خانه‌تکانی‌هامان سبز باد!

شینا انصاری در ایام خانه‌تکانی هستیم و همه ساله در این ایام مطابق یک سنت دیرینه خانواده‌ها به‌ویژه خانم‌های خانه سعی در زدودن غبار آلودگی‌ها از لوازم و اسباب منزل دارند. بازار شست‌و‌شوی فرش، مبل، پرده و سایر وسایل و همچنین عرضه شوینده‌های متنوع و رنگارنگ نیز داغ است. گفته می‌شود در هفته‌های پایانی سال، مصرف آب در شهرهای بزرگ افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی دارد. با توجه به محدودیت منابع آب و آلودگی‌هایی که مصرف بی‌رویه شوینده‌های شیمیایی بر محیط‌زیست ایجاد می‌کنند، لازم است خانه‌‌تکانی ما بیش از پیش با ملاحظه مسائل زیست‌محیطی به‌خصوص جلوگیری از هدررفت و اتلاف آب باشد.

برای حرکت در مسیر سبز کردن آیین «خانه‌تکانی» اقدامات مختلفی می‌توان انجام داد. یکی از مهمترین اقدامات می‌تواند جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب برای شست‌و‌شو باشد، درک این واقعیت که کشور ما با کم‌بارشی انباشته و آثار خشکسالی روبه‌رو است باید از جانب شهروندان موجب مشارکت فراگیر در مصرف بهینه آب در تمامی اوقات سال به‌خصوص اسفند ماه شود. از جمله کارهای متداول غیرمحیط‌زیستی شست‌و‌شوی فرش‌ها در منازل با «آب شرب» است. از دیگر اقداماتی که باید در روزهای خانه‌تکانی مدنظر قرار گیرد؛ مدیریت صحیح پسماندها و دورریزهای سنواتی، تولید حداقلی پسماند با تفکیک از مبدا و توجه به جداسازی پسماندهای خطرناک نظیر باتری‌ها، پسماندهای دارویی، لامپ‌های فلورسنت شکسته و... هست. موضوع مهم دیگر استفاده نامتعارف از شوینده‌ها در این روزهای پایانی فصل زمستان است.

شوینده‌های شیمیایی پس از مصرف به همراه پساب‌ها و فاضلاب‌ها به دریاچه‌ها یا رودخانه‌ها تخلیه شده و به‌واسطه تجمع کف‌روی آب‌های سطحی و جلوگیری از عمل اکسیژن‌گیری آب می‌توانند تعادل اکوسیستم‌های آبی را برهم زنند و موجب مرگ‌و‌میر جانداران شوند. همچنین این تمیزکننده‌ها می‌توانند با افزایش ورود «مواد شبه‌هورمونی» به آب‌های زیرزمینی باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی شوند، این مشکل به‌خصوص در مناطقی که از آب‌های زیرزمینی برای تامین آب شرب استفاده می‌کنند بیشتر حائز اهمیت است. مساله دیگر شوینده‌های مصنوعی «میکروبیدها» یا ریزپلاستیک‌هایی هست که با ابعاد بسیار ریز حتی قادرند از غشاهای تصفیه آب نیز بگذرند و ضمن آلودگی دریاها و رودخانه‌ها، با ورود در بافت آبزیان نهایتا در زنجیره غذایی ما ایجاد اشکال کنند. نکته مهم در مصرف شوینده‌ها که در وهله نخست عوارض تنفسی و پوستی برای کاربران آنها ایجاد می‌کنند، استفاده حداقلی از شوینده‌ها، کاربرد شوینده‌های طبیعی و شوینده‌های سازگار با محیط‌زیست است.

برای جلوگیری از آلودگی‌های روزافزون این پاک‌کننده‌ها، در حال حاضر در بسیاری از کشورها قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای ساخت، تولید و مصرف شوینده‌ها اجرا می‌شود، ممنوعیت برخی از شوینده‌ها و تولید و عرضه پاک‌کننده‌های دوستدارمحیط‌زیست در این راستاست. حال با نزدیکی به پایان یک سال دیگر ضروری است باور کنیم مشکلات و مسائل متعدد و فزاینده زیست‌محیطی که به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم سلامت زندگی ما و خانواده‌های ما را تهدید می‌کند، می‌تواند با افزایش حس مسوولیت‌پذیری در قبال خانه بزرگتر ما «زمین» و تغییر یا اصلاح مسیر بسیاری از رفتارهای پرخطر و آسیب‌رسان به محیط‌زیست کاهش ‌یابد. کافی است هریک از ما با گام‌هایی کوچک ولی محکم و پیوسته از خانه‌هایمان شروع کنیم. خانه‌تکانی سبز ما می‌تواند نوید‌بخش روزهایی سبزتر و تمرینی برای فعالیت‌های موثر محیط‌زیستی در سال جدید باشد!