ما دنبال تجارت نیستیم
لی لا رضایی علیرضا قربانی یکی از مهم‌ترین خواننده‌های موسیقی سنتی ایران در سال‌های اخیر است. خواننده‌ای که با سبک کار خود توانست بسیاری از مخاطبان جوان را که آنقدرها علاقه‌ای به موسیقی سنتی نداشتند جذب کند. او متولد بهمن سال ۱۳۵۱ است و آواز را زیر نظر اساتیدی همچون خسرو سلطانی، بهروزعابدینی، مهدی فلاح، حسین عمومی و احمد ابراهیمی و رضوی سروستانی آموزش دیده است. قربانی تاکنون آلبوم‌های زیادی را منتشر کرده که بیشتر آنها مورد توجه قرار گرفته و کنسرت‌هایش هم همواره با استقبال طرفدارنش روبه‌رو بوده است. «حریق خزان» یکی از آخرین آلبوم‌های این خواننده خوش‌صدا است که بلافاصله پس از ورود به بازار موسیقی توانست جای خود را باز کند و به فروش قابل توجهی دست یابد. همنشینی علیرضا قربانی و مهیار علیزاده در یک آلبوم ترکیب خوبی بود تا به تولد آلبوم قابل توجهی در عرصه موسیقی سنتی منجرشود که جای خالی آن دیده می‌شد. جسارت برای تجربه‌های نو و ایده‌های ذهنی مهیار علیزاده در کنار صدای پخته، زیبا و رسای علیرضا قربانی، توانست به تولد اثری قابل دفاع و با کیفیت در عرصه موسیقی منتهی شود. استقبال از این آلبوم، این دو هنرمند را بر آن داشت تا تجربیات خود را به‌صورت کنسرت نیز روی صحنه ببرند. این تصمیم جدی شد و اکنون در آستانه برگزاری کنسرت بزرگ «حریق خزان» با خواننده این پروژه موفق گفت‌وگو کرده‌ایم:
همکاری شما با مهیار علیزاده در کنار استفاده از اشعار شعرای معاصری که خود صاحب نام هستند، نمی‌تواند اتفاقی باشد. این همکاری قطعا یک همکاری دقیق و حساب شده است. این همکاری از کی و چگونه در حریق خزان شکل گرفت؟
آلبوم «حریق خزان» محصول مشترک من و مهیار علیزاده، پس از انتشار توانست مورد توجه قرار بگیرد. با استقبال خوبی که از این آلبوم به عمل آمد، تصمیم گرفتیم اجرای زنده‌ای از آن داشته باشیم. البته پیش از این یک اجرا در اتریش داشتیم که بازخورد خوبی از آن گرفتیم. این مساله باعث شد برای اجراهای بیشتر مصمم‌تر شویم و اجراهایی نیز در ایران داشته باشیم و با صحبت‌هایی که داشتیم قرار شد این کنسرت را برگزار کنیم.
برگزاری کنسرت در شرایطی که تمامی کنسرت‌ها شبیه به هم شده‌اند، آن هم در نوع ارکسترال و با این شکل و شمایل، نیازمند هدف خاصی است. این کنسرت با چه هدف و رویکردی برگزار خواهد شد؟
هدف ما از برگزاری این کنسرت بیش از هر چیزی دستیابی به سطحی از استانداردها است که متاسفانه همان‌گونه که اشاره کردید، کمتر به آن توجه می‌شود. از آنجا که آلبوم حریق خزان خاص ترین موسیقی ارکسترال چند سال اخیر است، به هر حال باید برای برگزاری کنسرتی از آن هدفمندتر از قبل برخورد می‌کردیم. سعی کردیم استانداردهای لازم برای برگزاری یک کنسرت استاندارد را لحاظ کنیم. برای این منظور تمامی جنبه‌ها از جمله انتخاب رهبر ارکستر از اتریش و سایر ملاک‌ها را در نظر گرفتیم و تمام تلاش خود را در جهت ارائه کاری با کیفیت و نزدیک به استانداردهای مطلوب می‌کنیم.
دلیل اجرای آن در تالار وحدت و اصرار شما برای اینکه در این تالار، این کنسرت برگزار شود، همین بود؟
به اصرار خودم بود که قرار شد این کنسرت در تالار وحدت برگزار شود. چرا که من برای آن زحمت بسیاری کشیده بودم و می‌خواستم به بهترین شکل ممکن، با بالاترین استاندارد برگزارش کنم. یکی از دلایلی که اصرار داشتم کنسرت «حریق خزان» در تالار وحدت برگزار شود، مناسب بودن آن برای این نوع موسیقی است. سالن‌های دیگر به این اندازه مناسب نیستند. می‌توانستیم سالن‌های بزرگ‌تر را که حجم بیشتری دارند برای این کار در نظر بگیریم، اما این کار را نکردیم.
اجرا در سالن‌های دیگر می‌توانست به لحاظ اقتصادی تامین‌کننده باشد.
ما به دنبال بیزینس نیستیم و قرارمان این نبوده که در ازای کار فرهنگی که انجام می‌دهیم، تجارت کنیم. ما بیش از هر چیزی دنبال این بودیم که در کنسرتمان استانداردها لحاظ شود. نه در این کنسرت بلکه در تمامی کنسرت‌هایی که برگزارمی کنیم این مساله را در نظر می‌گیریم.
این استانداردهایی که از آن حرف می‌زنید، با چیدن ارکستر بزرگ حاصل می‌شد؟ نمی‌شد این کنسرت با گروههای کوچکی که با آنها کار می‌کنید، برگزار شود؟
بهتر دیدیم که این اتفاق نیفتد. برای این منظور گروه خزان و گروه اشتیاق را با چند نوازنده جدید و همچنین گروه کر، هماهنگ کردیم تا به اجرای این کنسرت بپردازند. چون هر یک از این گروه‌ها به تنهایی برای برگزاری چنین کنسرتی با چنین مشخصاتی کوچک بودند. برای ما البته راحت بود اجرای کنسرتی با ۲۰ نوازنده، بدون گروه کر و چنین تشکیلاتی، اما این کار را نکردیم. چون برای مخاطبی که دغدغه موسیقی دارد، و همچنین برای گوش او و وقتی که می‌گذارد، ارزش قائلیم.
چرا این قدر مخاطب برایتان مهم است؟
چون کنسرت برایم اهمیت دارد. به اعتقاد من، از دلایل پویایی آثار موسیقایی، اجرای زنده و کنسرت آنها است. وقتی یک آلبوم با استقبال از سوی مردم مواجه می‌شود، آنها دوست دارند به انحای مختلف این آلبوم را به صورت زنده در کنسرت‌ها و اجراهای زنده بشنوند. اجرای حریق خزان در اتریش نشان داد که مردم چقدر از حریق خزان استقبال خوبی کردند. این آلبوم تازه منتشر شده بود و برای من جالب بود که مردم آن را شنیده بودند و هنگامی که اجرا می‌کردم با من زمزمه می‌کردند. در کنسرت وین نیز مخاطبان قطعات آلبوم را می‌شناختند و قطعات آن را با من زمزمه می‌کردند.
وقتی امکان برگزاری کنسرت به شیوه‌ای که در غرب برگزار می‌شود وجود ندارد، چه الزامی به برگزاری کنسرت با ارکستر و گروه بزرگ است؟ به جرات می‌توان گفت شما یکی از معدود خوانندگانی هستید که چنین کاری را انجام می‌دهیدو معمولا کنسرت‌ها برای منافع مالی و اقتصادی برگزار شده و به این مهم توجه نمی‌شود.
خوشبختانه باید بگویم که مدتهاست که مشکل برگزاری کنسرت مرتفع شده است. ما همانند گذشته مشکلی برای برگزاری کنسرت‌های بزرگ نظیر صدابرداری و سالن و... نداریم و یا کمتر با چنین مشکلاتی برخورد می‌کنیم. همان‌گونه که گفتید کنسرت‌های این روزها کم کیفیت شده‌اند و اجراها از کیفیت چندانی برخوردار نیستند و فقط به مسایل مالی قضیه توجه می‌شود.
برای اجرای این کنسرت قطعاتی که اجرا می‌کنید، تفاوتی با قطعات موجود درآلبوم دارند؟
به لحاظ فرم و محتوا تغییر چندانی ندارند. اصولا قطعاتی که در آلبوم «حریق خزان» اجرا شده، قطعاتی بسیار سخت هستند که برای اجرای زنده نیازمند یک سری تغییرات بودند. این تغییرات لطمه‌ای به اصل ماجرا نزد و ما سعی کردیم تمامی جوانب را در نظر بگیریم و به کمک آن سطح کیفی کنسرت را بالا ببریم. قطعا قطعاتی که در آلبوم وجود دارند، برای اجرای زنده مناسب نیستند و اجرای آنها در کنسرت نیازمند تغییراتی است و این کنسرت با قطعاتی که در آن اجرا خواهد شد، نیز از این قاعده مستثنی نیست.
فکر می‌کنید در مقایسه با دیگر کنسرت‌هایی که این روزها برگزار می‌شود، کنسرت «حریق خزان» کنسرت موفقی شود؟
مطمئن باشید موفق می‌شود. این روزها همان‌گونه که قبلا به آن اشاره کردم، کیفیت کنسرت‌ها پایین آمده است. کنسرت‌های بسیاری برگزار می‌شود اما آیا همه آنها مطابق با استانداردهای روز هستند؟
متاسفانه باید بگویم اغلب کنسرت‌هایی که این روزها برگزار می‌شوند، از کیفیت لازم برای اجرای استاندارد، برخوردار نیستند. کسی هم به فکر این موضوع نیست و به قولی بیشتر نفع مالی و اقتصادی مطرح است. من و دوستانم سعی کرده ایم بهترین قطعات و تنظیم‌ها را با بهترین اجرا و با برخورداری از بالاترین استانداردها انتخاب کنیم.
این استانداردها چه چیزهایی هستند؟
سطح کیفی نوازندگان، مکان مناسب برای برگزاری کنسرت، نورپردازی، صدابرداری، کیفیت قطعات و حتی قیمت مناسب بلیت برای مخاطبان همگی از المان‌های استاندارد یک کنسرت هستند که خوشبختانه سعی کرده‌ایم آنها را در نظر داشته باشیم. متاسفانه اخیرا شاهد بوده‌ایم هنرمندان موسیقی ایران به کیفیت‌ها توجه نمی‌کنند و درآمدزایی برای آنها حرف اول را می‌زند.
پیش از این گفته بودید بسیاری از کسانی که این روزها کارهای ارکسترال را رهبری می‌کنند و روی سن می‌برند، آغاز همکاری‌شان در این زمینه با شما بوده است.
بله و از این بابت بسیار خوشحالم. خوشحالم که توانستم کاری کنم که دیگران دنباله رو من شوند.
من کارهای ارکسترال را دوست دارم و برایم مهم است کنسرتی که برگزار می‌کنم. همان‌گونه که همه شاهد بوده ایم اخیرا تعدا کنسرت‌های ارکسترال زیاد شده است. برای رسیدن به چنین جایی من شخصا زحمت زیادی کشیدم و سال‌ها حرفم این بود که باید این موسیقی جایگاه خود را در عرصه موسیقی ایران باز کند. من معتقدم این موسیقی هم باید نقش خود را نشان دهد و بازتابش را در جامعه ببیند. قصدم این نیست که خدای ناکرده بخواهم خودستایی کنم و یا تعریف از خود کرده باشم، اما خیلی از هنرمندان جوان که هم‌اکنون کار ارکسترنوازی و حتی رهبری ارکستر را تجربه می‌کنند کارشان را با من شروع کردند و من خوشحالم که توانستم جریانی را شکل بدهم.
کارهای ارکسترال شاید همیشه نتواند مخاطب عام را جذب کند. برای این مساله چه فکری کرده اید؟
ولی ما بازخورد خوبی داشتیم و شاهد بودیم که مردم از کنسرت‌های ارکسترال استقبال خوبی می‌کنند. به هر حال مردم ایران با موسیقی آشنا هستند و قدرت تشخیص و انتخاب دارند. خوشحالم که توانسته‌ام یکی از انتخاب‌های خوب آنها باشم.
عموم مردم اقبال خوبی از آن کردند و نشان دادند که به کارهای ارکسترال علاقه زیادی دارند. من سال‌های سال است که به حضور در کارهای ارکسترال و آنسامبل ایرانی اصرار می‌کنم، چراکه می‌دانم این کار بازخوردهای خوبی برای مخاطب دارد البته که هیچ ادعایی هم ندارم و مدعی این نیستم که طلایه دار کار ارکسترال هستم.
چه قطعاتی در این کنسرت اجرا خواهید کرد با چه ویژگی‌هایی؟
علاوه بر اجرای قطعات آلبوم «حریق خزان» چند قطعه ساخته و آماده کرده‌ایم. این قطعات با اشعاری از احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث از استانداردهای لازم برای یک اجرای خوب برخوردار هستند. عمده ویژگی این کنسرت استاندارد بودن آن بر اساس معیارهای جهانی است.
فکر می‌کنید حریق خزان بتواند این معیارها را رعایت کند؟
حتی‌الامکان سعی بر این بوده تا چنین اتفاق خوشایندی بیفتد. البته کنسرتی که در خارج از ایران داشته‌ایم، نشان داد که مردم از این کنسرت استقبال خوبی می‌کنند.