بیماری خود درمانی - ۲۶ مرداد ۹۱
خوددرمانی به حالتی گفته می‌شود که شخص بدون کمک و نظر افراد حرفه ای، بخواهد بیماری یا مشکل سلامت خود را برطرف کند. در این شرایط فرد با دسترسی به داروهای مختلف و استفاده از آنها شروع به خوددرمانی می‌کند. این عادت و رفتار اگر عمومیت پیدا کند به عنوان یک آسیب جدی اجتماعی به نام خوددرمانی شناخته می‌ شود. اکنون تخمین زده می‌شود که حدود 83 درصد ایرانیان به صورت خودسرانه دارو مصرف می‌کنند. از آنجایی که مردم از داروها تنها مزایای آن را می‌شناسد و اطلاع زیادی از عوارض بالای آن ندارند، به راحتی آن را بری خود تجویز می‌کنند، آنقدر که ایران بعد از چین مقام دوم مصرف داروی آسیا را دارد. هزینه بالای درمان، بی‌اهمیت تلقی کردن بیماری، سختی در رعایت دستورات درمانی، مشکلات مکرر سلامتی، تنهایی و بی‌کسی، باور این که درمان‌های خانگی سالم ترند، مشغله زیاد بیمار، مداخله اطرافیان، جنسیت، ترس از درمان، دسترسی آسان به دارو و … همه عواملی هستند که خوددرمانی را به یکی از شایع‌ترین آسیب‌های اجتماعی تبدیل کرده است. بحران خود درمانی زمانی جدی‌تر می‌شود که بدانیم ما ایرانی‌ها ناخواسته بدترین داروها را برای خوددرمانی انتخاب کرده‌ایم.
آنتی‌بیوتیک‌ها! آنتی‌بیوتیک‌های مختلف روزانه در مقیاس صدها هزار عدد استفاده می‌شوند. این در حالی است که پدیده رواج مصرف آنتی‌بیوتیک، باعث می‌شود، مصرف‌کنندگان مقاومت بدنی خود را به این داروها از دست بدهند. این مقاومت دارویی بدن در موارد ابتدایی محسوس نیست، اما زمانی که فرد به یک بیماری جدی مانند سرطان مبتلا شود، بدن به دلیل استفاده زیاد، مقاوم شده و حساسیتی به آنتی‌بیوتیک‌ها نشان نمی‌دهد. بیشترین عوارض گزارش‌های ثبت شده از مصرف خودسرانه دارو هم شامل آنتی بیوتیک‌ها و داروهای موثر بر سیستم عصبی است. استامینوفن کدئین، قرص سرماخوردگی بزرگسال، کپسول آموکسی سیلین، قرص دیفنوکسیلات و رانیتیدین هم داروی‌های نخست پر مصرف در کشور به لحاظ تعدادی شناخته شده‌اند. آسپرین‌ها هم جزو داروهایی هستند که باید از خانه‌هایتان حذف کنید، خصوصا اگر برای کودکان و اطفالتان از آن استفاده می‌کنید. آسپرین می‌تواند عارضه‌های بسیار جدی در حد عوارض مغزی منجر به مرگ داشته باشد.شاید بالا بودن هزینه‌های مراجعه به پزشک، دلیلی بر وجود کیسه‌ها و ورق‌های متنوع دارو در خانه‌هایتان باشد، اما شاید مرور کوتاهی بر عوارض مصرف خودسرانه بالای دارو و هزینه‌های سرسام آور جانی و مالی در مصرف اشتباه آن، تلنگری شود که یک بار برای همیشه از ردای خود پزشک پنداری خارج شویم و دیگر در این کیسه را شل نکنیم.
برخی دلایل رواج خوددرمانی ایرانیان
دسترسی آسان به دارو: بسیاری از داروخانه‌ها بدون هیچ محدودیتی به خواست مشتریان خود پاسخ می‌دهند و داروهای خارج از نسخه به آنان عرضه می‌کنند و در واقع نقش یک دارو فروش دارند و با این کار بیمار از کوتاه‌ترین راه و بدون محدودیت و بدتر از آن بدون آموزش کافی به داروهایی دسترسی پیدا می‌کند که ممکن است، برای بیماری و شرایط جسمی‌اش مناسب نباشد یا با داروهای دیگر تداخل زیان بار داشته باشد.
نظام بیمه‌ای ناکارآمد و عدم پوشش بیمه‌ای: برخی از بیماران فاقد پوشش بیمه‌ای هستند و برخی نیز به دلیل مراحل اداری طویل و عریض برای استفاده از خدمات بیمه‌ای قید آن را می‌زنند و در نهایت اینکه برخی داروها مشمول بیمه نمی‌شوند و از این رو بیمار خود شخصا اقدام به تهیه دارو می‌کند.
هزینه ویزیت پزشک: گرچه هزینه ویزیت پزشک در ایران نسبت به سایر نقاط دنیا پایین است، اما به دلیل مشکلات معیشتی و اقتصادی، این میزان نیز برای برخی بیماران سنگین است و از سوی دیگر خیلی‌ها در هزینه کردن برای سلامت خود که در اصل نوعی سرمایه‌گذاری است اکراه دارند.
آگاهی ناکافی: بیشتر افرادی که خودسرانه دارو مصرف می‌کنند، آگاهی اولیه‌ای از داروی مصرفی دارند، ولی این آگاهی کافی و جامع نیست که منجر به استفاده صحیح از دارو و پیشگیری از تداخلات دارویی و عوارض نامطلوب آن شود.
خود درمانی یا توصیه به دیگران: به دلیل مشابهت علائم بیماری‌های مختلف، در جامعه ما معمول است بیماری که از مصرف یک دارو رضایت داشته باشد، آن را به دیگران توصیه می‌کند و خیلی‌ها چشم بسته این توصیه را قبول می‌کنند. کافی است در یک مهمانی اظهار ناراحتی جسمی بکنید. آن وقت خواهید دید که چندین نفر به شما توصیه‌های پزشکی خواهند کرد و حتی ممکن است، برای بیماری‌تان تشخیص بگذارند. باید یادآورشد که مشابهت علائم اولیه بیماری در دو نفر لزوما به معنی آن نیست که این دو نفر بیماری یکسانی دارند.