بهنام ناصح

مهم‌ترین راه علاقه‌مند کردن افراد جامعه، چشاندن لذت کتابخوانی از دوران کودکی به آنهاست؛ اما نحوه ایجاد انگیزه مطالعه در خردسالان و نوجوانان نیازمند مهارت‌ها و شگردهایی است که در صورت به‌کار نبستن درست آنها گاه به شکل معکوس عمل می‌کند و کودک را برای همیشه از یارمهربان دور می‌سازد. یکی از راه‌های آشنایی و آشتی بچه‌ها با کتاب با توجه به روحیه هیجان‌خواهی‌شان، در اختیار قرار دادن کتاب‌های مهیج با چاشنی ترس است. این هفته چند اثر از این دست کتاب را برای میخکوب کردن فرزندانتان معرفی می‌کنیم.

سفر به سرزمین خیالی

هیولاها پیش از اینکه از بازی‌های رایانه‌ای و تبلت‌ها سردربیاورند، سال‌ها میان کتاب‌ها بین افسانه‌های گوناگون جا خوش کرده بودند. نسل‌های گذشته با قهرمان‌های این آثار همذات‌پنداری می‌کردند و همراه آنها با غول‌ها، هیولاها و موجودات اهریمنی می‌جنگیدند. خوشبختانه نوجوانان امروز چندان با این پدیده‌ها بیگانه نیستند و هنوز آثاری با مضامینی این‌چنینی منتشر می‌شود؛ همان‌طور که اخیرا سه‌جلد جدید از مجموعه «نبرد هیولاها» اثر آدام بلید با ترجمه محمد قصاع با نام‌های «مورک، مرد مردابی»، «ترا، نفرین جنگل» و «وسپیک، ملکه زنبورها» برای گروه سنی «ج» و «د» (۱۰ تا ۱۴ سال) از سوی بخش کودک و نوجوان انتشارات قدیانی به بازار آمده است. مجموعه «نبرد هیولاها» را مجموعه‌ای از نویسندگان اروپایی برای کودکان و نوجوانان می‌نویسند که با نام مستعار آدام بلید منتشر می‌‌شود. داستان‌های مجموعه‌ «نبرد هیولاها» که عنوان اصلی‌شان Quest Beast است، در سرزمینی خیالی به نام «آوانتیا» اتفاق می‌افتند که جادوگری خوب به نام «آدورو» در آن زندگی می‌کند. شش هیولا (اژدهای آتش، مار دریایی، غول کوهستان‌، مرد اسبی‌، هیولای برفی و پرنده‌ آتشین) از این سرزمین دفاع می‌کنند؛ اما به یک‌باره آوانتیا دچار خطر می‌شود و هیولاها که با طلسم مالول ـ جادوگر تاریکی ـ وحشی شده‌اند، سرزمینی را که روزگاری از آن حفاظت می‌کردند، نابود می‌کنند. البته پسری که یک قهرمان استثنایی است، مبارزه و نبردی بزرگ را بر عهده می‌گیرد، هیولاها را از نفرین آزاد می‌کند و سرزمین آوانتیا را نجات می‌دهد. در «مورک، مرد مردابی» سرزمین کایونیا دچار آشوب و بلوا می‌شود. تام به هر سو نگاه می‌کند، ویرانی و جنگ می‌بیند و همه‌ اینها کار ولمال، جادوگر شیطانی است. تام نه تنها باید با مورک، هیولای ترسناک مرداب، بجنگد، بلکه باید مردی تنومند و قوی را نیز شکست دهد. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «زِنبار خم شد و پاچه‌ ضخیم شلوار چرمی‌اش را داخل پوتین‌هایش فرو کرد. او به مرداب رنگارنگ مقابلش زل زد و دنبال درخشش پولک‌های مواج گشت. آنها پولک‌های افعی‌هایی بودند که در آب‌های گل‌آلود خانه کرده و عاشق این بودند که دندان‌های نیش‌شان را در بدن قربانیان ناآگاه فروکنند. هفته گذشته، زمانی که اِمنی، دوست زِنبار، برای ماهیگیری به آنجا آمده بود، مورد حمله قرار گرفته بود. اِمنی جان خود را نجات داده بود. زِنبار با تلخی اندیشید: «اما پایش را، نه!» پای او را به‌خاطر نیش سمی‌ افعی قطع کرده بودند.» در «ترا، نفرین جنگل» تام با اراده و انتخاب خود قدم به ماموریتی جدید گذاشته است. جنگل کایونیا به‌شکل مرگ‌باری ساکت است. حیوانات جنگل ناپدید شده‌اند و هیچ‌کس جرات ندارد به میان درختان برود. هیولایی خطرناک و ترسناک در آنجا کمین کرده است؛ ترا، نفرین جنگل! تام برای نجات جان مادرش باید هیولا را پیدا کند و با آن بجنگد. در «وسپیک، ملکه‌ زنبورها» تام به پایان ماموریتش نزدیک است؛ سرنوشت کایونیا و جان مادرش به او و همرزمانش بستگی دارد. او می‌‌خواهد بر خطرناک‌ترین هیولا، یعنی وسپیک، ملکه‌ زنبورها، غلبه کند. با مطالعه این کتاب مشخص می‌شود که آیا ولمال، جادوگر تاریکی، اجازه می‌دهد او پیروز شود یا کایونیا را با جادوی شیطانی‌اش به قلمرو خود تبدیل می‌کند؟ واحد کودک و نوجوان انتشارات قدیانی (کتاب‌های بنفشه) «مورک، مرد مردابی»، «ترا، نفرین جنگل» و «وسپیک، ملکه زنبورها» را در ۱۰۴ صفحه و بهای ۶۰ هزار ریال برای هر جلد منتشر کرده است.

نجات آینده با دو همسفر

داستان‌های تخیلی با مضمون نجات جهان از مضامین آشنای کتاب‌های نوجوانان است. رمان «مانستر» نوشته ای. لی. مارتینز با ترجمه فرانک معنوی‌امین از این دست آثار به‌شمار می‌رود. در نوشته پشت جلد کتاب آمده است: با مانستر و جودی آشنا شوید. دو انسانی که زیاد از همدیگر خوش‌شان نمی‌آید؛ ولی مجبور هستند همراه هم با اژدهایان، گربه‌سانانِ نفس‌آتشین، ترول‌ها، سگ‌های دریایی اینوئیت‌ و یک پیرزن دیوانه‌ عشق گربه روبه‌رو شوند تا آینده‌ دنیا را نجات بدهند. جودی در شیفت شب یک فروشگاه فودپلاس محلی کار می‌کند. زندگی‌اش خارق‌العاده نیست؛ ولی خوشحال است. وقتی جودی یک یتی (غول برفی)را در حال خوردن بستنی درون یخچال پیدا می‌کند، زندگی‌اش به طرز خطرناکی با زندگی مانستر گره می‌خورد. مانستر مامور گرفتن چیزهایی است که شب‌ها بیرون می‌خزند؛ چیزهایی مانند ترول‌ها و اژدهایان. رمان «مانستر» در ۴۷۹ صفحه به قیمت ۳۰ هزار تومان در نشر پیدایش عرضه شده است.

چگونه نترسیم؟

برخلاف آثاری که پیش از این معرفی کردیم و ترس به‌عنوان عنصری جذاب و اساسی در آنها کودکان را به مطالعه وامی‌داشت، مجموعه چهار جلدی «قصه‌های نترسناک» در صدد کنترل این عنصر هستند. این آثار با نوشته و نقاشی‌های نازنین آیگانی به‌تازگی از سوی کتاب‌های زرافه (واحد کودک و نوجوان انتشارات سیمای شرق) به چاپ سوم رسیده است. این مجموعه کتاب‌ها که برنده جایزه لاک‌پشت پرنده نقره‌ای است، شامل چهار کتاب با عنوان‌های «تاریکی»، «ما»، «همه» و «نقاش هیولولوها» است که هر کتاب به یک ترس رایج در کودکان می‌پردازد و در قالب قصه و تصویر کودکان می‌آموزند چگونه با این ترس‌ها مقابله کنند. در کتاب «تاریکی» به موضوع ترس از تاریکی در کودکان اشاره شده، کتاب «همه» به ترس از حضور در جمع و فضاهای شلوغ پرداخته، کتاب «ما» به ترس از جدایی کودک از والدین هنگام رفتن به مهدکودک یا ماندن در خانه پدربزرگ و مادربزرگ اشاره داشته و کتاب «نقاش هیولولوها» به مقابله با ترس از موجودات خیالی می‌پردازد. مجموعه قصه‌های نترسناک برای کودکان ۳ تا ۷ ساله مناسب است و توسط روان‌شناسان کودک به‌عنوان کتاب کمکی برای مقابله با ترس کودکان توصیه می‌شود. چاپ سوم این مجموعه به قیمت هر جلد ۸۰۰۰ تومان به چاپ رسیده است.