کودک خوابگرد من
عاطفه چهره‌گشا خوابگردی یک اختلال در خواب به شمار می‌رود و به وسیله راه رفتن یا دیگر فعالیت‌ها در هنگام خواب توصیف می‌شود. به این اختلال Somnambulism نیز گفته می‌شود.خواب نرمال از یک چرخه با مراحل گوناگون از خواب‌آلودگی سبک تا خواب عمیق تشکیل شده است. زمانی که انسان خواب می‌بیند، چشم او به سرعت حرکت می‌کند. که این مرحله متفاوتی در خواب است که به آن REM یعنی حرکت سریع چشم (Rapidly Eye Movement) می‌گویند. در هنگام شب چندین بار مراحل REM و Non-REM (غیر REM، مرحله‌ای که در آن خواب دیده نمی‌شود) تکرار می‌شود. خوابگردی معولا در مرحله non-REM، در اوایل شب (اوایل خواب) رخ می‌دهد. البته در مرحله REM در نزدیکی صبح هم ممکن است اتفاق بیفتد.خوابگردی شامل نشستن یا ظاهرا بیدار بودن در هنگام خواب، بلند شدن و راه رفتن یا فعالیت‌های پیچیده‌تری مانند جابه‌جا کردن اثاث خانه، حمام رفتن، لباس پوشیدن یا در آوردن و حرکاتی از این قبیل است. یک دوره خوابگردی می‌تواند بسیار کوتاه نزدیک به چند ثانیه یا بلند در حدود 30 دقیقه و بیشتر رخ دهد.بیدار کردن کسی که در خواب راه می‌رود خطرناک نیست البته این امر عموما باعث گیجی و بهت‌زدگی فرد برای مدتی کوتاه می‌شود. دیگر تصور اشتباه این است که فرد در هنگام خوابگردی آسیبی نمی‌بیند. در صورتی که به علت عدم تعادل و زمین خوردن معمولا افراد خوابگرد مجروح می‌شوند.خوابگردی در هر سنی رخ می دهد. اما بیشتر در سنین 6 تا 12 سالگی اتفاق می‌افتد. البته در کودکان بزرگ‌تر، افراد بزرگسال و حتی افراد مسن نیز دیده می‌شود.معمولا خوابگردی کودک زمانی که وارد مرحله خواب عمیق می‌شود (یعنی یکی دو ساعت بعد از خواب رفتن آغاز می‌شود.
علائم و نشانگان راه رفتن در خواب
به‌طور کلی زمانی که کودک کاملا در خواب فرو رفته است، ناگهان بلند می‌شود. در این حالت حرکات او بسیار آرام و آهسته است. ممکن است انگشتان و دست‌هایش را مرتب تکان دهد. چشم‌های کودک می‌تواند کاملا باز باشد؛ حتی گاهی چشمک هم می‌زند. گاهی کودک خوابگرد از رختخواب بلند می‌شود و بدون هدف دور اتاق می‌گردد. در بیشتر موارد نیز بدون مشکل و ناراحتی خاصی مجددا به رختخواب برمی‌گردد و دوباره می‌خوابد. کودک ممکن است این کارها را آرام و راحت انجام دهد، اما ممکن است گاهی فعالیت‌های هدفمندی را هم مثل لباس پوشیدن، باز کردن در و... انجام دهد. به‌طور معمول کودک در حین انجام این گونه کارها هوشیار نیست، زمانی که با کودک صحبت شود، ممکن است او با زیر لب سخن گفتن و زمزمه کردن پاسخ دهد. هر دوره از خوابگردی تقریبا 5 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و بعد از آن دوباره به اتاق و رختخوابش برمی‌گردد.
علت راه رفتن در خواب و خطرات ناشی از آن پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ۱۵ درصد از کودکان بین ۵ تا ۱۵ سال برای اولین بار دچار خوابگردی می‌شوند و ۳ تا ۶ درصد این کودکان بیش از یک بار در خواب راه می‌روند. این اختلال در پسرها شایع‌تر از دخترها است و به‌طور معمول وقتی روی می‌دهد که کودک دچار خواب‌های پریشان شده است. (وگمان، ۲۰۰۲)؛ چنانچه این اختلال در بین والدین و اعضای دیگر خانواده نیز مشاهده شده باشد، می‌تواند به عنوان اختلالی ارثی شمرده شود. ۲۰ _ ۱۰ درصد از خوابگردی‌های کودکان می‌تواند ناشی از سابقه خانوادگی باشد. (تفتی، ۲۰۰۵) همچنین خوابگردی کودک، می‌تواند ناشی از خستگی مفرط یا فشارها و تنش‌های روزانه باشد. تحقیقات نشان می‌دهند خوابگردی در کودکان مبتلا با افزایش سن کاهش می‌یابد و به تدریج از بین می‌رود. اما اگر خوابگردی کودک از ۹ سالگی به بعد شروع شود، ممکن است در دوران بزرگسالی نیز ادامه یابد. در این صورت بهتر است، حتما این مشکل را جدی گرفت و درصدد درمان آن برآمد. در مواردی مشاهده می‌شود که خوابگردی کودک ناشی از عوامل زیر است :
خواب ناکافی ، برنامه نامنظم خواب، بیماری و داشتن تب بالا، مصرف بعضی از داروها پر بودن مثانه، خوابیدن در محیطی شلوغ و پرسروصداروش‌های پیشگیری از راه رفتن در خوابتاکنون روش علمی ویژه‌ای برای درمان کامل این اختلال در کودکان ابداع نشده است، ولی می‌توان با به کار بردن روش‌های زیر میزان خوابگردی کودک را هر چه کمتر کرد:
از مصرف داروهای نامتعارف داروها و قرص‌های تجویز نشده از سوی پزشک خودداری کنید.
از مصرف داروهای خواب آور خودداری کنید.
برنامه خواب و بیداری منظمی برای کودک در نظر بگیرید.
تمرین‌های آرام سازی عضلانی، یوگا و مراقبه می‌تواند موجب کاهش استرس و فشار روانی و بهبود رفتار خوابگردی در کودک شود.
شیوه‌های درمان
والدین و اعضای خانواده می‌توانند با به کارگیری نکات زیر به کودک مبتلا به خوابگردی کمک کنند:
۱ _ کودک را خیلی آرام به رختخواب برگردانند.
۲ _ کودک را از آسیب‌ها و حوادث ناشی از خوابگردی مصون نگه دارند.
۳ _ جلوی نرده‌ها، بالکن‌ها و پرتگاه‌های منزل نرده بکشند.
۴ _ درب اصلی خانه را قفل بزنند (قفلی که بالاتر از دسترس کودک باشد).
۵ _ اجازه ندهند کودک هنگام خواب خیلی خسته و متشنج به خواب رود.
۶ _ زنگوله‌ای به درِ اتاق کودک نصب کنند تا با باز شدن در، به صدا درآید و اعضای خانواده را باخبر کند.همچنین با استفاده از روش‌های زیر می‌توانند خوابگردی کودک را کاهش دهند:
۱ _ کودک را برای چند شب تحت نظر بگیرند (چه موقع از خواب بیدار می‌شود و چه مدتی خوابگردی می‌کند).
۲ _ بعد از چند شب، کودک را ۱۵ دقیقه قبل از خوابگردی شبانه‌اش بیدار کنند.
۳ _ کودک را ۴ دقیقه بیدار نگه دارند (با او کمی حرف بزنند یا کمی آب به او بدهند).
۴ _ این کار را به مدت یک هفته انجام دهند.
۵ _ چنانچه مجددا خوابگردی کودک شروع شد، انجام این اقدامات را دوباره از سر بگیرند.
والدین، خواهر‌ها و برادرها و اعضای خانواده بهتر است کودکی را که زیاد دچار خوابگردی می‌شود، دست نیندازند و اذیت نکنند؛ زیرا او نسبت به این رفتار خود هیچ آگاهی‌ای ندارد و به‌طور کلی چیزی به خاطر نمی‌آورد. صبح که کودک بیدار می‌شود، در صورتی درباره خوابگردی شب قبل او صحبت کنند که خودش در این مورد پرس و جو کند.