آدم‌هایی که بد نیستند - ۹ آذر ۹۱
اگر بدتان نمی‌آید یک فیلم متفاوت و خوش‌ساخت از سینمای ایران ببینید، فیلم «آفریقا» که به تازگی در شبکه خانگی توزیع شده گزینه مناسبی است. آفریقا اولین فیلم بلند هومن سیدی است که پیشتر بازیگر چهره‌های محجوب فیلم‌هایی همچون «پابرهنه تا بهشت» بوده است. فیلم تلخی که با بازی خوب جواد عزتی در بسیاری از دقایق لحنی کمدی به خود می‌گیرد، شهاب حسینی در این فیلم هم، با اینکه یکی دو جمله بیشتر نمی‌گوید، بازی دیدنی‌ای ارائه داده است. با هومن سیدی درباره فیلم آفریقا گفت‌وگوی کوتاهی انجام داده‌ایم:

اولین تجربه فیلمسازی‌تان نامش آفریقا است، کمی درباره ماجرای انتخاب اسم بگویید.
فیلم آفریقا با شرایط سختی ساخته شد، بازیگرها صبح سرکارهای دیگر بودند و شب برای بازی می‌آمدند. ما همان روزی که مجوز ساخت را دریافت کردیم، کار را کلید زدیم تا به جشنواره برسد. طرح این فیلمنامه برای ۳ سال‌ونیم پیش بود و از آن زمان سعی می‌کردم با بازیگران صحبت کنم. حدود دو سال پیش با شهاب حسینی و جواد عزتی صحبت کردم و امیر جدیدی را هم پیدا کرده‌ام که به نظرم بازیگر خوش‌آتیه‌ای است و امیدوارم بدرخشد. برای این فیلم دوست داشتم بحث آفریقا را مطرح کنم، از این جهت که انگار یک جنگل وحشی است و حیوانات همدیگر را می‌خورند و در طرف دیگر هم اگر شیری سیر باشد، آهوی جنگل به راحتی از کنارش رد می‌شود. من می‌خواستم در این فیلم بگویم آدم‌ها بد نیستند، بلکه شرایط است که آنها را بد جلوه می‌کند. ماجرایی در پس‌زمینه ذهن من وجود داشت که نمونه‌های شخصیتی در این فیلم برای من نمونه جنگل وحشی را دارد. اگر یکدیگر را می‌درند تنها به علت ذاتشان است و این کار را فقط زمانی انجام می‌دهند که احساس گرسنگی کنند. قصد من نشان دادن شخصیت این کاراکترها بود که آدم‌های بدی نیستند و فقط تصمیمات آنها در لحظه است که آنها را درنده‌خو می‌کند.
نشان دادن ساعت‌ها عنصر قطع‌کننده و پیش‌برنده فیلم می‌شود.
آفریقا روایت غیر‌خطی دارد و از آخر به اول می‌رسد. این فیلم جزو معدود فیلم‌های سینمایی است که با اینکه اکثر فیلم در یک لوکیشن ثابت می‌گذرد، اما ریتم فیلم برای مخاطب خسته‌کننده نمی‌شود. اما فیلم تلخ است، حتی شوخی‌ها و درآوردن لحظه‌های طنز توسط جواد عزتی از تلخی فیلم نمی‌کاهد، بلکه آن را افزایش می‌دهد.
آفریقا اولین تجربه شما به عنوان فیلم بلند بعد از ساخت شش فیلم کوتاه است. در مقام کارگردان چقدر از فیلم آفریقا راضی هستید؟
من شاید تنها یک هزارم از حرف‌هایی را که دوست داشتم در فیلم آفریقا زده‌ام. هیچ‌کس به طور کامل از فیلمش راضی نیست، من هم حالا که دو سال و نیم از ساخت فیلم آفریقا گذشته، وقتی به آن نگاه می‌کنم، رضایت کامل ندارم و فکر می‌کنم خیلی بهتر از این می‌توانست باشد.
چرا رسیدن فیلم به شبکه خانگی آنقدر طول کشید؟
ما منتظر اکران فیلم بودیم. وقتی دیدیم اکران آن میسر نیست و فیلم در حال رسیدن به ورطه نابودی است و خودم فکر کردم اگر قرار باشد دو سال هم منتظر اکران فیلم باشم، فیلم دیگر آن چیزی نیست که من دوست دارم بر پرده سینما دیده شود، این شد که دیگرتصمیم گرفتم منتظر اکران نباشم و آن را وارد شبکه خانگی کنم تا کسانی که آن را دوست دارند بتوانند ببینند.
چرا اکران نشد؟
دلیلش را باید از وزارت ارشاد پرسید. ما دلمان می‌خواست اکران شود و هیچ توضیح موجهی در مورد عدم اکران نشنیدم.
از حالا به بعد بیشتر شما را باید در مقام نویسنده و کارگردان ببینیم یا بازیگر باقی خواهید ماند؟
فرقی نمی‌ماند. هر سمتی برای من ارزشمند است. من کار در عرصه سینما را دوست دارم و البته مهم‌ترین مساله برای من اجرا و تولید کار خوب است. این کار خوب می‌تواند در عرصه بازیگری یا کارگردانی نمود پیدا کند.
الان کار جدیدی در دست تولید دارید؟
کارهایی کرده‌ایم و آن را به ارشاد فرستاده‌ایم، اما تا زمانی که مجوز آن به دست ما نرسد، حرفی راجع به آن نمی‌زنیم.
به عنوان کارگردان فیلم، دوست دارید تماشاگر فیلم به چه نکاتی توجه کند؟
آفریقا فیلم پیچیده‌ای نیست، اما نیاز به دقت دارد. موقع تماشای فیلم، کار دیگری انجام ندهید، تخمه نخورید، با موبایلتان بازی نکنید و بدون پیش‌داوری فیلم را تماشا کنید. شاید برای هر کارگردانی مهم باشد که وقتی فرصت اکران از او گرفته شده، مخاطبش در شرایطی فیلم را تماشا کند که انگار در سینما است. نیز دلم می‌خواهد فیلم را بدون پیش‌داوری و گارد ببینند.
خودتان کدام یک از سکانس‌های فیلم آفریقا را دوست دارید؟
من سکانسی را که جواد عزتی در کنار شهاب حسینی ایستاده و به او می‌گوید ما هم شکوه لغزنده‌ای داریم بسیار دوست دارم و دلم برایشان می‌سوزد.