فرش همواره یکی از اصلی‌ترین ملزومات زندگی ایرانیان بوده و علاوه‌بر این قالیبافی یکی از اصیل‌ترین و شناخته‌شده‌ترین هنرهای ایرانیان است که در سراسر جهان زبانزد هنرشناسان و هنردوستان است.
در زندگی ما ایرانیان فرش هیچ گاه از خانه‌هایمان قابل حذف نبوده است و چه بسا در دوره‌ای برای مردم طبقه متوسط که از مبلمان استفاده نمی‌کردند فرش مهمترین اسباب آن خانه بوده و اهالی خانه به جای نشستن بر مبلمان و صندلی از فرش و پشتی استفاده می‌کردند، با گذشت زمان این حجم استفاده از فرش شاید کمتر شده باشد و در اکثر خانه‌های ایرانی امروزه مبلمان وجود دارد، اما استفاده از فرش هیچ‌گاه به‌طور کامل حذف نشده است و شاید حتی بتوان گفت بهای بیشتری به فرش داده می‌شود.
از گذشته تاکنون بسیاری از غربی‌ها که به ایران سفر می‌کردند اولین سوغاتی که سراغش را می‌گرفتند فرش دستباف ایرانی بوده است، البته در استفاده‌های معمول در خانه‌ها فرش‌های ماشینی بیشتر مورد توجه‌اند چون قیمت پایین‌تری دارند ولی ناگفته نماند که فرش‌های ماشینی هم طرح‌ها و رنگ‌های متفاوتی دارند.
فرش دستباف ایرانی
فرش‌های دستباف ایرانی در سه قالب اصلی ترنج، خشتی و افشان بافته می‌شوند که لچک ترنج بیش از همه طرفدار دارد و اکثر فرش‌هایی که در خانه‌های ایرانیان می‌بینید طرح ترنج است که حاشیه‌هایی پهن در اطراف و طرح‌های بیضی و دایره‌ای در میانه دارد و این طرح از معماری دوره اشکانیان الهام‌گیری شده است.
فرش دستباف علاوه‌بر ارزش هنری والاتری که نسبت به فرش ماشینی دارد ویژگی‌های برتر دیگری هم دارا است که می‌تواند تردید شما در مورد اینکه ماشینی یا دستباف بخرید برطرف کند.
فرش‌های دستباف از دور و نزدیک جلوه خوبی دارند و درخشنده‌اند، اما فرش‌های ماشینی فقط از دور جذاب‌اند و اگر در طرح و رنگ و بافت شان دقت کنید در مرغوبترین‌شان هم ایراداتی پیدا می‌کنید. فرش‌های دستباف با گذشت زمان درخشنده‌تر می‌شوند، اما فرش ماشینی پس از چند سال استفاده از جلوه و جلایش کم می‌شود.یکی از ویژگی‌های مهم فرش دستباف این است که در تابستان سرد است و در زمستان گرم، اما فرش ماشینی به خاطر مواد پلاستیکی‌اش این ویژگی را ندارد. فرش دستباف هیچ مشکلی برای سلامتی افراد به وجود نمی‌آورد، اما فرش ماشینی به مرور زمان پرزهایش در هوا معلق می‌شود و می‌تواند مشکلات تنفسی ایجاد کند.فرش دستباف هر چه بیشتر پا بخورد و هرچه بیشتر بماند ارزش مالی و هنری‌اش بیشتر می‌شود، درحالی‌که فرش ماشینی را باید چند سال یک بار عوض کنید و فرش ماشینی قدیمی تان نه تنها ارزش هنری پیدا نمی‌کند حتی به قیمت خیلی کمی خریداری خواهد شد.
نکته مهمی که در خرید فرش دستباف باید توجه کنید این است که گاهی در ابعاد بعضی فرش‌های دستباف اختلاف کمی وجود دارد برای اینکه این عیب را متوجه شوید فرش را از وسط تازده و روی هم بیاورید تا مطمئن شوید گوشه‌ها روی هم قرار می‌گیرد و مساله دیگر در مورد رنگ فرش است، برای اینکه خیالتان راحت شود که فرش مرغوبی خواهید خرید قبل از پرداخت وجه به فروشنده با یک دستمال نمدار روی قسمتی از فرش بکشید، اگر رنگ آن مصنوعی باشد فرش به دستمال رنگ می‌دهد.
رنگ فرش باید به اندازه کافی غنی باشد باید تمام قسمت‌های پرز و نخ فرش یکدست رنگ شده باشد و یکی از راه‌های شناختن رنگ طبیعی از مصنوعی این است که رنگ مصنوعی پررنگ و جیغ است و به‌راحتی می‌توانید آن را تشخیص دهید.
فرش ماشینی
یکی از مزایای اصلی فرش ماشینی قیمت پایین آن است، اما در مقابل ویژگی‌هایی دارد که این را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مواد به‌کار رفته در بافت فرش متفاوت اند، نایلون، اولفین، پشم و اکریلیک و پلی استر از جمله این مواد هستند که هرکدام ویژگی خاصی به فرش می‌دهند، فرش‌های نایلونی بسیار بادوام‌اند، چرا که به راحتی تغییر شکل نمی‌دهند و نسبت به بقیه قیمت کمتری دارند اما گرد و غبار را بسیار به اطراف منتقل می‌کنند. فرش‌هایی که در آنها اولفین به‌کار رفته در برابر رطوبت بادوام‌اند و برای مناطق آب و هوایی مرطوب مناسب اند و به سادگی هم می‌توانید آنها را تمیز کنید اما در گذر زمان تغییر شکل می‌دهند. فرش‌های پشمی هم با وجود اینکه در برابر عوامل محیطی مقاوم اند اما خیلی سخت تمیز و شسته می‌شوند و وقتی هم که مرطوب شوند بوی بدی می‌دهند، اما فرش‌های اکریلیک و پلی استر در اثر استفاده زیاد پرزهایشان کنده شده و کم می‌شود و به مرور زیبایی‌شان از بین می‌رود.
فرش‌های تزئینی
فرش‌های تزئینی که این روزها خیلی زیاد هم مورد توجه خانم‌ها قرار گرفته و به اصطلاح مد شده است، هزاران طرح و رنگ و بافت متفاوت دارد که می‌تواند هرکسی را جذب کند، اما اگر شما از آن دسته افرادی باشید که کیفیت را به زیبایی ترجیح می‌دهید بهتر است این فرش‌ها را نخرید، برخی از این فرش‌ها جز زیبایی و تزئینی بودن هیچ مزیتی ندارند و فقط دردسر تمیز کردن مداوم آنها است و اینکه شما هزینه‌ای صرف کرده‌اید از بین می‌رود.این فرش‌های تزئینی پس از مدت کوتاهی پا خوردن پرزهایشان به مرور جدا شده و تمام خانه را پر می‌کنند چون معمولا بافت‌های محکمی ندارند. علاوه‌بر این به خاطر بافت‌های بلند و برجسته شان بیش از فرش‌های معمولی گرد و غبار آشغال‌های ریز در خود جمع می‌کنند و شما به‌طور مداوم باید آن را تمیز کنید. مساله دیگر نشستن روی این فرش‌ها است که اصلا احساس خوشایندی به شما نمی‌دهد و به خاطر بافت سفت و سخت آنها اصلا مناسب نیستند.در آخر اینکه در خرید هر نوع فرش دستباف، ماشینی و تزئینی مساله مهم‌تراکم گره‌های فرش می‌باشد هرچه پرزها و شانه‌های ماشینی پرتراکم‌تر باشد فرش شما مرغوب‌تر و باکیفیت‌تر است و دوام بیشتری هم خواهد داشت.