چرا واردات خودرو چالش‌برانگیز شده است؟

دلواپسان واردات خودرو

تنور مجوز واردات خودرو در پایان عمر دولت دهم گرم بود؛ به‌طوری‌که دولت به منظور تشویق ورزشکاران یا هر شخص و گروهی که به نوعی مورد مرحمت قرار می‌گرفت مجوز واردات پیشکش می‌کرد. دولت در برخی مواقع حتی از سر دلسوزی برای برخی از مردم مناطق محروم نیز مجوز واردات خودرو صادر می‌کرد تا شاید خیری از سود سرشار این مجوزها نصیب قشر نیازمند این مناطق شود. در هر شکل واردات خودرو توسط برخی باشگاه‌های ورزشی، مجوز واردات خودرو به برخی روستاییان و مردم مناطق محروم و بالاخره مجوز واردات خودرو به جانبازان و ایثارگران از جمله بذل و بخشش‌هایی بود که دولت دهم با گشاده‌دستی اقدام به انجام آن می‌کرد هر چند که در این بین سود ناشی از واردات نیز دولت را منتفع می‌کرد، اما با توجه به گشاده‌دستی دولت، آمار واردات نیز طی سال‌های گذشته چنین رشدی به خود ندیده بود به‌طوری‌که روند صعودی واردات خودرو با توجه به تعداد ثبت سفارش‌های صورت گرفته، این روزها نگرانی‌هایی را برای خودروسازان ایجاد کرده است.

تنور مجوز واردات خودرو در پایان عمر دولت دهم گرم بود؛ به‌طوری‌که دولت به منظور تشویق ورزشکاران یا هر شخص و گروهی که به نوعی مورد مرحمت قرار می‌گرفت مجوز واردات پیشکش می‌کرد. دولت در برخی مواقع حتی از سر دلسوزی برای برخی از مردم مناطق محروم نیز مجوز واردات خودرو صادر می‌کرد تا شاید خیری از سود سرشار این مجوزها نصیب قشر نیازمند این مناطق شود. در هر شکل واردات خودرو توسط برخی باشگاه‌های ورزشی، مجوز واردات خودرو به برخی روستاییان و مردم مناطق محروم و بالاخره مجوز واردات خودرو به جانبازان و ایثارگران از جمله بذل و بخشش‌هایی بود که دولت دهم با گشاده‌دستی اقدام به انجام آن می‌کرد هر چند که در این بین سود ناشی از واردات نیز دولت را منتفع می‌کرد، اما با توجه به گشاده‌دستی دولت، آمار واردات نیز طی سال‌های گذشته چنین رشدی به خود ندیده بود به‌طوری‌که روند صعودی واردات خودرو با توجه به تعداد ثبت سفارش‌های صورت گرفته، این روزها نگرانی‌هایی را برای خودروسازان ایجاد کرده است. هر چند با فرض اینکه طی سال جاری حدود یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودرو در داخل به تولید برسد و از آن سو احتمال ورود 100 هزار دستگاه خودرو به کشور نیز وجود دارد، نسبت واردات به تولید، یک به 12 خواهد بود اما با این حال خودروسازان بازهم نگرانند. نگرانی آنها از روند صعودی واردات خودرو است چرا که تداوم این روند کار را برای خودروسازان مشکل خواهد کرد. تولیدکنندگان خودرو در کشور از یکسو نگران افزایش سطح توقع مشتریان با توجه به واردات خودروهای مختلف به کشور هستند و از دیگر سو روند صعودی واردات و بی‌تفاوتی دولت نیز کمی آنها را نگران کرده است. در هر صورت سوالی که در این بین باقی می‌ماند این است که چرا واردات خودرو آن هم در این سطح اندک چالش‌برانگیز شده است؟
از سوی دیگر مخالفان واردات خودرو نیز این سوال را مطرح می‌کنند که این خودروهای لوکس براساس کدام توجیه اقتصادی وارد کشور می‌شوند؟ اگر هدف از واردات خودرو، رقابتی کردن این بازار و به تبع آن افزایش کیفیت خودروهای تولید داخل است، پس چرا این مهم تحقق نیافته است؟ چرا با وجود تعیین عوارض گمرکی زیاد، واردکنندگان خودروهای لوکس همچنان برای این کار سرودست می‌شکنند؟ هر چند این گروه به شخص یا اشخاص یا باندهای اقتصادی در پشت پرده واردات خودروهای لوکس اشاره دارند، اما در ظاهر خودروسازان موافقان اصلی این نظریه به حساب می‌آیند؛ اما اینکه چرا واردات خودرو این روزها به موضوعی چالش‌برانگیز تبدیل شده کارشناسان پاسخ‌های متفاوتی برای آن دارند به‌طوری‌که یک کارشناس واردات خودرو در این زمینه معتقد است که ادامه روند صعودی واردات می‌تواند برای خودروسازان مشکل‌ساز باشد از همین رو تولیدکنندگان از هر راهی برای ممانعت از واردات بیشتر استفاده می‌کنند. وی معتقد است که خودروسازان با طرح این موضوع که مدیریت واردات به آنها واگذار شود خواهان انحصار در واردات هستند همان انحصاری را که هم‌اکنون در تولید دارند می‌خواهند شبیه‌سازی کنند. وی همچنین تاکید دارد که خودروسازان به‌دنبال سهم‌خواهی از واردات هستند هر چند که نمی‌توانند سهم دولت را در این بین نادیده بگیرند. این در حالی است که تجربه‌های قبلی نشان داده خودروسازان واردکننده‌های خوبی نیستند و بیشتر پروژه‌های وارداتی آنها با شکست مواجه شده است.
به عنوان مثال، ایران خودرو چند سال پیش اقدام به واردات پژو 407 کرد و قصد داشت از این راه بخشی از بازار خودروهای لوکس آن زمان را به خود اختصاص دهد، اما در نهایت ناکام ماند و 407 توفیقی در بازار ایران به دست نیاورد. پارس خودرویی‌ها هم تجربه مشابه همتای خود داشتند، چه آنکه پروژه واردات نیسان مورانوی آنها نیز با شکست مواجه شد. با وجود این تجربه‌های ناکام، خودروسازان هنوز هم به‌دنبال سهم‌خواهی از بازار وارداتی‌ها هستند و به نظر می‌رسد می‌خواهند از این راه نه تنها سهم بیشتری در بازار کشور داشته باشند؛ بلکه کنترل واردات را نیز به دست گرفته و به میل خود آن را مدیریت کنند.
اما موضع دولت نیز در این زمینه قابل توجه است؛ چراکه وزارت صنعت، معدن و تجارت ظاهرا پروسه فعلی واردات را کم و بیش قبول داشته و ورود خودروهای خارجی به کشور را تهدیدی برای جاده مخصوصی‌ها نمی‌داند.
در این مورد، وزیر «صنعت، معدن و تجارت» با اشاره به اینکه از سال گذشته ورود خودروهای بالای 2500 سی‌سی ممنوع شده، می‌گوید: در سال 88 ورود این خودروها به کشور 31 هزار و 312 دستگاه، سال 89 تعداد 23 هزار و 769، سال 90 تعداد 18 هزار و 604 دستگاه، سال 91 تعداد 16 هزار و 239 و سال 92 نیز تعداد چهار هزار و 16 دستگاه بود. البته خودروهایی که سال گذشته وارد شده‌اند عمدتا دو برابر پول گمرک را پرداخت کردند. امسال نیز تعداد 133 دستگاه خودروی بالای 2500 سی‌سی وارد کشور شد که تعداد 33 دستگاه آن توسط وزارتخانه‌ها وارد شده است.
نعمت‌زاده با اشاره به مصوب شدن ورود تعداد ۶۰ خودرو برای ورزشکاران و قهرمانان تاکید می‌کند: بیش از هشت هزار فقره خودرو وارداتی برای ایثارگران بالای ۷۰ درصد مصوب شد که تعداد دو هزار خودرو از این آمار، به کشور وارد و ۹۰ درصد از این خودروهای وارد شده نیز بالای ۲۵۰۰ سی‌سی بود. همچنین مجوز تعداد چهار هزار خودرو سال گذشته برای معلولین صادر شد، ولی تعداد کمی از آنها به کشور آمدند.