هدف بعدی زلزله کجاست؟
اخبار و تصاویر مربوط به زلزله در نقاط مختلف دنیا همیشه جزو پرمخاطب‌ترین، عجیب‌ترین، تفکر برانگیزترین و در عین حال هولناک‌ترین واقعیت‌های زندگی انسان در تمام کشورها و ملیت‌ها با هر فرهنگ، آداب و رسوم، زبان، مذهب و. . . بوده است. ترس از زلزله و ویرانی‌های ناشی از آن زمانی قوت بیشتری می‌گیرد که در یک نقطه از دنیا یا یک نقطه از کشوری، مردم خبردار می‌شوند زلزله‌ای خانه‌ای را ویران یا فردی را به کام مرگ کشانده است، اما نکته قابل توجه اینجا است که زمانی این نگرانی به حداکثر خود می‌رسد که بشر هنوز بر پایه یافته‌های علمی خود قادر نیست زلزله‌های احتمالی را قبل از وقوع پیش‌بینی کند.
اخبار و تصاویر مربوط به زلزله در نقاط مختلف دنیا همیشه جزو پرمخاطب‌ترین، عجیب‌ترین، تفکر برانگیزترین و در عین حال هولناک‌ترین واقعیت‌های زندگی انسان در تمام کشورها و ملیت‌ها با هر فرهنگ، آداب و رسوم، زبان، مذهب و... بوده است. ترس از زلزله و ویرانی‌های ناشی از آن زمانی قوت بیشتری می‌گیرد که در یک نقطه از دنیا یا یک نقطه از کشوری، مردم خبردار می‌شوند زلزله‌ای خانه‌ای را ویران یا فردی را به کام مرگ کشانده است، اما نکته قابل توجه اینجا است که زمانی این نگرانی به حداکثر خود می‌رسد که بشر هنوز بر پایه یافته‌های علمی خود قادر نیست زلزله‌های احتمالی را قبل از وقوع پیش‌بینی کند. هر چند در سال‌های اخیر کسانی ادعا کرده‌اند که با دستیابی به تکنولوژی خاصی قادر به پیش‌بینی زلزله شده‌اند اما هنوز چنین امکانی در هیچ کجای دنیا به اثبات نرسیده است و زلزله هنوز هم یکی از اصلی‌ترین عوامل قتل عام مردم در یک منطقه خاص است.
در تمام شرایطی که بشر در برابر حوادث غیرمترقبه ناتوان از پیش‌بینی است، راه‌حل نهایی در دور زدن و بستن تمام راه‌هایی است که می‌تواند خسارت جدی به افراد و اموال و املاک آنها بزند. به این ترتیب، در شرایطی که نمی‌توان به طور دقیق مطلع شد که زلزله چه زمانی در کجا و با چه شدت و برآوردی از خسارت اتفاق می‌افتد، در تمام نقاط دنیا مردم و دولت‌ها و حکومت‌ها به روش‌هایی برای کاهش خسارت‌ها و تلفات مالی و جانی متوسل شده و می‌شوند.
جدا از تدابیری که در مباحث مربوط به مدیریت بحران به آنها توجه می‌شود، نظیر تامین منابع آب و غذای مورد نیاز در صورت بروز زلزله احتمالی، آماده‌باش تیم‌های امداد و کمک‌رسانی و... که مربوط به زمان‌هایی پس از وقوع زلزله و به منظور کاهش تلفات جانی انجام می‌شود، امروزه بحث پیشگیری و مراقبت‌های قبل از زلزله احتمالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مسائل که به‌خصوص در بحث ساخت‌وساز و لزوم ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی بناهای مسکونی در وهله اول و سپس ساختمان‌هایی با کاربری‌های اداری، تجاری، آموزشی و درمانی و... اهمیت و اولویت می‌یابد. امروز مهم‌ترین روش مقابله با تلفات احتمالی زلزله‌های پیش رو محسوب می‌شود. کارشناسان و صاحب‌نظران زلزله معتقدند: بهتر است هزینه‌های تحقیقاتی به جای اینکه صرف تلاش برای دستیابی به تکنیک پیش‌بینی زلزله‌های احتمالی شود، برای ساخت واحدهای سکونتی امنی هزینه شود که دیگر هراسی از فروریختن آنها در هنگام زلزله‌های احتمالی حتی با شدت زیاد نباشد.
به این ترتیب، توصیه صاحب‌نظران زلزله به‌خصوص در ایران به‌عنوان منطقه‌ای لرزه‌خیز، به دولت و مردم سرمایه‌گذاری برای ساخت ساختمان‌های مقاوم‌تر و ایمن‌تر است؛ به ویژه اینکه اغلب زلزله‌های بزرگ در کشور در ساعات شب یا ساعت‌های ابتدایی بامداد اتفاق می‌افتد که در این ساعات اکثر قریب به اتفاق افراد در خواب به سر می‌بردند و بنابراین واکنش آنها برای سرعت بخشیدن به نجات جان خود و اطرافیان و گریز به محیط‌های امن‌تر به حداقل خود می‌رسد.
اما، در این میان، به‌خصوص با افزایش تعداد زمین لرزه‌ها در سطح کشور طی یک سال اخیر، به خصوص، 5 زمین لرزه بزرگی که در مقیاس‌های 4 تا 5/7 ریشتر، تنها ظرف کمتر از 15 روز، نقاط مختلف کشور را در نواحی جنوبی، مرکزی، جنوب شرقی و شمال شرقی لرزاند، ضمن اینکه برخی کارشناسان زلزله از احتمال تحریک دیگر گسل‌ها به خصوص گسل‌های پایتخت، در نتیجه این زمین لرزه‌ها ابراز نگرانی کردند احتمالات و فرضیه‌های مختلفی را در اذهان عمومی ایجاد کرده است.
به این ترتیب در حالی که از سال‌های گذشته به خصوص دو دهه اخیر پس از طرح مباحثی مربوط به وقوع زلزله بزرگ در پایتخت، نگرانی در خصوص فعالیت گسل‌های البرز و دیگر گسل‌هایی که در همه مناطق تهران احتمال ایجاد زمین لرزه از طریق آنها وجود دارد به میزان زیادی افزایش یافته است، مباحثی همچون انتقال پایتخت و کاهش جمعیت به طرق مختلف در دستور کار دولت قرار گرفته اما، آن‌طور که کارشناسان و صاحب‌نظران زلزله می‌گویند هیچ راه‌حلی مانند مقاوم‌سازی و برنامه‌ریزی بلندمدت برای به حداقل رساندن تلفات مالی و جانی ناشی از وقوع زلزله نمی‌تواند به طور موثر راه‌گشا شود؛ این همان تدبیری است که ژاپنی‌ها سال‌ها پیش برای مقابله با تلفات ناشی از زلزله به آن متوسل شدند، به این ترتیب در شرایطی که شاید زلزله‌ای در مقیاسی نه چندان بزرگ در برخی کشورها از جمله ایران صدها و در برخی موارد هزاران کشته برجای می‌گذارد. زلزله در ژاپن به دلیل امنیت ساختمان‌ها به امری طبیعی و مساله‌ای تحت کنترل تبدیل شده است.
زلزله‌های اخیر با هم مرتبط بود؟
اما، وقوع پنج مورد زلزله شدید در پنج نقطه متفاوت از کشور ظرف کمتر از ۱۵ روز در فروردین ماه ۹۲، این ابهام را در ذهن عموم ایجاد کرد مبنی براینکه آیا زلزله‌های اخیر با یکدیگر ارتباط داشته‌اند و درواقع یک زلزله باعث بروز زلزله‌های بعدی شده است؟
بر مبنای نظر کارشناسی و آن‌طور که صاحب‌نظران زلزله می‌گویند: زلزله‌های پیش آمده در فروردین ماه، هر کدام از جنسی متفاوت بوده‌اند و هیچ یک به دیگری ارتباط ندارد. به عبارت دیگر با توجه به فاصله زیادی که بین کانون‌های وقوع زلزله با زلزله بعدی وجود داشت، از نظر علمی نمی‌توان ارتباط این زمین لرزه‌ها را با یکدیگر توجیه کرد. درواقع هر 5 زلزله اخیر در مناطقی اتفاق افتاد که زلزله‌خیز محسوب می‌شوند.
زلزله‌ها طبیعی بود
اما، در این میان برخی شائبه‌ها در مورد غیرطبیعی بودن زلزله‌های اخیر بر سر زبان‌ها افتاد؛ صاحب‌نظران و محققان زلزله در این‌باره می‌گویند: پنج زلزله اخیر کاملا طبیعی و ناشی از فعالیت گسلی بوده است و هیچ حالت غیرطبیعی در وقوع آنها به چشم نمی‌خورد. چون این مناطق جزو مناطق لرزه‌خیز کشور هستند تعجبی در این باره که چرا زلزله در آنها اتفاق افتاد وجود ندارد. زلزله‌های اخیر تنها ناشی از تجمع و آزاد شدن انرژی درونی زمین است و اینکه این 5 زلزله تنها ظرف کمتر از 15 روز اتفاق افتاده است نمی‌تواند دلیل غیر طبیعی بودن این زمین لرزه‌ها باشد.
رابطه زلزله‌های اخیر، با زلزله احتمالی در تهران؟
وقوع 5 زلزله بزرگ در نقاط مختلف کشور، نگرانی در خصوص نزدیک بودن زمان وقوع زلزله احتمالی در پایتخت را در اذهان عمومی افزایش داد. اما، صاحب‌نظران در این باره ابراز کردند: در صورتی که فاصله گسل‌ها با یکدیگر کم باشد، وقوع زمین لرزه در یک گسل می‌تواند باعث تحریک گسل دیگر شود. در مورد زلزله بزرگ تهران هم این احتمال وجود دارد که وقوع یک پیش‌لرزه یا پس‌لرزه در گسل‌های مجاور، احتمال بروز زمین‌لرزه در تهران را افزایش دهد،اما زلزله‌ای که در نتیجه تحریک گسل ناشی از فعالیت گسل دیگر روی دهد، به طور قطع به فاصله اندکی پس از زلزله اولیه اتفاق می‌افتد؛ بنابراین فرض وقوع زلزله احتمالی در تهران ناشی از وقوع 5 زلزله اخیر به دو دلیل اصلی منتفی است، یکی اینکه فاصله گسل‌هایی که در بوشهر، سیستان و بلوچستان، فارس، آذربایجان شرقی و اصفهان منجر به بروز زلزله شده‌اند با گسل‌های تهران زیاد است و به همین دلیل این گسل‌ها نمی‌توانند باعث تحریک گسل‌های پایتخت شوند و دیگری اینکه اگر زمین‌لرزه‌ای می‌خواست در تهران در نتیجه زمین لرزه‌های اخیر اتفاق افتد، اندکی پس از وقوع هر یک از این زلزله‌ها اتفاق می‌افتاد.
بنابراین احتمال وقوع زلزله در تهران در نتیجه زلزله‌های اخیر منتفی است، اما به خاطر فعال بودن گسل‌های البرز این احتمال مانند گذشته به قوت خود باقی مانده است.
مقابله با زلزله با تغییر پایتخت؟
اما در سال‌های اخیر، مهم‌ترین استراتژی دولت برای مقابله با تلفات ناشی از زلزله احتمالی تهران کاهش جمعیت و همچنین تغییر پایتخت بوده است. این در حالی است که محققان زلزله این تفکر را در عمل اجرا نشدنی می‌دانند. محققان زلزله در این باره معتقدند: فرض کنید تهران دیگر پایتخت نباشد و جمعیت آنها به میزانی کاهش یابد؛ اما از کجا می‌توان مطمئن بود که پایتخت بعدی از خطر زلزله احتمالی و ناگهانی در امان بماند؟ در بم، پیش از وقوع زلزله بزرگی که منجر به تلفات وحشت‌آور شد ۲۲۰۰ سال بود که زلزله‌ای اتفاق نیفتاده بود، طبس پیش از بروز زلزله بزرگ جزو مناطق امن کشور به لحاظ لرزه‌خیزی محسوب می‌شد و... . بنابراین مشکل زلزله تنها مشکل شهر تهران نیست، به علاوه اینکه پخش کردن جمعیت در نقاط مختلف عملا نشدنی است. به این ترتیب، راه‌حل کلیدی تغییر پایتخت و کاهش جمعیت نیست! ضمن اینکه در ایران نقطه‌ای را نمی‌توان یافت که روی گسل قرار نگرفته باشد.
پیش‌بینی ممکن است؟
در حالی که گهگاهی دیده می‌شود فرد یا سازمانی ادعای پیش‌بینی زلزله قبل از وقوع آن را دارد محققان و صاحب‌نظران زلزله می‌گویند هنوز با امکانات موجود به صورت کاربردی نمی‌توان احتمال وقوع زلزله را در مکان و زمانی خاص پیش‌بینی کرد؛ البته کلی‌گویی‌هایی در این زمینه وجود دارد که اگرچه ممکن است اشتباه نباشد، اما دقیق نیست و به صورت کاربردی نمی‌تواند صحیح و قابل اتکا باشد.
چه باید کرد؟
محققان زلزله پس از رد راهکارهایی مانند تغییر پایتخت و کاهش جمعیت برای مقابله با تلفات ناشی از زلزله احتمالی شهر تهران، تمرکز بر مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی را مورد تاکید قرار می‌دهند. ساختمان‌ها باید تاب مقاومت در برابر زلزله‌های بزرگ را داشته باشند، همانطور که ژاپنی‌ها ساختمان‌هایی ساختند که امروزه دیگر نگران بروز زلزله نیستند.
برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت مانند آموزش مقاوم‌سازی و فرهنگ‌سازی برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها در کنار برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدتی که به منظور رسیدن به حداکثر کیفیت در ساخت‌وسازها درنظر گرفته شده و برای رسیدن به آنها هزینه شود، مهم‌ترین اقدامی است که باید در این زمینه به آن توجه کرد.
محققان زلزله گسترش شهرها در حاشیه را یکی از مهم‌ترین خطرات و تهدیداتی می‌دانند که با بروز زلزله احتمالی میزان تلفات را چندین برابر افزایش می‌دهد؛ در این میان، ساخت‌وسازها در زمین‌های نامرغوب حومه‌های شهری که اغلب سست و فاقد مقاومت لازم برای پی‌سازی هستند در کنار دیگر ساخت‌وسازهایی که در کنار رودخانه‌ها و دامنه کوه‌ها برای اسکان حجم بیشتری از جمعیت شهری انجام می‌شود، تهدیدهای بیشتری را در مواجهه با زلزله احتمالی پیش رو قرار می‌دهند.
تهیه شناسنامه فنی برای تمام ساخت‌وسازها و اصرار بر کیفی‌سازی ساختمان‌ها، دستیابی و رواج استفاده از مصالح استاندارد ساختمانی در کنار ایجاد بسترهای فرهنگی مورد نیاز و تاکید بر باور مقاوم‌سازی و ایمن سازی مهم‌ترین راه کارهایی است که می‌توان جایگزین مباحث بی‌نتیجه‌ای همچون انتقال پایتخت و کاهش جمعیت تهران کرد.
در تمام شرایطی که بشر در برابر حوادث غیرمترقبه ناتوان از پیش‌بینی است، راه‌حل نهایی در دور زدن و بستن تمام راه‌هایی است که می‌تواند خسارت جدی به افراد و اموال و املاک آنها بزند. به این ترتیب، در شرایطی که نمی‌توان به طور دقیق مطلع شد که زلزله چه زمانی در کجا و با چه شدت و برآوردی از خسارت اتفاق می‌افتد، در تمام نقاط دنیا مردم و دولت‌ها و حکومت‌ها به روش‌هایی برای کاهش خسارت‌ها و تلفات مالی و جانی متوسل شده و می‌شوند.
جدا از تدابیری که در مباحث مربوط به مدیریت بحران به آنها توجه می‌شود، نظیر تامین منابع آب و غذای مورد نیاز در صورت بروز زلزله احتمالی، آماده‌باش تیم‌های امداد و کمک‌رسانی و... که مربوط به زمان‌هایی پس از وقوع زلزله و به منظور کاهش تلفات جانی انجام می‌شود، امروزه بحث پیشگیری و مراقبت‌های قبل از زلزله احتمالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مسائل که به‌خصوص در بحث ساخت‌وساز و لزوم ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی بناهای مسکونی در وهله اول و سپس ساختمان‌هایی با کاربری‌های اداری، تجاری، آموزشی و درمانی و... اهمیت و اولویت می‌یابد. امروز مهم‌ترین روش مقابله با تلفات احتمالی زلزله‌های پیش رو محسوب می‌شود. کارشناسان و صاحب‌نظران زلزله معتقدند: بهتر است هزینه‌های تحقیقاتی به جای اینکه صرف تلاش برای دستیابی به تکنیک پیش‌بینی زلزله‌های احتمالی شود، برای ساخت واحدهای سکونتی امنی هزینه شود که دیگر هراسی از فروریختن آنها در هنگام زلزله‌های احتمالی حتی با شدت زیاد نباشد.
به این ترتیب، توصیه صاحب‌نظران زلزله به‌خصوص در ایران به‌عنوان منطقه‌ای لرزه‌خیز، به دولت و مردم سرمایه‌گذاری برای ساخت ساختمان‌های مقاوم‌تر و ایمن‌تر است؛ به ویژه اینکه اغلب زلزله‌های بزرگ در کشور در ساعات شب یا ساعت‌های ابتدایی بامداد اتفاق می‌افتد که در این ساعات اکثر قریب به اتفاق افراد در خواب به سر می‌بردند و بنابراین واکنش آنها برای سرعت بخشیدن به نجات جان خود و اطرافیان و گریز به محیط‌های امن‌تر به حداقل خود می‌رسد.
اما، در این میان، به‌خصوص با افزایش تعداد زمین لرزه‌ها در سطح کشور طی یک سال اخیر، به خصوص، 5 زمین لرزه بزرگی که در مقیاس‌های 4 تا 5/7 ریشتر، تنها ظرف کمتر از 15 روز، نقاط مختلف کشور را در نواحی جنوبی، مرکزی، جنوب شرقی و شمال شرقی لرزاند، ضمن اینکه برخی کارشناسان زلزله از احتمال تحریک دیگر گسل‌ها به خصوص گسل‌های پایتخت، در نتیجه این زمین لرزه‌ها ابراز نگرانی کردند احتمالات و فرضیه‌های مختلفی را در اذهان عمومی ایجاد کرده است.
به این ترتیب در حالی که از سال‌های گذشته به خصوص دو دهه اخیر پس از طرح مباحثی مربوط به وقوع زلزله بزرگ در پایتخت، نگرانی در خصوص فعالیت گسل‌های البرز و دیگر گسل‌هایی که در همه مناطق تهران احتمال ایجاد زمین لرزه از طریق آنها وجود دارد به میزان زیادی افزایش یافته است، مباحثی همچون انتقال پایتخت و کاهش جمعیت به طرق مختلف در دستور کار دولت قرار گرفته اما، آن‌طور که کارشناسان و صاحب‌نظران زلزله می‌گویند هیچ راه‌حلی مانند مقاوم‌سازی و برنامه‌ریزی بلندمدت برای به حداقل رساندن تلفات مالی و جانی ناشی از وقوع زلزله نمی‌تواند به طور موثر راه‌گشا شود؛ این همان تدبیری است که ژاپنی‌ها سال‌ها پیش برای مقابله با تلفات ناشی از زلزله به آن متوسل شدند، به این ترتیب در شرایطی که شاید زلزله‌ای در مقیاسی نه چندان بزرگ در برخی کشورها از جمله ایران صدها و در برخی موارد هزاران کشته برجای می‌گذارد. زلزله در ژاپن به دلیل امنیت ساختمان‌ها به امری طبیعی و مساله‌ای تحت کنترل تبدیل شده است.
زلزله‌های اخیر با هم مرتبط بود؟
اما، وقوع پنج مورد زلزله شدید در پنج نقطه متفاوت از کشور ظرف کمتر از ۱۵ روز در فروردین ماه ۹۲، این ابهام را در ذهن عموم ایجاد کرد مبنی براینکه آیا زلزله‌های اخیر با یکدیگر ارتباط داشته‌اند و درواقع یک زلزله باعث بروز زلزله‌های بعدی شده است؟
بر مبنای نظر کارشناسی و آن‌طور که صاحب‌نظران زلزله می‌گویند: زلزله‌های پیش آمده در فروردین ماه، هر کدام از جنسی متفاوت بوده‌اند و هیچ یک به دیگری ارتباط ندارد. به عبارت دیگر با توجه به فاصله زیادی که بین کانون‌های وقوع زلزله با زلزله بعدی وجود داشت، از نظر علمی نمی‌توان ارتباط این زمین لرزه‌ها را با یکدیگر توجیه کرد. درواقع هر 5 زلزله اخیر در مناطقی اتفاق افتاد که زلزله‌خیز محسوب می‌شوند.
زلزله‌ها طبیعی بود
اما، در این میان برخی شائبه‌ها در مورد غیرطبیعی بودن زلزله‌های اخیر بر سر زبان‌ها افتاد؛ صاحب‌نظران و محققان زلزله در این‌باره می‌گویند: پنج زلزله اخیر کاملا طبیعی و ناشی از فعالیت گسلی بوده است و هیچ حالت غیرطبیعی در وقوع آنها به چشم نمی‌خورد. چون این مناطق جزو مناطق لرزه‌خیز کشور هستند تعجبی در این باره که چرا زلزله در آنها اتفاق افتاد وجود ندارد. زلزله‌های اخیر تنها ناشی از تجمع و آزاد شدن انرژی درونی زمین است و اینکه این 5 زلزله تنها ظرف کمتر از 15 روز اتفاق افتاده است نمی‌تواند دلیل غیر طبیعی بودن این زمین لرزه‌ها باشد.
رابطه زلزله‌های اخیر، با زلزله احتمالی در تهران؟
وقوع 5 زلزله بزرگ در نقاط مختلف کشور، نگرانی در خصوص نزدیک بودن زمان وقوع زلزله احتمالی در پایتخت را در اذهان عمومی افزایش داد. اما، صاحب‌نظران در این باره ابراز کردند: در صورتی که فاصله گسل‌ها با یکدیگر کم باشد، وقوع زمین لرزه در یک گسل می‌تواند باعث تحریک گسل دیگر شود. در مورد زلزله بزرگ تهران هم این احتمال وجود دارد که وقوع یک پیش‌لرزه یا پس‌لرزه در گسل‌های مجاور، احتمال بروز زمین‌لرزه در تهران را افزایش دهد،اما زلزله‌ای که در نتیجه تحریک گسل ناشی از فعالیت گسل دیگر روی دهد، به طور قطع به فاصله اندکی پس از زلزله اولیه اتفاق می‌افتد؛ بنابراین فرض وقوع زلزله احتمالی در تهران ناشی از وقوع 5 زلزله اخیر به دو دلیل اصلی منتفی است، یکی اینکه فاصله گسل‌هایی که در بوشهر، سیستان و بلوچستان، فارس، آذربایجان شرقی و اصفهان منجر به بروز زلزله شده‌اند با گسل‌های تهران زیاد است و به همین دلیل این گسل‌ها نمی‌توانند باعث تحریک گسل‌های پایتخت شوند و دیگری اینکه اگر زمین‌لرزه‌ای می‌خواست در تهران در نتیجه زمین لرزه‌های اخیر اتفاق افتد، اندکی پس از وقوع هر یک از این زلزله‌ها اتفاق می‌افتاد.
بنابراین احتمال وقوع زلزله در تهران در نتیجه زلزله‌های اخیر منتفی است، اما به خاطر فعال بودن گسل‌های البرز این احتمال مانند گذشته به قوت خود باقی مانده است.
مقابله با زلزله با تغییر پایتخت؟
اما در سال‌های اخیر، مهم‌ترین استراتژی دولت برای مقابله با تلفات ناشی از زلزله احتمالی تهران کاهش جمعیت و همچنین تغییر پایتخت بوده است. این در حالی است که محققان زلزله این تفکر را در عمل اجرا نشدنی می‌دانند. محققان زلزله در این باره معتقدند: فرض کنید تهران دیگر پایتخت نباشد و جمعیت آنها به میزانی کاهش یابد؛ اما از کجا می‌توان مطمئن بود که پایتخت بعدی از خطر زلزله احتمالی و ناگهانی در امان بماند؟ در بم، پیش از وقوع زلزله بزرگی که منجر به تلفات وحشت‌آور شد ۲۲۰۰ سال بود که زلزله‌ای اتفاق نیفتاده بود، طبس پیش از بروز زلزله بزرگ جزو مناطق امن کشور به لحاظ لرزه‌خیزی محسوب می‌شد و... . بنابراین مشکل زلزله تنها مشکل شهر تهران نیست، به علاوه اینکه پخش کردن جمعیت در نقاط مختلف عملا نشدنی است. به این ترتیب، راه‌حل کلیدی تغییر پایتخت و کاهش جمعیت نیست! ضمن اینکه در ایران نقطه‌ای را نمی‌توان یافت که روی گسل قرار نگرفته باشد.
پیش‌بینی ممکن است؟
در حالی که گهگاهی دیده می‌شود فرد یا سازمانی ادعای پیش‌بینی زلزله قبل از وقوع آن را دارد محققان و صاحب‌نظران زلزله می‌گویند هنوز با امکانات موجود به صورت کاربردی نمی‌توان احتمال وقوع زلزله را در مکان و زمانی خاص پیش‌بینی کرد؛ البته کلی‌گویی‌هایی در این زمینه وجود دارد که اگرچه ممکن است اشتباه نباشد، اما دقیق نیست و به صورت کاربردی نمی‌تواند صحیح و قابل اتکا باشد.
چه باید کرد؟
محققان زلزله پس از رد راهکارهایی مانند تغییر پایتخت و کاهش جمعیت برای مقابله با تلفات ناشی از زلزله احتمالی شهر تهران، تمرکز بر مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی را مورد تاکید قرار می‌دهند. ساختمان‌ها باید تاب مقاومت در برابر زلزله‌های بزرگ را داشته باشند، همانطور که ژاپنی‌ها ساختمان‌هایی ساختند که امروزه دیگر نگران بروز زلزله نیستند.
برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت مانند آموزش مقاوم‌سازی و فرهنگ‌سازی برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها در کنار برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدتی که به منظور رسیدن به حداکثر کیفیت در ساخت‌وسازها درنظر گرفته شده و برای رسیدن به آنها هزینه شود، مهم‌ترین اقدامی است که باید در این زمینه به آن توجه کرد.
محققان زلزله گسترش شهرها در حاشیه را یکی از مهم‌ترین خطرات و تهدیداتی می‌دانند که با بروز زلزله احتمالی میزان تلفات را چندین برابر افزایش می‌دهد؛ در این میان، ساخت‌وسازها در زمین‌های نامرغوب حومه‌های شهری که اغلب سست و فاقد مقاومت لازم برای پی‌سازی هستند در کنار دیگر ساخت‌وسازهایی که در کنار رودخانه‌ها و دامنه کوه‌ها برای اسکان حجم بیشتری از جمعیت شهری انجام می‌شود، تهدیدهای بیشتری را در مواجهه با زلزله احتمالی پیش رو قرار می‌دهند.
تهیه شناسنامه فنی برای تمام ساخت‌وسازها و اصرار بر کیفی‌سازی ساختمان‌ها، دستیابی و رواج استفاده از مصالح استاندارد ساختمانی در کنار ایجاد بسترهای فرهنگی مورد نیاز و تاکید بر باور مقاوم‌سازی و ایمن سازی مهم‌ترین راه کارهایی است که می‌توان جایگزین مباحث بی‌نتیجه‌ای همچون انتقال پایتخت و کاهش جمعیت تهران کرد.
ارسال نظر