عشق به خودرو رو به افول است - ۵ بهمن ۹۱
حال و هوای فعلی اقتصاد در دنیا تقریبا به تمام حوزه‌ها شوک وارد کرده است، اما از سویی محرکی شده برای خلاقیت و نوآوری‌های بیشتر در صنایع و از سوی دیگر رفتار مصرف‌کنندگان را هم تغییر داده است. هر دوی اینها کسب و کار و صنعت را به مسیرهایی گاه غیرمنتظره هدایت می‌کند. آنچه به بخش خودرو مربوط می‌شود تاثیر روزافزون استفاده از گوشی‌های تلفن هوشمند و همچنین تغییر الگو در مالکیت خودروست. علاقه غرب به خودرو از دهه 1950 میلادی شدت گرفت، اما امروز آتش این عشق در شهرهای ثروتمند دنیا و به‌خصوص در مناطق مرکزی آنها رو به خاموشی است. ظرف 20 سال گذشته جمعیت شهرها و در پی آن تراکم در مراکز آنها هر روز افزایش یافته است. مردم حالا ترجیح می‌دهند در محدوده‌ای زندگی کنند که همه‌چیز از مسکن و دفاتر اداری گرفته تا فروشگاه‌ها و مدارس در کنار هم و به سادگی در دسترس باشند. یک گزارش تازه نشان می‌دهد که 40 درصد خانوارها در لندن خودرو ندارند. در سال 2001 حدود 21 درصد خانوارهای ساکن پایتخت بریتانیا مالک چند خودرو بوده‌اند، اما این نسبت در سال 2007 به 17 درصد رسیده است. به جای تمرکز همیشگی بر خرید خودرو و راندنش، مردم این روزها امکاناتشان برای حمل‌ونقل را درهم‌می‌آمیزند و آنچه را واقعا نیاز دارند انتخاب می‌کنند. پیشرفت‌های چشمگیر فناوری هم روز‌به روز این «جابه‌جایی هوشمند» را ساده‌تر می‌کند. اهالی لندن حالا می‌توانند تنها با تکیه بر گوشی تلفن همراهشان دوچرخه، مترو، شبکه‌های ریلی، تاکسی و حتی ون‌های اجاره‌ای را در قالب شبکه‌ای هوشمند، کارا و یکپارچه به کارگیرند و به سرعت و از کوتاه‌ترین مسیر ممکن جابه‌جا شوند.
تغییر الگوی مالکیت خودرو
شهرهای امروز از خودروها اشباع شده‌اند و درست به همین دلیل روند استفاده از خودروی شخصی ممکن است ظرف چند سال آینده ناگهان سیری نزولی را آغاز کند. به نظر می‌رسد خرید خودروی شخصی گزینه‌های متنوع برای جابه‌جایی را تنها به رانندگی تقلیل می‌دهد، درحالی‌که بسیاری از مردم خواهان تمامی گزینه‌های ممکن هستند. شاید تنها راه برای فعالان صنایع موتوری، چه خودروساز و چه صاحبان دفاتر اجاره خودرو، تطیبق با پدیده تازه «جابه‌جایی هوشمند» باشد.
واضح است که مالکیت خودرو با تمامی هزینه‌هایش دیگر لزوما الگوی صحیح حمل‌ونقل برای ساکنان شهرهای بزرگ دنیا نیست. بهره‌گیری از مترو و اتوبوسی که شما را از مسیری خلوت و کوتاه بدون دردسرهای احتمالی تصادف یا گرفتار شدن در ترافیک به مقصد می‌رساند، هرگز با ایده استفاده هر روزه از خودروی شخصی قابل مقایسه نیست. درست به همین دلیل است که در اروپای توسعه‌یافته رفته‌رفته خانواده‌ها ترجیح می‌دهد تنها یک خودرو داشته باشند؛ بنابراین تقاضا برای دیگر راه‌ غلبه بر ازدحام شهرها و اتلاف وقت بر سر جابه‌جایی افزایش می‌یابد.
تاثیر گوشی‌های هوشمند
تغییر الگوی مالکیت خودرو بی‌تردید طی چند سال اخیر تحت تاثیر رشد چشمگیر فناوری گوشی‌های هوشمند بوده است. یافتن وسیله نقلیه‌ای در نزدیکی، رزرو کردن و پرداخت هزینه آن، تغییر مسیر، راهنماهای دسترسی و مسیریابی امروزه به واسطه یک گوشی تلفن یا تبلت بسیار ساده شده است. این فناوری به یاری رانندگان خودروهای شخصی هم می‌آید، مثلا به آنها امکان می‌دهد مسیرهایی با ترافیک سبک‌تر را بیابند و یا از موقعیت نزدیک‌ترین پارکینگ مطلع شوند. این فناوری تازه موجب شده وسایل نقلیه و سفر امروز به طرز قابل توجهی انعطاف‌پذیر شوند و با توجه به نیازهای مسافران در دسترس‌ آنها قرار گیرند. در دنیایی که تقریبا همه تصمیمات این‌ چنینی بر اساس سادگی و صرفه‌جویی در وقت و هزینه گرفته می‌شوند، خرید خودرویی شخصی، نشستن پشت فرمان آن و گرفتار شدن در ترافیک‌های کشنده شهرهای شلوغ هر روز کمتر از روز قبل معقول به نظر می‌رسد.
عصر خودروهای الکتریکی
هر اندازه مالکیت خودرو در شهرهای غرب سیری نزولی دارد، شاهد رشد پدیده‌هایی تازه مانند خودروهای الکتریکی، دوچرخه یا خودرو، و دیگر خودروهای کوچک و کم‌مصرفی خواهیم بود که اولین دیدار با آنها حتما شگفت‌زده‌مان خواهد کرد. خودروهای الکتریکی بخشی از زیرساخت‌های دنیای آینده‌ای است که هنوز در حال تکوین است. چین که از جمله کشورهایی است که منشأ بسیاری از آلودگی‌های زیست‌محیطی است، این‌بار از پیشگامان برنامه‌ای است که گسترش استفاده از خودروهای الکتریکی متن آن است. شنزن شهری است دارای صدها تاکسی و اتوبوس الکتریکی با شبکه‌ای گسترده از ایستگاه‌های شارژ باتری. لندن شهر دیگری است که عزمش را جزم کرده تا سال ۲۰۱۳ تاکسی‌های الکتریکی را جایگزین ۲۰ درصد از ۲۲ هزار تاکسی سیاهی کند که اگرچه جاذبه‌ای توریستی محسوب می‌شوند، منشأ آلودگی هوای این شهر شلوغ‌اند. رم و پاریس هم در حال پیگیری برنامه‌هایی مشابه برای گسترش استفاده از خودروهای الکتریکی برای جابه‌جایی‌های شهری و بین شهری هستند.
مساله در اینجا تنها راحتی مسافران و سرعت رسیدن به مقصد نیست. جلوگیری از روند جنون‌آمیز مصرف سوخت خودرو در سراسر دنیا و در نتیجه تخلیه منابع زیرزمینی دنیا با سرعتی بالاتر و آلودگی باورنکردنی بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا، به خصوص در کلان‌شهرهای توسعه‌نیافته، دست‌کم به همان اندازه اهمیت دارد. کاهش استفاده از خودروهای شخصی و استفاده از وسایل نقلیه عمومی وظیفه‌ای است بر دوش سیاستمداران، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان. به نظر می‌رسد سیاستمداران و تولیدکنندگان در اجرایی کردن این نقشه‌ها یک گام از گروه آخر جلوترند؛ چرا که تجربه همواره ثابت کرده که مصرف‌کنندگان پیشنهادات معقول را به خصوص وقتی با این سادگی و هزینه پایین پیش روی خود ببینند، کمتر آن را رد می‌کنند. اگرچه راه درازی تا تحقق چنین رویایی باقی است، تعهد به اجرای این برنامه‌ها اولین گام است. مجهز شدن همه شهرها، حتی در اروپا و آمریکا، به شبکه‌ای هوشمند مرکب از انواع وسایل نقلیه و نیز مجراهای اطلاعاتی متعدد روی گوشی‌های تلفن همراه بسیار دشوار و هزینه‌بر است، اما برای تداوم زندگی در دنیایی که هرروز شلوغ‌تر و فشرده‌تر می‌شود ضروری است.