریق جلو رشد مصرف برق را بگیریم و همزمان که این رشد را کنترل می‌کنیم، کمبودی را که از جانب نیروگاه‌های برق‌آبی وجود دارد در یکی دو سال آینده به نحوی جبران کنیم. الان سهم نیروگاه‌های حرارتی تولید انرژی ۹۵ درصد است و با وضعیتی که نیروگاه‌های برق‌آبی دارند و پیش‌بینی‌های کمبود بارش، به نظر می‌رسد این نسبت تغییر زیادی نداشته باشد. البته ما امیدواریم با افزایش بارش‌ها بتوانیم حداکثر توان نیروگاه‌های برق‌آبی را مثل سال ۹۶ که توانستیم در پیک از نیروگاه‌های برق‌آبی ۹ هزار و ۳۰۰ مگاوات برق بگیریم، سال ۹۸ هم در پیک این امکان برای ما فراهم شود، اما پیش‌بینی‌ها حاکی از کمبود بارش است.
در حال حاضر سهم بخش خصوصی در زمینه تامین مالی و نوسازی و بهسازی تکنولوژی نیروگاهی چیست و چه برنامه‌هایی برای افزایش مشارکت بخش خصوصی در صنعت برق دارید؟
ما طبق اصل ۴۴ قانون اساسی تکلیف قانونی داریم که سهم بخش خصوصی را در حوزه نیروگاه‌های تولید به حداقل ۸۰ درصد رسانده و سهم بخش دولتی را به حداکثر ۲۰ درصد محدود کنیم. سیاست‌هایی که در حال حاضر دنبال می‌شود در این جهت و مسیر است. امروز سهم بخش دولتی نزدیک به ۴۵ درصد و سهم بخش خصوصی حدود ۵۵ درصد است. ما برای واگذاری دارایی‌ها، اموال و نیروگاه‌هایی که داریم به بخش خصوصی اقدام کرده‌ایم با این هدف که به همان سقف ۲۰ درصد محدود شویم. درباره تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی مهم‌ترین عامل پرداخت مطالبات تولیدکنندگان است. اگر خرید برق از نیروگاه‌های بخش خصوصی با قیمت مناسب و پرداخت به‌موقع باشد صنعت برق حوزه سودمندی برای سرمایه‌گذاری است چون در این صنعت در یک زمان کوتاه حدوداً پنج، شش‌ساله سرمایه‌گذاران می‌توانند کل منابعی را که تامین کرده‌اند برگردانند، علاوه بر این عمدتاً طول مدت پروژه‌ها کوتاه است، همچنین نیروگاه‌سازی ریسک بزرگ و ناشناخته‌ای ندارد. در مجموع صنعت برق حوزه‌ای است که در آن می‌توان به راحتی نظر سرمایه‌گذار داخلی و خارجی را جلب کرد منوط به اینکه مطمئن باشند قیمت برق تولیدی نیروگاه‌ها را به‌موقع و به نحوی مناسب دریافت می‌کنند. متاسفانه به دلیل عدم پرداخت مناسب و به موقع در سال‌های گذشته تولیدکنندگان دچار مشکل شده‌اند. در حال حاضر ما به دنبال راهکارهایی می‌گردیم که با مشارکت دولت قیمت تمام‌شده کاهش یابد، حجم سرمایه‌گذاری کمتر شود و تعهداتی مبنی بر پرداخت به موقع به تولیدکنندگان داده شود تا رغبت بیشتری برای ماندن در این حوزه و افزایش سرمایه‌گذاری در آن پیدا کنند.
با توجه به بازگشت تحریم‌ها در زمینه تامین مالی و جذب سرمایه خارجی با چه مشکلات و تنگناهایی مواجه هستید؟
حوزه تولید برق حوزه‌ای پیچیده است و به توان تکنولوژیک بالایی نیاز دارد، اما خوشبختانه کشور ما در این عرصه توان لازم را دارد. ما در داخل کشور به پشتوانه کارهایی که در چند دهه گذشته صورت گرفته، توان و امکان ساخت نیروگاه در اندازه‌های مختلف را داریم و از این جهت به خارج از کشور وابسته نیستیم که نگران باشیم اگر تحریمی صورت گرفت و قطعه یا وسیله‌ای را به ما ندهند ما نتوانیم نیروگاه بسازیم و بهره‌برداری کنیم. اگر هم به خرید مواد اولیه یا قطعات خارجی نیاز داشته باشیم، این نیاز از راه‌های مختلف قابل تامین است، در تحریم‌های بسیار شدیدتر از این هم تامین شده و نگرانی چندانی از این جهت نداریم. لطمه‌ای که تحریم‌ها به ما وارد می‌کنند در زمینه تامین مالی پروژه‌هاست. عدد سرمایه‌گذاری مورد نیاز ما در هر سال بیش از سه میلیارد یورو است. این منابع را نمی‌توانیم از داخل کشور تامین کنیم. در نظر داشتیم از منابع مالی خارجی چه به صورت سرمایه‌گذاری مستقیم و چه به صورت فاینانس استفاده کنیم اما شرایط کنونی کار ما را در زمینه تامین سرمایه مورد نیاز برای پروژه‌ها دچار محدودیت می‌کند. در این شرایط به دنبال استفاده از راهکارهای مختلف دیگر هستیم. به دنبال استفاده از پتانسیل تبصره ۱۹ قانون برنامه هستیم. در نظر داریم کمی بدهی‌های بانکی خود را سبک کنیم و دوباره از بانک‌ها تسهیلات بگیریم. می‌خواهیم از اوراق مشارکت مجدداً در ابعاد وسیع و گسترده استفاده کنیم. در زمینه فاینانس هم از کشورهایی مثل روسیه و چین که محدودیت کمتری برای همکاری با ما دارند استفاده بیشتری خواهیم کرد. درباره فاینانس‌های دیگر کشورها هم مترصد هستیم ببینیم وضعیت همکاری اروپا به چه صورت خواهد بود. برای تامین این سه میلیارد یورو در حال کار کردن روی همه راه‌ها هستیم تا بتوانیم با استفاده از ظرفیت منابع داخلی، ایرانیان خارج از کشور، سایر منابع ریفاینانس‌ها، یوزانس‌ها و فاینانس‌ها آن را تامین کنیم. همه توان ما فعال شده تا در زمینه سرمایه‌گذاری دچار مشکل نشویم و بتوانیم این نیاز اصلی جامعه را که این روزها ارزش آن بیشتر شناخته شده برای همه مردم در بخش‌های خانگی، اقتصادی و صنعتی در همه نقاط کشور با کیفیت عالی و پایدار تامین کنیم.
شرکت تولید برق حرارتی در زمینه مسوولیت اجتماعی به ویژه برای سازگاری با محیط زیست چه برنامه‌هایی اجرا کرده و برای آینده چه تمهیداتی در نظر گرفته است؟
در حوزه محیط زیست همان‌طور که اشاره کردم اسناد بالادستی و اجرایی طوری است که ما هم در جهت کاهش مصرف سوخت حرکت می‌کنیم، از سوخت‌های مایع کمتری استفاده می‌کنیم، از تجهیزاتی استفاده می‌کنیم که دقیقاً با استانداردهای بین‌المللی منطبق است و کاهش گازهای گلخانه‌ای در آنها در حد استانداردهای بین‌المللی است. در بعد مسائل اجتماعی نیز هزینه اجرایی کارهایی که در مناطق مختلف انجام می‌دهیم اعداد بسیار بالایی است. همواره مسوولان وزارت نیرو و مسوولان مختلف دولت تاکید کرده‌اند که در پروژه‌های عمرانی که در مناطق محروم اجرا می‌شوند، مسائل اجتماعی منطقه، آبادانی، جاده، مدرسه و بیمارستان و نیازهای عمومی مردم را تا جایی که از لحاظ قانونی اجازه داریم، در نظر بگیریم. امیدوارم در یکی دو سال آینده نیز که کار ما شدت بیشتری پیدا می‌کند، بتوانیم هم از لحاظ اشتغال مردم آن مناطق و هم از لحاظ کمک به تامین امکانات رفاهی حداقلی به نیازهای عمومی مردم مناطقی که در آنها نیروگاه احداث می‌کنیم توجه داشته باشیم.
ارسال نظر