هندوانه
هندوانه میوه شب یلدا بیشتر یک میوه تابستانی است، اما در هر زمان که مصرف شود دارای خواص درمانی زیادی است. یک هندوانه به طور متوسط دارای ۹۲ درصد آب و ۸ درصد قند طبیعی است. به همین علت فاقد هرگونه چربی اما حاوی مقادیر زیادی ویتامین و مواد معدنی و ۴۹ واحد کالری است.

این میوه به علاوه می‌تواند التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آسم،‌ آترواسکلروزیس، دیابت، سرطان روده و آرتروز را تسکین دهد. هندوانه صورتی‌رنگ منبع آنتی اکسیدان کاروتنوئیدی موسوم به لیکوپن است. این آنتی‌اکسیدان‌های مهم و قوی در تمام نقاط بدن، مولکول‌های رادیکال آزاد را خنثی می‌کنند که با اکسیده کردن کلسترول، موجب چسبیدن آنها به دیواره رگ‌های خونی شده و در نتیجه منجر به بروز حمله قلبی یا سکته مغزی می‌شوند، مصرف گوجه و هندوانه به‌دلیل داشتن لیکوپن به عنوان یک ماده آنتی اکسیدان در جلوگیری از بیماری‌های سرطانی مؤثرند.

همچنین هندوانه حاوی لیپوسین است. لیپوسین یک آنتی اکسیدان است، به همین دلیل انجمن قلب آمریکا مصرف هندوانه را به دلیل داشتن آنتی اکسیدان به‌عنوان یک ماده مفید برای قلب مورد تایید قرار داده است. باید دقت کنید که هندوانه برای اشخاص سرد مزاج و آنهایی که دارای معده سرد هستند، مناسب نیست. این اشخاص اگر می‌خواهند هندوانه بخورند، باید آن را با شکر، عسل یا گل قند بخورند. همچنین هندوانه در اشخاص سردمزاج باعث درد مفاصل و ضعف جنسی می‌شود.


شب یلدا فقط دور‌هم‌نشینی و مرور خاطره‌ها نیست، علاوه بر اینها شامل رسوم تغذیه‌ای خاص خود نیز هست. انتخاب مواد غذایی خاصی از بین دیگر مواد غذایی و تاکید بر قراردادن این مواد غذایی بر سر سفره شب یلدا نه تنها یک رسم، بلکه نکات تغذیه‌ای خاصی را دنبال می‌کند. براساس یک باور قدیمی، مردم با این کار با میوه‌های تابستانی وداع می‌کنند و با خوردن خشکبار گرم، به استقبال سرما می‌روند و یلدا را جشن می‌گیرند تا نشانگر تقابل سرما، ناباروری، پژمردگی و مرگ با گرما، روشنایی، باروری، سبزی و زندگی باشد. دکتر کوروش جعفریان متخصص تغذیه معتقد است؛ در علم چیزی به نام سردی و گرمی تایید نشده است، اما فواید خوراکی‌های شب یلدا به قدری زیاد است که خوردن هر یک، خواص درمانی خاص خود را دارد.


آجیل هفت قلم
بادام، پسته، گردو، نخودچی و کشمش و باسلوق آجیل شب یلدا یا چله را تشکیل می‌دهند. آجیل را قبل از غذا بخورید تا چاق نشوید. خشکبار به دلیل دارا بودن مواد فیبری باعث احساس سیری در فرد می‌شود و به کسانی که چاق هستند یا مایل نیستند دچار اضافه وزن شوند، توصیه می‌شود این مواد را قبل از غذا مصرف کنند؛ چرا که باعث پرشدن حجم معده و در نتیجه احساس سیری در افراد می‌شود. مغزها حاوی مواد مغذی و ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین آ، فسفر، منیزیم و دارای ترکیبات امگا ۳ هستند و این مواد مغذی نقش مهمی در بدن ایفا می‌کنند. افراد باید تعادل را در مصرف خشکبار رعایت کنند. همچنین مصرف روزانه و مداوم مقدار کمی خشکبار مناسب و موثر بوده و باعث افزایش ۳ تا ۵ درصدی طول عمر انسان می‌شود. مطالعات زیادی نشان می‌دهد که مصرف مناسب مغزها ریسک بیماری‌های قلبی عروقی را بین ۲۰ تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.

همچنین این مواد کاهنده خطرات دیابت هستند و مصرف مداوم مغزها خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها از جمله پروستات، ریه و سینه را کاهش می‌دهد و حتی در کنترل فشار خون موثر است. مغز پسته از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و برای افراد گرم مزاج مناسب نیست. این میوه بسیار مقوی است و حاوی ویتامین‌های ب۱، ب۳ و ویتامین E بوده و املاح مغذی شامل آهن، پتاسیم، فسفر و کلسیم را داراست.مغز پسته به دلیل دارا بودن آهن، خون ساز است و معمولا به افرادی که از کم‌خونی و فقر آهن رنج می‌برند، مصرف آن توصیه می‌شود. همچنین آن را تقویت‌کننده نیروی جسمی می‌دانند. از دیگر خواص پسته می‌توان به وجود کوآنزیم کیو۱۰ (۱۰Q) اشاره کرد که نوعی آنتی‌اکسیدان است و در پیشگیری از بیماری‌های قلبی نافع است. از سوی دیگر افرادی که مبتلا به نارسایی بد هستند، مبتلایان به نقرس، دیابت و ناراحتی‌های کلیه باید از خوردن پسته خودداری کنند. مغز گردو دارای پروتئین، قند، آب و چند اسید آلی، مقدار کمی اسانس و ویتامین‌های A, B, C, Dو E است. این میوه حاوی اسیدهای چرب مفید و املاح معدنی نظیر کلسیم، پتاسیم، منیزیوم و فسفر است، تا جایی که در برخی منابع، فسفر آن را در رده منابع غنی ذکر می‌کنند. گردو از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و برای پایین آوردن کلسترول خون و پیشگیری از بیماری‌های ریوی مناسب است. مصرف این میوه از تشکیل سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا جلوگیری می‌کند. این متخصص تغذیه در ادامه با اشاره به این مطلب که برخی افراد ممکن است به خشکبار آلرژی داشته باشند، گفت: برخی از افراد به‌ویژه کودکان زیر ۳ سال به خشکبار به ویژه بادام زمینی که جزو آجیل شب یلدا نیز هست حساسیت دارند. تهوع، شکم درد و دردهای مزمن از علائم این آلرژی است خشکبار و بادام زمینی به دلیل آزاد کردن پروتئین‌ها و فعل و انفعلات بدنی باعث ترشح هیستامین در بدن می‌شود که با خوردن آنتی هیستامین علائم از بین می‌رود. بدترین شکل آلرژی به مواد غذایی این است که سیستم تنفسی نیز درگیر می‌شود و به افراد احساس خفگی دست می‌دهد. با این حال مصرف روزانه یک مشت خشکبار برای هر فرد توصیه می‌شود. هر ۱۰۰گرم خشکبار و شیرینی ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلو کالری به همرا دارد و مصرف نامناسب و بی‌رویه این مواد باعث چاقی افراد می‌شود.


انار
انار نه تنها سرشار از ویتامین است، بلکه همچون دشمن قوی در برابر بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا می‌ایستد.

انار غنی از آنتی اکسیدان‌های قوی است. الاژیک اسید موجود در انار از بروز سرطان جلوگیری کرده و رشد تومورهای سرطانی را کند می‌کند. انار برای سلامت قلب و عروق، جلوگیری از تصلب شریان‌ها و سکته‌ها، جلوگیری از پیری زودرس و آلزایمر و پیشگیری از سرطان‌ها به‌ویژه سرطان پروستات مفید است. تحقیقات نشان داده‌ است که آب انار می‌تواند از خطر بیماری قلبی و سکته مغزی بکاهد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که آب انار می‌تواند فشار خون را پایین آورده و به سلول‌هایی که باعث سرطان سینه می‌شوند حمله کند. در یک تحقیق نیز مشخص شده عصاره میوه انار ممکن است حاوی عامل موثری در برابر سرطان پوست باشد. نوشیدن مقداری (حدود ۲۸ گرم) آب انار در روز توسط مردان مبتلا به سرطان پروستات از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری می‌کند، اما به یاد داشته باشید کسانی که سرد مزاج هستند نباید در خوردن انار افراط کنند، زیرا معده را سست کرده و ایجاد نفخ می‌کند.


آجیل‌های فریبنده
آجیل و خشکبار جزو خوراکی‌های سنتی هستند که مردم عادت کرده‌اند، به صورت فله‌ای خریداری کنند. البته هر کس دلایل مخصوصی دارد، بعضی از افراد به نکاتی مثل اینکه «آجیل باز را می‌توان از ۵۰ گرم تا چندین کیلو و به میزان دلخواه خریداری کرد»، یا «آجیل باز قابل تست کردن است و در ضمن هزینه‌ای هم برای بسته‌بندی نمی‌پردازیم» اشاره می‌کنند. اما بد نیست بدانید آجیل و خشکبار قابلیت آلودگی به قارچی نظیر آفلاتوکسین را دارند که واحدهای صنعتی با توجه به وجود پروانه‌های بهداشتی، ضوابط و دستورالعمل‌ها ملزم به اندازه‌گیری قارچ آفلاتوکسین بر روی محصولاتشان هستند، اما در محصولات سنتی آجیل و خشکبار، این اندازه‌گیری‌ها صورت نگرفته و محصول تولیدی قابل ردیابی نیست. در خرید آجیل شب یلدا به رنگ و طعم آنها توجه کنید: رنگ داخلی پسته سالم باید سبز و پوسته نازک دور پسته به رنگ بنفش باشد. در ایام مخصوص همچون عید نوروز و شب یلدا، کسبه برای کاهش قیمت آجیل، مغزهای کهنه را وارد بازار می‌کنند که مردم باید در خرید این مواد غذایی دقت کنند: هر پسته خندانی مفید نیست؛ چرا که برخی از فروشندگان برای اینکه پوست پسته ورم کند و باز شود آن را در آب می‌اندازند و این احتمال خراب شده و کپک زدن پسته را افزایش می‌دهد. برای شناسایی پسته خندان از تقلبی، پوسته خارجی (سفیدرنگ) پسته خندان را فشار دهید اگر بسته شد، نشان دهنده این است که در آب گذاشته شده و در غیر این صورت (بسته نشدن) پسته سالم است. گردو را با پوسته خارجی آن که قهوه‌ای رنگ است، خریداری کنید. برخی فروشندگان برای اینکه گردو تازه به نظر برسد و افزایش وزن پیدا کند، آن را درون آب می‌اندازند که احتمال کپک زدن آن وجود دارد. از خرید گردوهایی که در پشت ویترین و در معرض نورخورشید هستند، بپرهیزند؛ چرا که میزان چربی گردو در معرض نور و اکسیژن اکسیده شده و کپک‌ها و قارچ‌ها درون آن رشد می‌کنند. طعم و مزه گردو شاخص خوبی برای شناسایی گردوی خوب است. بهتر است مغزها و آجیل را به صورت له و خرد شده به کودکان خود بدهید.