آتشی که به جان مسافران افتاد
حالا دیگر مسافرت با اتوبوس اسکانیا برای مسافران کابوس شده، شاید هم اتوبان قم که به‌عنوان امن‌ترین جاده ایران به فاصله چهار روز شاهد دو سانحه دردناک رانندگی بوده کابوس این روزهای مسافران شده است.
همه چیز به ظاهرخوب و ایمن به نظر می‌رسد؛ جاده، اتوبوس اسکانیا، یک راننده باتجربه. دیگر از دلهره‌های هواپیمای توپولوف یا هواپیماهای قدیمی خبری نیست، هر چند که مسافرت با خودرو سواری آن هم خودرو داخلی نیز حاشیه‌ها و نگرانی‌های خود را دارد، اما این بار از خودرو سواری و جاده چالوس و هراز هم خبری نیست. این بار اتوبوس اسکانیا است و یک اتوبان تقریبا ایمن. با این حال یک فاجعه رخ می‌دهد، یک فاجعه ملی که ۴۸ تن از هموطنانمان را به کام مرگ فرو می‌برد. همه چیز از ترکیدگی لاستیک اتوبوس اسکانیا که از اصفهان به تهران قصد عزیمت داشته آغاز می‌شود، لاستیکی که فاجعه می‌آفریند. در این هنگام اتوبوس اسکانیای دیگری که از تهران به مقصد یزد در حرکت بوده در برخورد اسکانیای اول که از جاده منحرف و با قطع گاردریل به لاین مقابل کشیده شده، دچار آتش‌سوزی می‌شود. حریق ایجاد شده به اسکانیای اول نیز سرایت کرده و مسافران هر دو اتوبوس گرفتار آتش‌سوزی می‌شوند. در این حادثه ۴۸ تن از هموطنانمان در شعله‌های آتش ناشی از این تصادف سوختند تا یک بار دیگر پلیس خودروسازان را مقصر اصلی تصادفات جاده‌ای بخواند و خودروسازان بی‌کیفیت بودن راه‌ها و قصور پلیس را به مردم یادآوری کنند. هرچند که صدای اعتراض اتوبوس‌داران به وضعیت گرانی لاستیک‌های مصرفی و واردات بی‌رویه لاستیک‌های چینی در این شرایط هم شنیده شد. اما واکنش دستگاه‌های مختلف در اولین ساعات این تصادف دلخراش مورد توجه بود، چرا که پلیس راه طبق روال گذشته خودروسازان را مقصر شناخت و تولیدکننده اسکانیا در ایران را ۵۰ درصد مقصر دانست. در همین زمینه رییس پلیس راه کشور «نقص ایمنی در سیستم برق اتوبوس اسکانیا» را عامل آتش گرفتن اتوبوس‌ها ذکر کرد و عنوان کرد که ٥٠ درصد تقصیر این حادثه سهم نقص لاستیک‌ها و ٥٠ درصد سهم شرکت تولیدکننده اسکانیا است. وی همچنین بر این نکته تاکید کرد که درهای دو اتوبوس در هنگام تصادف قفل شده و خیلی‌ها فرصت فرار پیدا نکردند. گذشته از نقص لاستیک‌ها که هنوز حرف و حدیث‌های زیادی به همراه دارد، تا کنون حرفی از بی کیفیتی خودرو اسکانیا در ایران شنیده نشده است، هرچند که سردار مومنی در جریان این تصادف عنوان کرد: «طی چند وقت اخیر چندین مورد تصادف اتوبوس اسکانیا به شکل‌های مشابه رخ داده که در اکثر موارد این اتوبوس‌ها به دلیل ضعف بدنه و نقص سیستم برق‌رسانی دچار آتش‌سوزی شده‌اند». طبق گفته‌های سردار مومنی اسکانیای مونتاژی ظاهرا در موارد دیگری حادثه ساز بوده اما اینکه چرا پلیس تا قبل از حادثه دلخراش اتوبان قم سکوت کرده و پیشتر از غیراستاندارد بودن این خودرو سخنی نگفته، سوالات زیادی را در اذهان عموم مطرح می‌کند. بحران روابط بین خودروسازان و پلیس طی سال‌های گذشته شکل جدی‌تری به خود گرفت، به‌طوری‌که پلیس به منظور ایمن‌سازی خودروهای داخلی، خودروسازان را با ابزار توقف شماره‌گذاری تحت فشار قرار داد تا جایی که موفق به نصب ترمز ضد قفل و کیسه هوا در خودروهای ساخت داخل شد. هرچند خودروسازان در برابر فشار پلیس برای ایمن‌سازی محصولات تولیدی مقاومت کردند، اما پلیس راهور بدون تعارف، با توقف شماره‌گذاری، بسیاری از خودروهای تولیدی خودروسازان را در پارکینگ این شرکت‌ها نگه داشت تا آنها را وادار به نصب سیستم‌های ایمنی کند. حال اینکه پلیس در مورد شرکت تولیدکننده این اتوبوس چنین سختگیری نکرده است، جای سوال دارد. این شرکت نمایندگی انحصاری اتوبوس اسکانیا است که بدنه این اتوبوس‌ها را در کارخانه‌ای در استان سمنان می‌سازد و پس از مونتاژ کامل، اتوبوس‌ها را می‌فروشد. در هر صورت برخلاف اظهارنظر فوری پلیس آن هم در ساعات اولیه حادثه، دادستانی کل کشور هم از انتخاب سه قاضی برای رسیدگی به پرونده تصادف خبر داد و حسن روحانی، رییس دولت یازدهم نیز وزیر بهداشت و درمان را مامور رسیدگی به درمان آسیب‌دیدگان، و وزیر راه و شهرسازی و وزیر کشور را مامور بررسی دقیق عوامل حادثه و اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از تکرار این‌گونه وقایع کرده است. در هر صورت تاکنون نقص فنی خودرو، میزان مقاومت و استحکام خودرو، انفجار و احتراق و نیز اقدامات فوریتی بعد از حادثه از علل بروز این سانحه اعلام شده است. از سوی دیگر مدیرعامل شرکت اسکانیا از بی‌توجهی راننده به هشدار مرکز خدمات این شرکت نیز خبرداده است و لاستیک ترکیده این خودرو نیز جهت بررسی بیشتر به سازمان ملی استاندارد ارسال شده است. اما خودروسازان چه کردند؟ ظاهرا خودروسازان از اسکانیای سوئد خواسته‌اند تا نماینده خود را برای بررسی بیشتر علل این سانحه به ایران بفرستد. از سوی دیگر رییس دانشکده و پژوهشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت نیز گفته است: «سیستم برق و سیستم سوخت اسکانیا زیر صندلی راننده است، یعنی اگر اتفاقی بیفتد ممکن است منجر به آتش‌سوزی اسکانیا شود، اما در اتوبوس‌های دیگر سیستم برق و سیستم سوخت در وسط و یا انتهای اتوبوس قرار دارد لذا نوعا ممکن است چنین مشکلی پیش آید».
شجاعی‌فرد همچنین تاکید کرده است: به عقیده من اشکال از بدنه خودرو بوده است، چرا که بدنه باید به نحوی ساخته شود که به اعضا و سرنشینان صدمه وارد نشود و حتی معتقدم اگر قرار بود باک اسکانیا داغ هم شده و منجر به انفجار شود، باید ۲۰ دقیقه زمان می‌برد اما ظاهرا در چند ثانیه این حادثه خ داده است.