نوع‌شناسی  شخصیت‌های مالی
افراد دارای پنج نوع شخصیت مالی متفاوت هستند: جمع‌کننده پول، مصرف‌کننده پول، بی‌تفاوت نسبت به پول، دوری گزیننده از پول و پس‌انداز‌کننده پول. این تقسیم‌بندی البته تقریبی است و نمی‌توان فردی را یافت که دقیقا در یکی از این طبقه‌بندی‌ها قرار بگیرد. افراد آمیخته‌ای از این انواع هستند، اما می‌توان تشخیص داد که در هر فرد کدام یک از این انواع شخصیت‌شناسی غالب است. هر کدام از این انواع شخصیت، محاسن و معایبی دارند. نمی‌توان گفت که یک تیپ مالی به کلی مفید است و تیپ مالی دیگر به کلی مضر؛ اما باید اولا تشخیص دهیم که در کدام یک از این انواع قرار می‌گیریم و ثانیا بفهمیم که نقاط قوت و ضعف تیپ شخصیتی مالی‌مان کدام است تا در گام سوم بتوانیم نقطه ضعف‌های خود را برطرف کرده و حتی آنها را به نقطه قوت بدل کنیم. سوالات زیر به این منظور طراحی شده‌اند که بتوانند به شما کمک کنند که تیپ مالی خود را تشخیص دهید. توجه کنید که در پرسش‌نامه زیر هیچ پاسخ درستی وجود ندارد؛ بنابراین به پاسخ درست فکر نکنید، بلکه اولین پاسخی را که به محض دیدن سوال به ذهنتان می‌آید انتخاب کنید. پرسش‌ها را با صداقت و بدون تأمل و فکر جواب بدهید:


۱-اگر به‌طور غیر‌منتظره‌ای ۵۰ میلیون تومان به دست شما برسد، با آن‌چه می‌کنید؟
الف- آن را خرج نمی‌کنم، بلکه با آن برای بقیه هدیه می‌خرم.
ب- فورا آن را در بانک می‌گذارم تا از دست نرود. ج- هیچ تصمیمی نخواهم گرفت و تا آنجا که امکان دارد درباره نحوه استفاده از آن فکر خواهم کرد.
د-آن را در تجارت پر‌سودی سرمایه‌گذاری می‌کنم. ه- آن را صرف امور خیریه می‌کنم.
۲-نظر شما درباره پول چیست؟
الف- پول لذت‌بخش‌ترین چیز در زندگی من است و از هر فرصتی برای خرید و هدیه دادن به دیگران استفاده می‌کنم.
ب- ترجیح می‌دهم پولم را در جایی امن نگاه دارم تا احساس امنیت داشته باشم. ج- ترجیح می‌دهم به پول فکر نکنم و می‌دانم که مسائل مالی در اکثر موارد خود به خود حل خواهند شد.
د- من بسیار درباره پول فکر می‌کنم و مدام در حال سبک و سنگین کردن راه‌های افزایش پولم هستم.
ه- مطمئن هستم که پول هیچ‌گاه تصمیم‌گیری‌های اصلی زندگی مرا تحت‌الشعاع قرار نخواهد داد.
۳-هدف اصلی مالی شما کدام یک از موارد زیر است؟
الف- این است که به اندازه کافی پول داشته باشم تا بتوانم هر چیزی را که می‌خواهم با آن بخرم.
ب- به اندازه کافی پول پس‌انداز کنم، بنابراین هیچ‌گاه درباره پول و بحران مالی احساس نگرانی نخواهم داشت. ج- دقیقا نمی‌دانم که هدف من از به دست آوردن پول چیست؟
د- تا بتوانم به سرعت حجم دارایی‌ها و سرمایه‌های خود را چند برابر کنم.
ه- می‌خواهم تا آن اندازه پول به دست بیاورم که بتوانم به نیازهای اساسی و اصلی خود پاسخ گویم، همین و بس.
۴-نظر شما درباره برنامه‌ریزی مالی چیست؟
الف-برنامه‌ریزی؟ چنین چیزی در زندگی من وجود ندارد. من برای پولی که به دست می‌آورم برنامه‌ای ندارم. ب- من بسیار به برنامه‌ریزی مالی خود پایبند هستم و به هیچ عنوان از سرفصل‌های آن تخطی نمی‌کنم. ج- من برنامه‌ریزی مالی ندارم و نمی‌دانم چگونه باید شروع به تدوین یک برنامه مالی کنم. من مطمئن هستم که پول به خودی خود مدیریت می‌شود و بدون برنامه‌ریزی هم من به مشکلی برنخواهم خورد. د- من برنامه مفصلی برای پول‌های خود دارم و مدام در حال محاسبه دخل و خرجم هستم.
ه- من بسیار ساده زندگی می‌کنم و از اینکه با زندگی آسوده و ساده خود نیازی به برنامه‌ریزی‌های مالی پیدا نمی‌کنم، بسیار خوشحال هستم.
۵-نظر شما درباره پس‌انداز چیست؟
الف- من با پس‌انداز کردن مشکل دارم. پس‌انداز کردن برای من همیشه امری دشوار است. احساس می‌کنم پس‌انداز کردن هیچ فایده‌ای ندارد.
ب- پس‌انداز کردن برای من امری کاملا طبیعی است. من به صورت خودکار پس‌انداز می‌کنم و اصلا به پس‌انداز کردن فکر نمی‌کنم. این امری طبیعی برای من است.
ج- من می‌دانم که باید پس‌انداز کنم، اما هیچ‌گاه نمی‌توانم دست به عملی کردن افکارم درباره پس‌انداز کردن بزنم.
د- من بسیار از پس‌انداز کردن لذت می‌برم و اغلب درباره این فکر می‌کنم که چطور در زندگی روزمره خود می‌توانم جلوی خرج‌های اضافی را بگیرم.
ه-اگر من آن اندازه پول داشته باشم که بتوانم آن را پس‌انداز کنم، هیچ‌گاه چنین کاری نمی‌کنم، بلکه آن را خرج خودم و زندگی‌ام می‌کنم.
۶-نظر شما درباره قرض گرفتن چیست؟
الف-من اغلب پول قرض می‌گیرم، اما نمی‌توانم بگویم که همواره از پس بازپرداخت قرض‌هایم برمی‌آیم. ب-من به ندرت از کسی پول قرض می‌گیرم، زیرا من همواره برای شرایط ضروری به مقدار کافی پول پس‌انداز کرده‌ام.
ج- من سعی می‌کنم و ترجیح می‌دهم که از بقیه پول قرض نگیرم، زیرا به ندرت می‌توانم قرض‌های خود را بازپرداخت کنم.
د-من دوست دارم از بقیه پول قرض کنم تا بدان وسیله بتوانم پول بیشتری برای سرمایه‌گذاری داشته باشم، اما در عین حال از اینکه انسان مقروضی باشم، متنفر هستم.
ه-من از قرض گرفتن متنفر هستم و فقط در مواردی که هیچ چاره دیگری نداشته باشم و موقعیتم بسیار ضروری باشد، از دیگران قرض می‌کنم.
۷-نظر شما درباره قرض دادن پول چیست؟
الف-من بسیار در قرض دادن به دیگران گشاده‌دستم و درباره بازپرداخت پولم، نگرانی ندارم.
ب-من تا آنجا که ممکن باشد، سعی می‌کنم هیچ‌گاه به دیگران پول قرض ندهم.
ج-من هیچ ایده‌ای درباره اینکه می‌توانم از پس قرض دادن به دیگران بربیایم ندارم.
د-من تنها زمانی به دیگران پول قرض می‌دهم که این پول قرض دادن به نحوی بتواند در نهایت به سود من باشد.
ه-معمولا مردم از من پول قرض نمی‌خواهند؛ زیرا آنها به‌خوبی می‌دانند که من عموما پول اضافی برای قرض دادن به آنها ندارم.
۸-شما در شرایط بحران و نیاز مالی شدید چه می‌کنید؟
الف-من عموما در شرایط بحران مالی پولی پس‌انداز نکرده ام تا با آن بتوانم اوضاع را کنترل و مدیریت کنم. ب-من برای روز مبادا پول فراوانی کنار گذاشته‌ام، اما امیدوارم که هیچ‌گاه زمان مصرف آنها نرسد.
ج-من نمی‌دانم که پول به انداز کافی دارم یا نه. به همین خاطر تنها آرزو می‌کنم که هیچ‌گاه شرایط اضطراری برای من پیش نیاید.
د-من پول به اندازه کافی پس‌انداز کرده‌ام، اما مطمئن نیستم که این پول بتواند در شرایط ضروری کفاف هزینه‌های مرا بدهد. ه-من امیدوارم که در این شرایط دوستان بتوانند به من برای حل موقعیت اضطراری کمک کنند.
حال که به سوالات جواب دادید، می‌توان تعیین کرد که شما در کدام یک از ۵ گروه گفته شده قرار می‌گیرید. گزینه‌های پاسخ داده خود را یادداشت کنید. اگر در جواب‌های شما، پاسخ «الف»، بیش از سایر گزینه‌ها تکرار شده است، شما شخصیتی هزینه‌کننده هستید.
اگر پاسخ «ب» بیشتر تکرار شده باشد، شما جمع‌کننده هستید. اگر پاسخ «ج» بیشتر تکرار شده باشد، شما دوری‌کننده از پول هستید. پاسخ «د» به معنی این است که تیپ شخصیتی شما، پس‌انداز‌کننده است و پاسخ «ه» به معنی این است که شما نسبت به پول بی‌تفاوت هستید. در ادامه به‌طور مختصر درباره هر کدام از این تیپ‌های شخصیتی نکاتی خواهیم گفت.
۱-پس‌اندازگر
اگر شما در این تیپ مالی قرار دارید، می‌توان گفت که ترجیح می‌دهید که پول خود را پس‌انداز کرده یا سرمایه‌گذاری کنید تا بتوانید حجم دارایی‌هایتان را چند برابر کنید. اگر شما پس‌انداز نکرده و سرمایه‌گذاری نکنید، احساس بدی خواهید داشت. پس‌انداز کردن شما را خوشحال می‌کند. برای شما داشتن پول به معنی داشتن قدرت، نفوذ، اعتبار و احترام بیشتر است. اعتمادبه‌نفس شما تا اندازه زیادی بسته به پس‌انداز مالی‌تان است. شما با دیگران بسیار درباره نحوه سرمایه‌گذاری و مصرف پولتان مشورت می‌کنید.
۲-دوری‌کننده
اگر شما در این تیپ شخصیتی قرار دارید، در متعادل کردن دخل و خرج‌هایتان عمدتا با مشکل مواجه می‌شوید. عموما قبض‌هایتان به موقع پرداخت نمی‌شود. شما برنامه‌ریزی مالی ندارید یا اگر دارید، اصلا بدان عمل نمی‌کنید. دقیقا نمی‌دانید که در حال حاضر چقدر پول دارید و روزانه چقدر خرج هزینه‌های جاری شما می‌شود. عموما از چک کردن حساب‌های مالی‌تان اجتناب می‌کنید، چون از این کار وحشت دارید. حوصله نشستن و حساب کردن برای هزینه‌هایتان را ندارید؛ بنابراین نمی‌توانید تعیین کنید که در آمد شما صرف چه اموری می‌شود. برخی از افرادی که در این دسته قرار دارند، از مواجهه با مسائل مالی اجتناب می‌کنند، جون این کار برای آنها بسیار استرس‌زا و پرفشار است. این گروه با گروه افراد بی‌تفاوت به پول مشابهت‌هایی دارند؛ اما فرق عمده‌ای با آنها دارند. افراد بی‌تفاوت نسبت به پول، سروکله زدن با مسائل مالی را کاری عبث، بیهوده و حتی کثیف می‌دانند، اما این گروه چنین نیستند.
۳-جمع‌کننده
اگر شما در این تیپ شخصیتی قرار دارید، بسیار مشتاق جمع کردن پول هستید و ترجیح می‌دهید پول خود را با کارهایی مانند سرمایه‌گذاری به خطر نیندازید. عموما این افراد هستند که دارایی‌ها و پس‌اندازهای خود را در بانک می‌گذارند. سود تدریجی و مشخص پول برای این گروه از افراد، بسیار آرامش‌بخش‌تر از خطر و فشار روانی سرمایه‌گذاری‌ای است که نتیجه‌اش مشخص نیست. محافظه‌کاری صفت بارز افراد این گروه است.
۴-بی تفاوت
افرادی که در این گروه قرار دارند، پول را چیز کثیفی می‌دانند که انسان تا آنجا که می‌تواند باید خود را از آلوده شدن بدان حفظ کند. پول انسان‌ها را فاسد می‌کند. این افراد وقتی پول زیادی در دستشان دارند، می‌خواهند به هر نحو ممکن که شده از شر پول رها شوند.
۵- مصرف‌کننده
اگر شما در این گروه قرار دارید، از مصرف کردن پول لذت می‌برید. خرج کردن باعث سرخوش شدن این افراد می‌شود. می‌توان گفت که افراد این گروه نسبت به خرید کردن اعتیاد دارند؛ بنابراین از پس‌انداز کردن متنفر هستند و به آن به شکل تکلیفی غیر‌قابل تحقق نگاه می‌کنند؛ بنابراین عموما نمی‌توانند برای آینده ملی خود برنامه‌ریزی‌های بلندمدت داشته باشند.