چوب ادب  بودجه - ۲۶ مرداد ۹۱
محمدصادق جنان‌صفت
دبیر گروه صنعت و بازرگانی ۱ دکتر مسعود نیلی، اقتصاددان برجسته ایرانی چند سال پیش عبارتی به کار برد که اکنون در ادبیات اقتصاد سیاسی ایران جا افتاده است. او گفت: «چوب بودجه هر دولتی را ادب می‌کند» و منظورش این بود که بودجه‌بندی سالانه زمین سفت و سختی است که اگر دولتی در آن به زمین بخورد، استخوانش آسیب می‌بیند.
2 آرون ویلداوسکی، اقتصاددان نام‌آور آمریکایی نیز در کتاب «بودجه‌بندی، یک تئوری تطبیقی فرآیندهای بودجه‌ای» از اصطلاح «سنگ کیمیا» استفاده کرده و می‌نویسد، اگردولت‌ها سنگ‌کیمیا داشتند و می‌توانستند گنج به‌دست آورند و هر چقدر که می‌خواهند خرج کنند، اندوهی نداشتند؛ اما این سنگ کیمیا در عمل وجود ندارد و دولت‌ها باید دخل و خرجشان را متوازن نگه دارند.
۳ تهیه‌کنندگان بودجه از دو نوع سازمان یاد می‌کنند: «سازمان‌های خرج» و «سازمان‌های نگهبان». سازمان‌های خرج می‌خواهند تا جایی که ممکن است از منابع بودجه برداشت کرده و خرج سازمان و فعالیت‌هایشان کنند و سازمان‌های نگهبان می‌خواهند تا جایی که می‌توانند میزان خرج را کاهش و چگونگی خرج کردن را زیر ذره‌بین قرار دهند. در جامعه‌های دموکرات این دو نوع سازمان در مجادله‌ای دائم قرار دارند.
4 دولت فعلی اما در سال‌های قبل و در شرایطی که درآمد نفت یکسره و مستمر به خزانه‌اش ریخته می‌شد، خرج می‌کرد و سفره‌ای گشوده را به همه نشان می‌داد. پندواندرزهای دلسوزانه اقتصاددانان به دولت برای اجتناب از شوق خرج کردن اما راه به جایی نبرد. این روزها دخل دولت مثل سابق پررونق نیست و اکنون چوب بودجه را بالای سرخود احساس می‌کند و می‌خواهد خرج را کنترل کند؛ هر چند فرصت‌هایی طلایی را از دست داده است