پایان منحنی عمر خودروها

در ایران برخلاف دیگر کشورها، خودروها یا به پایان منحنی عمر خود نمی‌رسند یا اگر هم برسند به‌طور حتم با فشار دولت‌ها این کار از سوی خودروسازان صورت می‌گیرد.در حال حاضر خودروهایی در ایران تولید می‌شود که عمری ۳۰ ساله دارند حال آنکه شرکت خودروساز نه تمایلی به توقف تولید آن دارد و نه فکری برای جایگزینی خودروی یاد شده می‌کند. بهانه‌ها در این مورد متفاوت است، حال آنکه اقتصادی بودن تولید این خودروها و همچنین داشتن مشتری از عواملی است که خودروسازان را از توقف تولید این خودروها منصرف می‌کند.هر چند سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان ملی استاندارد سال‌هاست که برای ارتقای کیفی و کاهش آلایندگی خودروهایی با فن آوری ۳۰ سال پیش تلاش‌هایی کردند، اما به‌نظر می‌رسد که این خودروها با وجود پلت‌فرم‌های قدیمی دیگر قابلیت بهینه‌سازی ندارند و راهی جز خروج آنها از خط تولید خودروسازان وجود ندارد.

در این زمینه می‌توان به خودروهایی همچون ۴۰۵، پراید و نیسان وانت اشاره کرد که سال‌هاست ادامه تولید آنها با انتقاداتی ازسوی مسوولان زیست محیطی و استاندارد و همچنین مشتریان همراه است اما شرکت‌های تولیدکننده به‌دلیل داخلی‌سازی، تقاضای بالای این خودروها در بازار و در ادامه نبود جایگزینی مناسب برای آنها از توقف خط تولید خودروهای یاد شده طفره می‌روند. به‌عنوان مثال خودروی ۴۰۵ که به‌نوعی خشت اول حضور فرانسوی‌ها در بازار خودروی کشورمان پس از انقلاب بوده و خمیر‌مایه شکل گرفتن اولین خودروی ملی (سمند) از ابتدای دهه ۷۰ شمسی تا‌کنون است، در سال ۱۹۸۷ برای اولین بار روانه بازارهای اروپا شده است. با این حال عرضه این خودرو در کشورهای متفاوت از دوره‌های زمانی متفاوتی آغاز شده است. در ایران از سال ۱۹۹۲ (۱۳۷۱) و پس از قراردادی که در اواخر دهه ۸۰ میلادی بین دو طرف امضا شد، عرضه این خودرو در کشورمان آغاز شد. در آرژانتین، شیلی و مصر نیز همین سال آغاز تولید ۴۰۵ است. با این حال تولید ۴۰۵ در زیمبابوه و انگلستان از ۱۹۸۷، در تایوان و اندونزی از ۱۹۸۹ و در لهستان از ۱۹۹۳ آغاز شد.

بر این اساس هرچند این خودرو به‌عنوان خودروی سال اروپا در اولین سال تولیدش اننخاب شد اما ادامه تولید آن هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای تولیدکننده به اتمام رسیده اما در ایران همچنان مورد توجه شرکت تولیدکننده است. اما خودروی بعدی که انتقادات زیادی به ادامه تولید آن وجود دارد پراید است. پراید، این خودروی جنجالی ایران، همان «مزدا ۱۲۱» است که ابتدا در ژاپن تولید شد. ارتباط کاری فشرده مزدا و فورد سبب شد طی چند ماه مزدا ۱۲۱ با نام فورد فستیوا در آمریکای شمالی تولید شود. در آن زمان آمریکای شمالی، استرالیا و ژاپن بازارهای اصلی این خودروی ارزان قیمت دانشجویی بودند که با وجود استقبال زیاد به‌دلیل ایراد سازمان امنیت بزرگراه‌های آمریکا جلوی تولید آن گرفته شد. تولید این خودرو در سال ۱۹۸۷ از آمریکا به کیا موتورز رسید و تولید آن در کشور کره و در کیا موتورز ادامه یافت.

مدتی گذشت و بزرگ‌ترین معامله کیا موتورز در آن سال‌ها انجام گرفت و پراید از کره به ایران آمد. اوایل دهه ۷۰ شمسی بود که پراید به ایران آمد و ظرف مدت ۲۰ سال کاملا داخلی شد. پس از آنکه تولید پراید در کره و در سال ۲۰۰۰ پایان یافت و کیا ریو جایگزین این خودرو شد لیسانس این محصول هم کاملا به سایپا رسید. در واقع پراید که تا سال ۲۰۰۰در کره مونتاژ می‌شد، نسل دومش تا سال ۲۰۰۵با نام ریو به تولید رسید که وارد بازار ایران نیز شد و پس از آن کیا موتورز در سال ۲۰۰۵ نسل سوم خود را معرفی کرد که با نام ریو باز هم بر سر زبان‌ها افتاد.این خودرو هم‌اکنون پرتیراژترین خودروی کشور است، این در شرایطی است که مقامات دولتی سال پایان تولید این خودرو را امسال در نظر گرفتند حال آنکه مسوولان سایپا با اشاره به بازار وسیع این خودرو ظاهرا تمایلی به حذف خودروی یاد شده از لیست تولیدی خود ندارند. اما وانت نیسان نیز که به‌عنوان نوستالژی ایرانی‌ها خوانده می‌شود این روزها با انتقادات زیادی برای ادامه تولید روبه‌روست اما تاریخچه تولید این خودرو در ایران نیز از این قرار است که سال ۱۳۴۹ واردات یک پیکاپ سایز بزرگ در دستور کار زامیاد قرار گرفت. نام آن را جونیور ۲۰۰۰ گذاشتند و سال ۱۳۵۰ لزوم اولین تغییرات در روند ساخت این خودرو حس شد.

در نهایت در فوریه سال ۱۹۸۳ یعنی سال ۱۳۶۱ نیسان جونیور به‌صورت رسمی وارد ایران شد. اوایل کار، تولید آن را سایپا متقبل شده بود، ولی در ادامه زامیاد توانست ساخت این وانت پرفروش را به‌عهده بگیرد. ادامه تولید این خودرو به‌دلیل مصرف سوخت زیاد و همچنین ایمن نبودن بارها مورد انتقاد مسوولان صنعتی کشور قرار گرفته اما شرکت تولیدکننده اصرار زیادی به تولید آن دارد، اما این خودروها چه زمانی از خط تولید خارج می‌شوند؟ این سوال هیچ گاه به‌طور شفاف از سوی خودروسازان پاسخ داده نشد، طی هفته جاری مشاور ارشد وزیر صنعت، معدن و تجارت با توجه به شکایات مردمی از کیفیت این خودرو‌ها تاکید کرده که تا پایان سال ۹۵ تولید آنها متوقف خواهد شد. از سوی دیگر براساس استراتژی صنعت خودروی کشور، خودروهای قدیمی باید به‌تدریج از رده تولید خارج و محصولاتی جدید جایگزین آنها شوند. در مسیر تحقق این استراتژی، پراید و ۴۰۵ دو گزینه ارجح هستند. چراکه به گفته فعالان حوزه خودرو این محصولات به‌ویژه پراید از عمر خود فرا‌تر رفته و برای خودروساز هزینه روزافزون به همراه دارد.در همین حال طی هفته جاری در مناظره‌ای تلویزیونی محمدرضا نجفی‌منش، عضو انجمن قطعه‌سازان با بیان اینکه استراتژی کنار گذاشتن پراید و ۴۰۵ از تولید به سال ۸۷ برمی‌گردد، می‌گوید: این تصمیم فقط به‌دلیل نارضایتی از کیفیت این دو محصول نیست؛ بلکه عمر تولید این دو خودرو با توجه به استاندارد‌ها به پایان رسیده است.